یادداشت
موضوعی بااهمیت بیشتر از جاذبه‌خبری
فرامرز قراباغی ـ روزنامه‌نگار و کارشناس رسانه
عرصه دیپلماسی، عرصه‌ای بسیار پیچیده است. گاهی دیپلمات‌ها برای رسیدن به هدف اصلی از مسیرهایی وارد می‌شوند که به‌نظر با آن مغایرت دارد؛ در حالی که در عمل چنین نیست و نتیجه، دستیابی به مقصد اولیه است. از بعضی اظهارنظرها برمی‌آید که کسانی معتقدند کشمکش میان ایران و آمریکا به علت دامنه‌داربودن و طولانی‌شدن موجب شده بسیاری از اتفاق‌ها حتی نزدیک‌شدن نظر این دو در برخی مسائل جذابیت اولیه را نداشته باشد. گرچه خود آنها هم به اهمیت موضوع واقفند و اذعان دارند که کاهش جذابیت موضوع به معنی از دست رفتن اهمیت آن نیست.
اگر این موضوع به درستی مورد بررسی قرار گیرد، درمی‌یابیم که چنین نیست؛ حتی اگر موضوعاتی مانند مذاکرات مستقیم دستخوش تاکید و تکذیب و صحبت‌های دوپهلو شده باشد، باز هم فرق اساسی در موضع‌گیری‌های قبلی، وضعیت منطقه و یارکشی‌های موجود دیده نمی‌شود.
اما چیزی که در این بررسی‌ها نباید از نظر دور بماند، این است که ایران کشوری است با اهمیت بین‌المللی که از یک سو با روسیه همسایه است و از سوی دیگر به دریای عمان و از طریق آن به اقیانوس هند راه دارد. همچنین چشم‌اندازی به دریای سرخ و خلیج عدن پیش روی اوست. به اینها باید همجواری با عراق، افغانستان، ترکیه و پاکستان را با یادآوری اوضاع این کشورها – که یا با گروه‌های تندروی تکفیری مانند طالبان و داعش درگیرند و یا در مناقشات منطقه‌ای مانند جنگ در سوریه مهمندـ افزود.
مرز مشترک با برخی جمهوری‌های استقلال‌یافته از شوروی سابق به این اهمیت می‌افزاید و جایگاه سیاسی و جغرافیایی ایران در خلیج فارس موجب می‌شود جهان نیازمند انرژی، چشم به تحرکات و اقدامات کشور ما داشته باشد.
به جز اهمیت منابع نفتی، موقعیت ژئوپلتیک کشور ما و نقشی که می‌تواند در تسهیل انتقال کالا از شرق دور و غرب و بالعکس داشته باشد، ویژگی‌های منحصر به فردی را برای کشور ما ایجاد می‌کند.
همچنین باید با نگاهی به تاریخ به یاد داشت که توجه کشورهای بزرگ به ایران – که البته همواره در هزارتوی آن نشانه‌های روشنی از طمع‌ورزی را نیز می‌توان یافت – حرف، امروز و دیروز نیست و قدمتی طولانی دارد. در بسیاری از دوره‌ها تمایل غرب برای نزدیکی به ایران مشاهده می‌شود به‌ویژه این میل در زمان‌هایی به حداکثر می‌رسد که کشور ما قدرتمند باشد. سفرهای پی‌در پی سفرای اروپایی از انگلیس، فرانسه و جمهوری ونیز از یک سو و رقابت جدی میان بریتانیای کبیر و فرانسه و پرتغال و بریتانیا از سوی دیگر همگی شواهد روشنی برای این خواسته و اگر بهتر بگوییم نیاز است.
حال با اشاره به همه این موارد، اگر به اول متن برگردیم می‌توانیم بگوییم مذاکره با ایران برای غرب از چه اهمیت بالایی برخوردار است؛ اهمیتی که برای پی بردن به میزان آن نباید تنها به خبرها و گزارش‌های اخیر بسنده کرد، چراکه این اخبار و گزارش‌ها فقط مبین بخشی از دلایل است و نیمه دیگر ماجرا در صفحات تاریخ مستتر است.
