ظرفیت کافی گرمخانه‌ها برای بی‌خانمان‌ها

مجید جباری - خبرنگار

شهرداری تهران چند سالی است که با ساخت و تجهیز مددسراها و یا اصطلاحا گرمخانه‌هایی در شهر، پذیرای بی‌خانمان‌ها و پناهجویانی است که پیش‌تر شب‌های سرد زمستان را در خیابان‌ها و اماکن عمومی مثل پارک‌ها سر می‌کردند. پیش از این، 17گرمخانه تهران که در شرایط اضطراری توان اسکان 4200پناهجو را هم دارند، از ساعت 17 تا 7صبح روز بعد، پذیرای پناهجویان بودند که این موضوع مشکلاتی را برای پناهجویان و همچنین محله‌هایی که مددسراها در آن واقع شده بود، ایجاد می‌کرد. امسال و از ابتدای آبان اما با دستور شهردار تهران، همه گرمخانه‌های پایتخت در مناطق 22گانه شهر، به‌صورت شبانه‌روز آماده ارائه خدمات به کارتن خواب‌ها هستند؛ پیروز حناچی در بازدید از 2گرمخانه غرب تهران حتی قول داد مشکلات تعدادی از مددجویان را هم پیگیری کند. به‌گونه‌ای که در گرمخانه نیلوفری پارک چیتگر دختر جوانی به او گفت که قهرمان وشووست و سپس داستان غم انگیزی را از زندگی‌اش روایت کرد. شهردار تهران هم به او قول داد تا شرایط را برای حضور دوباره او در ووشو آماده کند.

جلوتر از ظرفیت
آنطور که سیدمالک حسینی، سرپرست سازمان رفاه، خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران می‌گوید، همه گرمخانه‌های تهران از ابتدای آبان، خدمات شبانه روزی ارائه می‌دهند. علاوه بر این، با دستور شهردار و همچنین پیگیری‌های معاون امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران، گرمخانه‌های شهر علاوه بر صبحانه و شام، ناهار را هم به وعده‌های غذایی پناهجویان اضافه کرده که این موضوع یک گام مهم در جهت استاندارد‌تر شدن گرمخانه‌هاست. موضوع دیگری که اهمیت دارد اینکه براساس آمایش اولیه ما، با شبانه روزی شدن گرمخانه‌ها بیش از 60درصد مددجویان، دیگر تمایلی برای بیرون آمدن از گرمخانه‌ها ندارند که این اتفاق، اتفاق خوبی است؛ یعنی، هم آنها کمتر در معرض آسیب قرار می‌گیرند و هم اینکه از آسیب احتمالی این افراد به محیط‌های شهری کاسته می‌شود. سرپرست سازمان رفاه، خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران با اشاره به شرایط و وضعیت گرمخانه‌های تهران بیان می‌کند: «همه گرمخانه‌های فعال ما برای ایام سرد سال و البته بسته به شرایط آب و هوایی، از اول آبان تا آخر فروردین‌ماه پذیرای بی‌خانمان‌ها هستند. همچنین هم‌اکنون ما 2800نفر ظرفیت معمول داریم. ضمن اینکه درصورت بروز شرایط اضطراری مانند بارندگی و افزایش سرمای هوا، با اضافه کردن تشک و اصطلاحا کف‌خوابی، این ظرفیت با افزایش 40درصدی به 4200نفر هم می‌رسد. بعضی از گرمخانه‌ها هم با توجه به تقاضا وارد مدار می‌شوند. ما الان از ظرفیت تقاضا جلوتر هستیم و بنا بر شرایط، 1600 تا 1800نفر را پوشش می‌دهیم و هزار تا 1200ظرفیت خالی استاندارد در گرمخانه‌ها وجود دارد؛ همچنین در شرایط اضطراری حدود 1800ظرفیت خالی دیگر داریم.»

ساخت 5گرمخانه برای استاندارد‌سازی‌
با این اوصاف، اکنون شهرداری تهران، مشکلی برای پذیرش و ساماندهی بی‌خانمان‌ها در گرمخانه‌های موجود ندارد و تقاضا از میزان ظرفیت گرمخانه‌ها کمتر است؛ بنابراین اقدامی که مدیریت شهری پایتخت باید در این زمینه انجام دهد، استاندارد‌سازی‌ بیشتر گرمخانه‌هاست.موضوعی که سیدمالک حسنی، سرپرست سازمان رفاه، خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران هم ضمن تأیید آن، می‌گوید:«این تعداد گرمخانه‌های شهر، ظرفیت کافی برای اسکان کارتن خواب‌های تهران دارند؛ اما با این حال، قراراست با هدف استانداردسازی این اماکن خدماتی و براساس دستور شورای شهر تهران، 5گرمخانه استاندارد جنرال در تهران ساخته شود.از این 5گرمخانه، 4واحد برای آقایان و یک واحد دیگر برای زنان و با کاربری گرمخانه ظرف 18‌ماه آینده ساخته خواهد شد.»

حضور در دره فرحزاد
او با اشاره به ضرورت جلب مشارکت شهروندان در زمینه ساماندهی بی‌خانمان‌ها می‌گوید: «وظیفه ما حفظ جان شهروندان و تامین غذای حداقلی برای آنان است. مدیریت شهری باید یقین حاصل کند که در شهر هیچ شهروندی بدون جای خواب و گرسنه نیست. همچنین یکی از برنامه‌های جدی ما آمایش درستی از تعداد بی‌خانمان‌هاست که به یک دیتا بیس واقعی برسیم و بدانیم با چه جمعیتی از بی‌خانمان‌ها در جامعه مواجهیم. حتی اگر همه بی‌خانمان‌های تهران هم بخواهند به گرمخانه‌های ما بیایند، ما مشکلی برای اسکان آنها نداریم و برنامه‌ریزی مفصلی در این زمینه صورت گرفته است. ضمن اینکه امروز (چهارشنبه 8آبان) جلسه مهمی را با سازمان‌های مردم نهاد داریم و در این زمینه اقداماتی را در دستور کار که با کمک سمن‌ها بتوانیم در وهله اول بی‌اعتمادی میان مددجویان و همچنین بی‌اعتمادی مردم را که ریشه در سیاست‌ها و اقدامات گذشته دارد برطرف کنیم. ما الان تعداد زیادی افراد بی‌خانمان و درگیر اعتیاد داریم. در گام نخست مددجویان مستقر در مراکز خود را به کمک گرفته‌ایم و در گام بعدی از سمن‌ها استفاده خواهیم کرد؛ یعنی حرکت منسجم تحت عنوان یک طرح و کمپین برنامه‌ریزی شده پیش‌بینی کرده‌ایم که در آینده نزدیک به‌کار خواهیم گرفت.» حسینی عنوان کرد که همکاران‌شان طی 5روز گذشته در دره فرحزاد مستقر هستند و تلاش می‌کنند تا افراد بی‌خانمان مستقر را با جلب اعتماد از این دره خارج کنند.

جلب مشارکت‌های مردمی 

الهام فخاری
رئیس کمیته اجتماعی شورای شهر تهران
اعتبار فاز مطالعاتی و امکان‌سنجی 4گرمخانه جنرال در شمال، جنوب، غرب و شرق تهران 2میلیارد تومان پیش‌بینی شده که امسال فاز مطالعاتی آن انجام می‌شود. به علاوه اینکه 4میلیارد تومان هم برای توسعه گرمخانه زنان در بودجه سال‌جاری پیش‌بینی شده است. اما در راستای استفاده از مشارکت‌های مردمی اگر فرایند انتخاب مجری گرمخانه‌ها درست انجام شود و مجری انتخابی سازمان مردم نهاد مورد اعتماد مردم باشد، می‌توان امیدوار بود که مشارکت مردم افزایش یابد.امسال بهترین روش افزایش ظرفیت گرمخانه‌ها اختصاص کاربری فضاهای موجود در مناطق به همت شهرداران مناطق است. ضمن اینکه به عقیده من در این راه می‌توان از شهردارانی که بینش اجتماعی دارند، بهره گرفت. البته به‌ویژه با توجه به شرایط و کمبود سرانه‌ها تلاش شهرداران مناطق 10 و 5 در این راستا برای تعریف فضاهای خدمات اجتماعی در جریان است که اقدامی بسیار ارزشمند به‌شمار می‌آید. بیشتر مناطق گرمخانه دارند اما حدود 4 یا 5 منطقه ازجمله منطقه2 با وجود کانون‌ آسیب در دره فرحزاد گرمخانه ندارند که ضرورت دارد در این زمینه کار شود.در مجموع در کمیته اجتماعی شورا نشست‌های پیگیری پیشرفت کار برگزار شده است.