بلاتکلیفی سنت و مدرنیته در تبریز

سید مرتضی احمدپور/تبریز - خبرنگار

 حدود 10 سال قبل بود که شهرداری تبریز با مخالفت شورای ترافیک برای سنگ‌فرش کردن خیابان جمهوری و مسدودسازی آن به روی خودروها مواجه شد. اما در کوتاه‌مدت خودروها به این خیابان نفوذ کردند و اقدامات مسئولان شهری موثر واقع نشد. این تجربه درباره خیابان تربیت هم تکرار شد و حال پس از چند تجربه ناموفق مدیریت شهری دست به دامان کارشناسان شهرهای تاریخی جهان شده است تا شاید تبریز از بلاتکلیفی بین حرکت به سمت مدرنیته یا تاریخی ماندن رها شود. 

آسیب بافت تاریخی
یک کارشناس معماری و شهرسازی و عضو سازمان نظام مهندسی آذربایجان شرقی با اشاره به تحقیقات انجام‌شده درباره اصلاح بافت مرکزی تبریز می‌گوید: این بافت در طول چند دهه گذشته به شدت از مدرنیته صدمه دیده است.  سامان فتوحی می‌افزاید: در یک مقطع تاریخی، حدود 3 دهه قبل، بافت تاریخی تبریز، به بهانه مسیرگشایی و ترافیک کلافه‌کننده در این نقطه، بی‌رحمانه تخریب شد. بر اثر این اقدام مکان‌های تاریخی زیادی در راسته کوچه از بین رفت و به جای آن خیابان‌های جدید و  مجتمع‌های تجاری سبز شدند. حتی درهای تاریخی مانند گجیل، استانبول و باغمیشه عملاً از بین رفته بود و در سال‌های اخیر تلاش شده این درها بازسازی و دروازه‌های نمادین شهر ساخته شود. هر چند اکنون کار از کار گذشته، اما مسئولان تازه به فکر ساخت پیاده‌راه‌های آجری متعدد در مرکز شهر هستند.

ترافیک در مرکز شهر 
عضو شورای ترافیک استان با اشاره به افزایش تردد خودروها و ایجاد قیف‌های ترافیکی متعدد در مسیرهای منتهی به مرکز شهر می‌گوید: در حال حاضر در چند مسیر با ترافیک‌های سنگین در مسیرهای منتهی به مرکز شهر مواجه هستیم. سعید مجاوری تاکید می‌کند: بازار مرکزی تبریز با ده‌ها کیلومتر وسعت و ده‌ها مجتمع تجاری در مرکز تبریز احداث شده و هنوز شعب مرکزی بانک‌ها، اداره دارایی، استانداری و فرمانداری در این محدوده قرار دارند و نمی‌توان با ایجاد پیاده‌راه در این بخش از شهر تردد خودروها را محدود کرد. این اقدام شهرداری باید با تدابیر ویژه همراه باشد وگرنه همانند طرح‌های گذشته با مشکلات زیادی مواجه می‌شود.

عزم جدی برای احیای بافت تاریخی 
با همه انتقادها اما شهردار تبریز حفظ بافت تاریخی و احیای آن را از رویکردهای مهم شهرداری و شورای اسلامی شهر عنوان می‌کند. ایرج شهین‌باهر محدود کردن تردد خودروها و ایجاد ترافیک سنگین در مرکز شهر را تنها نماد ظاهری این فرایند می‌داند و تاکید می‌کند: نباید فراموش کنیم مرکز شهر و بافت تاریخی در حال نابود شدن بود. در حالی که این هویت غیرقابل برگشت است و باید برای حفظ آن تلاش کرد.  مرتضی آبدار، رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان، هم اظهار می‌کند: حضور کارشناسان برجسته از 10 شهر جهان در تبریز و بازدید چند روزه آنان از مرکز شهر در همین راستا بوده است. قرار است نتایج این بازدیدها و نظر این کارشناسان در ادامه مسیر حفظ هویت تاریخی تبریز در عین توجه به مولفه‌های مدرن شدن مورد بررسی قرار گیرد.