راز ماندگاری اشعار شیون فومنی

 اشعار زنده‌یاد «میراحمد سید فخری‌نژاد» متخلص به شیون فومنی شاعر پرآوازه گیلان و فومن تحت تاثیر زندگی مردم و فرهنگ فولکلور آنهاست، به همین دلیل است که اشعارش به دل می‌نشینند.به گزارش مهر، در ۲۳ شهریور سال 13۷۷ وی بعد از یک دوره تحمل بیماری نارسایی کلیه در تهران چشم از جهان فروبست. شیون فومنی به دلیل این‌که اشعارش به زبان گیلکی بود، در میان مردم این خطه مشهور و محبوب بود، حتی محبوبیتش به شهرهای دیگر نیز کشیده شده بود.این شاعر 3 دی ۱۳۲۵ هجری شمسی در فومن دیده به جهان گشود. 

سال 1374 مبتلا به بیماری نارسایی کلیه شد و یک سال بعد برای درمان به وسیله دیالیز به تهران مهاجرت کرد. شیون فومنی یکی از شاعران برجسته زمان معاصر بود. وی را باید شاعر دوزبانه نامید، زیرا هم به زبان فارسی و هم گیلکی شعر می‌سرود، به همین سبب در میان عامه مردم از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است.این شاعر به عنوان یکی از شاعران موفق دوزبانه در حوزه شعر محلی و بومی گیلکی که به دست فراموشی سپرده شده بود، موفق شد پس از احیا، شعر را تا آن سوی مرزهای کشور ارائه کند.

 وی علاوه بر سرودن شعر در زمینه فرهنگ گیلان نیز تحقیق و پژوهش کرد. مجموعه اشعار گیلکی در قالب غزلیات، منظومه‌ها و دوبیتی‌های محلی هم از خود بجا گذاشت که جزو آثار ماندگار در این زمینه است.شیون فومنی ترانه‌سرایی نیز می‌کرد. بسیاری از ترانه‌هایش توسط خوانندگان بزرگ و برجسته بازخوانی شده است. وی در کنار شعر گیلکی و شعر فارسی فعالیت‌های دیگری در سایر حوزه‌های ادبی داشت که می‌توان به شعر و ادبیات کودکان، قصه، داستان کوتاه و فیلمنامه اشاره کرد.


خدمات ارزنده شیون به اعتلای زبان و شعر گیلکی

«هوشنگ عباسی» پژوهشگر و گیلان‌شناس با اشاره به این‌که شیون فومنی یکی از چهره‌های برجسته شعر گیلکی است که برای اعتلای شعر و زبان گیلکی خدمات بزرگی انجام داده است، اظهار کرد: وی یک چهره و شخصیت هنری چند بعدی بود که هم در زمینه سرودن شعر به زبان فارسی و هم به زبان گیلکی آثاری از خود بجا گذاشته است.وی سروده‌های شیون را در قالب‌های منظومه، غزل، رباعی، دوبیتی و قطعه عنوان کرد و افزود: شعرهایش بن‌مایه فرهنگ فولکلور مردم گیلان را دارد. 

عباسی گفت: می‌توانیم شیون را محقق نیز بدانیم، زیرا منظومه‌های او زمینه تاریخی و فرهنگی گیلان و بن‌مایه‌های فرهنگ عامه را در خود دارد. بسیاری از واژگان و کلماتی که توسط وی استفاده شده است همانند تمثیل و رویدادهای تاریخی اعم از نهضت جنگل یا باورهای عامه مردم همانند «آقا دار» یا اشعار وی در مورد قلدرها، آیین‌ها و باورداشت‌ها به طور مثال عروسی، نوروز و موضوعات دیگر نشان‌دهنده تحقیق و پژوهش این شاعر در زمینه فرهنگ گیلان است.

این پژوهشگر و گیلان‌شناس به صدای خوش شیون نیز اشاره و تصریح کرد: وی با خواندن اشعار خود و تبدیل آنها به کاست به همراه موسیقی محلی سبب شد امروز در هر خانه گیلکی‌ این کاست‌ها وجود داشته باشد و مردم از شنیدن اشعار زیبای وی لذت ببرند و از آنها تاثیر بگیرند.وی با اشاره به راز ماندگاری شیون و اشعارش بعد 21 سال از درگذشتش افزود: انعکاس و بازتاب زندگی چوپانان، شالیکاران، زنان، نوغانداران و صیادان را در اشعار شیون فومنی می‌توانیم مشاهده کنیم، به نوعی می‌توان گفت اشعار شیون آیینه‌ای از زندگی مردم گیلان است.


ترانه‌های شیون

عباسی بیان کرد: شیون علاوه بر سرودن شعر، ترانه‌سرای برجسته‌ای نیز بود و بسیاری از ترانه‌های وی توسط زنده‌یاد «فریدون پوررضا»، «جواد شجاعی‌فرد» و «ناصر مسعودی» خوانده شده است. این نشان‌دهنده ابعاد و گستره کار وی است. وقتی می‌بینیم شاعری از مردم و زندگی آنها سخن می‌گوید و مشکلات آنها را بیان می‌کند، در عمق وجود مردم جای می‌گیرد و ماندگار می‌شود. همین سبب شده که وی بتواند به جایگاه خاصی در میان عامه دست یابد.وی با اشاره به این‌که آثار شیون به دلیل توجه ویژه به مشکلات مردم، فرهنگ و زندگی آنها همیشه ماندگار خواهد بود، ادامه داد: این تنها مختص به زمان‌ ما نیست بلکه آیندگان نیز از شنیدن آثار او لذت خواهند برد.


ادبیات معاصر در سطح ملی و بومی با بحران مواجه است

این پژوهشگر و گیلان‌شناس با بیان این‌که امروز ادبیات ما چه در سطح ملی و چه در سطح بومی با بحران مواجه است، گفت: در حوزه زبان گیلکی با مشکل مواجهیم، زیرا امروز نه خانواده‌ها و نه رسانه‌های عمومی از زبان گیلکی برای صحبت استفاده نمی‌کنند و این سبب گرایش کم به سمت این زبان شده است.وی ادامه داد: در زمینه انتشار کتاب به زبان گیلکی نسبت به سال‌های گذشته شاهد افزایش انتشار این نوع آثار به صورت کتاب و سی‌دی هستیم که نشان‌ می‌دهد زبان گیلکی هنوز در میان علاقه‌مندان خود پویا و ماناست.

عباسی اظهار کرد: می‌توانیم ادعا کنیم در مقایسه با سایر زبان‌های بومی ایران همانند طبری، بلوچی، سمنانی، تاتی و کردی آثار زیادی به  گیلکی منتشر شده است و از جایگاه خوبی در سطح ملی برخوردار است. این مهم توسط کسانی که هویت و خاستگاه آنها زبان گیلکی بوده به دست آمده است.