رؤیای نا تمام چاهستانی‌ها

کاظم گلخنی | خبرنگار:

بیشتر کوچه‌های باریک این محله با تلی از خاک تزئین شده است. هر خودرویی که رد می‌شود گرد و خاک زیادی کنار تک و توک عابران خسته و بچه‌هایی که کوچه‌های خاک‌آلود زمین بازی‌شان است به هوا بلند می‌کند. پیرزنی مرا می‌بیند و با صدای بلند می‌گوید: نمی‌خواهیم حرف بزنیم. بروید بنویسید همه مردم محله راضی هستند، بنویسید هیچ مشکلی نداریم، هفته‌ای چند نفر مثل تو می‌آیند تا کاغذ سیاه کنند، ما نمی‌خواهیم مصاحبه کنیم. 

این‌جا محله فرسوده چاهستانی‌های بندرعباس است؛ جایی که مشکلات بی‌پایان ساکنان آن، همواره سوژه داغ شعارهای انتخاباتی دولت و نمایندگان مجلس است. محله‌ای فرسوده در بندرعباس که رئیس‌جمهوری نیز سال گذشته در دومین روز از سفر کاروان تدبیر و امید به استان سرزده در آن حضور یافت و با برخی ساکنان آن گفت‌و‌گو کرد. 


8هزارهکتار بافت فرسوده در بندرعباس

اولین گام برای بازآفرینی بافت فرسوده بندرعباس با توجه به وجود ۸هزار هکتار بافت فرسوده، احیای بافت فرسوده این محله ۱۶ هزار نفری شامل ۱۶۰۰ کوچه تنگ و باریک بود. برای اجرای این طرح، یک خیابان اصلی ۲۴ متری که از میانه محله چاهستانی‌ها عبور می‌کرد و به شهرک امام رضا(ع) ختم می‌شد در نظر گرفته شد و شرکتی برای خرید منازل در طرح قرار گرفته و مذاکره با مردم فعال شد. 

همچنین یک خیابان ۲۰ متری و ۲ خیابان فرعی ۱۶ متری نیز در فرآیند بازآفرینی و نقشه تفصیلی محله گنجانده شد اما از ابتدای سال ۹۷ تمرکز اجرایی بر احداث هرچه سریع‌تر خیابان ۲۴ متری گذاشته شد و بعد از چند ماه نیز با حضور وزیر راه و شهرسازی بخش عمده این بلوار به بهره‌برداری رسید. 


توقف در اجرای طرح بلوار ۲۴ متری

اواسط سال ۹۷ طرح بازآفرینی محله چاهستانی‌ها که نماد احیای بافت فرسوده در استان تلقی می‌شود و با همکاری ۳ مجموعه استانداری، اداره کل راه و شهرسازی و شهرداری فعال بود، ناگهان دچار رکود شد و در ادامه، تکمیل و احداث ۲۰۰ متر باقی‌مانده بلوار ۲۴ متری متوقف و در تابستان امسال این طرح مهم کاملاً زمین‌گیر شد. 

با ادامه توقف طرح مذکور و اعتراضات اهالی، روی دیگر سکه طرح بازآفرینی محله چاهستانی‌ها نمایان شد. «رحیمی» دانشجوی رشته عمران و ساکن محله به همشهری گفت: طبق تحقیقاتی که داشته‌ام این طرح در برنامه‌ریزی شکست خورده است. وی افزود: جای تعجب یا تأسف این‌جاست که چطور یک شرکت خصوصی زیر نظر استانداری طرح مطالعاتی انجام داده و در اجرا با مشکلاتی مواجه می‌شود که جلوی پیشرفت طرح را می‌گیرد. 

رحیمی افزود: ۳ عامل کمبود بودجه، نبود هماهنگی بین دستگاه‌های متوالی و عدم بهره‌گیری کامل از طرح مطالعاتی باعث توقف فعلی کار شده است. 

وی بیان کرد: در محله چاهستانی‌ها در یک طرف خیابان مشغول احداث خیابان هستند، یک طرف دیگر سرگرم چانه‌زنی برای خرید و تملک، و این نشان می‌دهد هماهنگی بین شرکت‌های پیمانکار و دستگاه‌های متولی طرح وجود ندارد. 


بتن غیرمقاوم برای دیواره مقاومتی بلوار ۲۴ متری 

کمی دورتر، چند کارگر در محوطه شرکت پیمانکار زیرمجموعه اداره کل راه و شهرسازی استان زیر سایبانی نشسته‌اند. آن‌ها حاضر به گفت‌و‌گو با همشهری نمی‌شوند اما از فحوای کلامشان معلوم است نمونه بتن ارسالی شرکت به آزمایشگاه مکانیک خاک نمره مردودی گرفته و آزمایشگاه این بتن را که برای ساخت دیواره مقاومتی خیابان تهیه شده مردود اعلام و فعالیت شرکت را متوقف کرده است. 

محله چاهستانی‌ها در یک تپه ماهور واقع شده و بیش از ۳۰ درصد اهالی محل در میان دره و مابقی روی شیب رو به بالای تپه زندگی می‌کنند. به همین دلیل بخش انتهایی خیابان در حال احداث به یک سربالایی با شیب تند ختم می‌شود. این وضعیت باعث شده منازل سمت چپ خیابان در موقعیت پست‌تری قرار گیرند. تا آن‌جا که ارتفاع خیابان به نسبت این منازل به بیش از ۱۰ متر می‌رسد. 


شیب محله و آب‌گرفتگی‌های فصلی

 «فتانه کهوری»، بانوی خانه‌دار ساکن محله که به‌شدت از این وضعیت گلایه‌مند است، گفت: هر شب افرادی لبه دیواره مقاومتی خیابان جمع می‌شوند و داخل منازل مردم را نگاه می‌کنند. آیا معنی بازآفرینی این است که به ما می‌گویند؟ 

وی با اشاره به سختی عبور و مرور ساکنان این قسمت محله افزود: حداقل یک راه‌پله برای دیواره مقاومتی درست کنند تا اهالی پایین‌دست به‌ویژه دانش‌آموزان بتوانند وارد خیابان شوند. 

کهوری بیان کرد: 2سال است مسئولان قول افتتاح این خیابان را می‌دهند اما کار نیمه‌تمام باقی مانده و فقط مشکلات ما را بیشتر کرده است. 

وی ادامه می‌دهد: با یک بارندگی نصف خانه‌های مردم را آب می‌گیرد. زمستان پارسال آب وارد خانه‌های مردم شد. 

در همین زمینه مهندس رحیمی توضیح داد: استاندارد احداث یک خیابان در چنین موقعیتی شیب ۳ درصد است اما برای صرفه‌جویی بودجه خیابان ۲۴ متری را با شیب ۹ درصد احداث کرده‌اند. به گفته وی آثار زیان‌بار این طرح بعدها نمایان خواهد شد و این‌جا نیز به‌زودی به دومین نقطه حادثه‌خیز شهر تبدیل می‌شود. 


رونق کسب و کار و کاهش بیکاری

آثار مثبت طرح بازآفرینی کم و بیش قابل مشاهده است. مدیر دفتر تسهیلگری محله به همشهری گفت: اجرای طرح بازآفرینی بافت فرسوده اگرچه مشکلاتی را به دنبال خواهد داشت، رونق کسب و کار در حاشیه خیابان‌های در حال احداث و افتتاح چند فروشگاه از کمترین آثار آن است. «عبدالله محترم‌پناه» افزود: ایجاد فرهنگسرای گلستان و ۳ زمین ورزشی چمن مصنوعی که توسط شهرداری در این محله ایجاد کرده باعث شکوفایی استعدادهای هنری ورزشی و سرگرمی جوانان محله شده است. 

وی با اشاره به بیکاری جوانان محله چاهستانی‌ها بیان کرد: با توجه به این‌که بخش زیادی از جوانان تحصیل‌کرده محله بیکار هستند، تشکل غیردولتی «محله زیبای من» اقدام به ایجاد کارگاه آموزشی نجاری و معرق‌کاری روی کاشی کرده و تعدادی از جوانان محله را جذب بازار کار کرده است به طوری که استقبال جوانان ما را با کمبود فضای آموزشی مواجه کرده است. 


ضرورت تشکیل ستاد هماهنگ‌کننده اجرایی

محترم‌پناه با اشاره به توقف موقت طرح بازآفرینی محله به همشهری گفت: برای سرعت بخشیدن به عملیات اجرایی طرح ساخت بلوار 24 متری با توجه به فعالیت ۳ دستگاه شهرداری، اداره کل راه و شهرسازی، استانداری و شرکت‌های پیمانکار زیرمجموعه، وجود یک ستاد هماهنگ‌کننده اجرایی برای تسهیل امور ضروری است. 

به گفته منابع آگاه هنوز عملیات احداث خیابان‌های اصلی و فرعی محله چاهستانی‌ها به سرانجام نرسیده اما دولت درصدد است با استفاده از سرمایه‌گذاران بخش خصوصی اقدام به انبوه‌سازی و ساخت مسکن برای اهالی کند. 

برخی صاحب‌نظران این ایده را شکست‌خورده تلقی کرده‌اند و معتقدند بدون در نظر گرفتن مشوق‌هایی نظیر اعطای وام کم‌بهره، بخشودگی مالیاتی و کاهش هزینه‌های نظام مهندسی، انشعاب آب و برق، پروانه ساختمانی، بیمه تامین اجتماعی و... بخش خصوصی میلی برای سرمایه‌گذاری در نوسازی بافت‌های فرسوده این منطقه نخواهد داشت. 


سکونتگاه‌های نامناسب

بافت‌های فرسوده و تهدیدهای پیرامون آن یکی از معضلات جدی و بالقوه شهری است. اجرای طرح بازآفرینی شهری حفاظت و صیانت از افرادی است که در سکونتگاه‌های نامناسب و ناکارآمد با بافت‌های ضعیف و مشکل‌دار و فرسوده شهری زندگی می‌کنند و در مواجهه با حوادث طبیعی و غیرطبیعی با خطر روبه‌رو هستند. استان هرمزگان دارای 2۳۹۱ هکتار بافت فرسوده شهری است که شهر بندرعباس بیشترین سهم را دارد. سکونتگاه‌های غیررسمی در این کلان‌شهر ۴۳ درصد است. 

به گزارش ایرنا، از دهه‌های پیش به واسطه فقر و بیکاری، نبود امکانات اولیه همچون آب و برق، راه، مهاجرت‌های بی‌رویه‌ای از روستاهای دور و نزدیک به بندرعباس، مرکز استان، صورت گرفته و منجر به ساخت بناهای بی‌ضابطه و سست در حاشیه شهر شده است. 

مرداد سال جاری «فریدون همتی»، استاندار هرمزگان، با اعلام خبر آغاز عملیات نوسازی 3 هزار واحد مسکونی در بافت فرسوده شهر بندرعباس گفت: این موضوع مشارکت مردم در نوسازی واحدهای مسکونی در محله چاهستانی‌ها و سایر محلات شهر بندرعباس را می‌طلبد. وی افزود: در نظر داریم با همکاری توسعه‌گرها وارد مرحله ساخت‌و‌ساز واحدهای مسکونی جدید در محله چاهستانی‌های بندرعباس شویم. 

همتی بیان کرد: با وجود همه پیچیدگی‌ها و شرایط موجود در بافت فرسوده محله چاهستانی‌های بندرعباس، با همکاری مردم می‌توانیم مشکلات را حل کنیم و در انتظار تحولی بزرگ در حوزه نوسازی واحدهای مسکونی در این محله باشیم.