کلید موفقیت اسکار در دست «تیف»

کاوه جلالی/تورنتو، کانادا

چهل‌وچهارمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم تورنتو به نیمه رسیده؛ جشنواره‌ای که بنا به‌نظر بیشتر کارشناسان، حضور موفق در آن می‌تواند تضمینی باشد برای درخشیدن در شب اسکار. برای اثبات این نظر کافیست نگاهی به برندگان اسکار در همین چند سال گذشته بیندازیم: «شکل آب»، «کتاب سبز»، «لالالند»، «روما» و بسیاری از فیلم‌های دیگر موفق در اسکار، همه ابتدا در تورنتو درخشیدند و بعد راهی به اسکار یافتند.
جشنواره فیلم تورنتو در حقیقت راهی است برای رسیدن به بازار آمریکای شمالی و درست به همین سبب کمتر تهیه‌کننده یا پخش‌کننده‌ای حاضر است چنین فرصتی را از دست بدهد. جشنواره بین‌المللی تورنتو یا همان«تیف»، جشنواره‌ای غیررقابتی است – هرچند که چند سالی است بخش مسابقه هم به آن اضافه شده است – و مهم‌ترین نکته آن حضور تماشاگران عادی است. این نکته به اندازه‌ای به چشم می‌آید که حتی پس از اکران هر فیلم، عوامل سازنده به پرسش‌های تماشاگران پاسخ می‌دهند؛ امکانی که برای جلسات نمایش ویژه خبرنگاران فراهم نشده است.



در جشنواره تورنتو، همین تماشاگران هستند که سرنوشت فیلم‌ها را تا اندازه زیادی مشخص می‌کنند. حالا که 5روز از این جشنواره ۱۰روزه گذشته، چهره مدعیان بهترین فیلم یا مهم‌ترین فیلم‌های فصل جوایز هم مشخص‌تر شده است. دیگر برای کسی شکی باقی نمانده که «جوکر» با بازی یوآکیم فونیکس و کارگردانی تادفیلیپس(سازنده سه‌گانه خماری) مهم‌ترین فیلم امسال است؛ فیلمی که بازی فونیکس همه را به تحسین و شگفتی واداشته و چند روز پیش شیر طلایی جشنواره فیلم ونیز را هم تصاحب کرد. حالا در تورنتو تمام بلیت‌های فیلم از قبل پیش‌فروش شده‌اند و همه برای دیدن آن لحظه‌شماری می‌کنند.
دیگر فیلم مهم امسال کمدی «جوجو خرگوشه» به کارگردانی تایکا وای‌تی‌تی نیوزیلندی بود. وای‌تی‌تی استعدادی است که از سینمای مستقل نیوزیلند جذب هالیوود شده اما در دومین تجربه هالیوودی خود نشان داده هنوز همان نگاه طنزآلود و جنون‌زده خود را حفظ کرده است. کمدی هجوآلود او درباره کودکی است دلباخته هیتلر و در جایی که به ظاهر آلمان دوران جنگ جهانی دوم است به همراه مادرش زندگی می‌کند. این کمدی وای‌تی‌‌تی توانست نظر منتقدان را هم جلب کند.
«یک روز زیبا در محله» با بازی تام هنکس درباره فرد راجرز، مجری محبوب برنامه کودکان در آمریکا بین سال‌های ۱۹۶۸ تا ۲۰۰۱ است. چند سال پیش، فیلم مستند موفقی هم درباره این چهره محبوب و جنجالی تلویزیون آمریکا ساخته شد و حالا خانم ماریل هیلر فیلمی داستانی براساس زندگی او ساخته است. این فیلم با توجه به موضوع و بازی تام هنکس احتمالا شانس زیادی برای جلب توجه تماشاگران تیف و اعضای آکادمی اسکار دارد.
اما تیف، تنها جایی برای ستاره‌های سینمای آمریکا نیست. اگر شب اول جشنواره را مارتین اسکورسیزی و رابی رابرتسون افتتاح کردند، سینماگران کمتر شناخته شده هم جای خود را در تیف دارند. کسانی مثل فریاس فریاد، کارگردان سوری فیلم «غار» که درباره بیمارستانی زیرزمینی در سوریه است یا باربارا کوپل با فیلم مستند «صحرای شماره یک» و ماجرای حمله به طبس در سال۱۳۵۹.
وقتی تیف در سال۱۹۷۶ تاسیس شد ابتدا نام و مأموریت دیگری داشت. در خود کانادا به آن می‌گفتند «جشنواره جشنواره‌ها»‌ (عنوانی که بعدها به‌عنوان یکی از بخش‌های جشنواره فیلم فجر هم به‌کار گرفته شد) و منظور از آن حضور فیلم‌های منتخب دیگر جشنواره‌ها در تورنتو بود. این سنت هنوز هم برقرار است و فیلم‌های بخش مسابقه و نوعی نگاه جشنواره کن هم در تورنتو حاضر هستند.




«انگل» برنده نخل طلا به کارگردانی یونگ جون‌هو، «درد و افتخار»‌ ساخته پرو آلمادووار و «خائن» ساخته کارگردان کهنه‌کار ایتالیایی مارکو بلوکیو ازجمله همین فیلم‌ها هستند. بلوکیو در این فیلم سه‌ساعته سراغ مافیا رفته است و یکی از اعضای کلیدی مافیای ایتالیا در دهه 80 میلادی را به تصویر کشیده است که پس از دستگیری با پلیس برای محاکمه سران مافیا همکاری می‌کند. بلوکیو مثل همیشه، در این فیلم نیز، با محیط آلوده اطرافش سر ناسازگاری دارد.
درخشان‌ترین فصول فیلم، فصل‌های دادگاه فیلم بلوکیو هستند که دوران اوج کار این فیلمساز ایتالیایی و فیلم «شیطان در جسم» را به‌یاد می‌آورند. در این اثر، فیلمساز در عین آنکه توانسته محیط اجتماعی دوران خاصی از ایتالیا را بازسازی کند، تصویر دقیقی از شخصیت چندوجهی قهرمانش را نیز به پرده می‌کشاند.
هنوز 5روز تا پایان جشنواره باقی مانده است و با توجه به نمایش بیش از ۴۰۰فیلم هنوز امکان غافلگیری برای منتقدان و تماشاگران وجود دارد.