این 7 نفر

سعیده نیک اختر:

زمستان امسال، یکی از شلوغ‌ترین و گرم‌ترین شب‌های تلویزیون در چند سال اخیر است؛ زمستانی که تلویزیون با پنج سریال مخاطب را حسابی سرگرم کرده. شبکه‌های یک تا پنج به فکر شب‌های طولانی‌ماه پایانی سال افتاده‌اند و با سریال‌های اجتماعی و سرگرم‌کننده خود، مردم را پاگیر و پیگیر خودشان کرده اند: شبکه یک با سریال «رنج پنهان» که ساعت 10 شب روی آنتن می‌رود. شبکه دو ساعت نه و نیم شب، سریال «هست و نیست» را پخش می‌کند. شبکه سه با سریال «آنام‌»که هشت و نیم شب، مخاطبان را پای تلویزیون می‌نشاند. شبکه نسیم با مجموعه طنز «افسانه هزارپایان» که هر شب ساعت یک ربع به 10، پخش می‌شود و شبکه پنج که پنجشنبه‌ها و جمعه‌ها، ساعت هفت شب، سریال «سارقان روح» را روی آنتن دارد. این تنوع سریال نشان از رقابت کارگردان‌هایی دارد که ید طولایی در ساخت‌وساز سریال دارند. کارگردان‌هایی که فعال‌اند و در تمام طول ساز مشغول سریال‌سازی‌‌. اگر تا قبل از این عادت کرده بودیم، با اسم‌هایی مثل مقدم و علیرضا افخمی سریال‌های طولانی مدت تماشا کنیم، حالا نام‌هایی مثل جواد افشار و حسین سهیلی‌زاده رکورد دارند. باهم بر کارنامه این کارگردان‌ها مروری کنیم و ببینیم هریک تابه حال با چند قسمت سریال، مخاطبان خود را سرگرم کرده‌اند. در پایان بخش مربوط به معرفی هر کارگردان، سریال‌هایی که ساخته به همراه تعداد قسمت‌های هر کدام، آورده شده.

حسن فتحی/58ساله/13سریال/336قسمت

کارگردان بنام و کاربلد سینما و تلویزیون است که با هر کار خود مشهورتر شد. فتحی که در دانشگاه شهید بهشتی، روانشناسی و بعد در دانشگاه آزاد کارگردانی خوانده، نگاه عمیقی به داستان و شخصیت هایش دارد. قبل از اینکه فیلمساز باشد، نویسنده و منتقد است و پیش از هرکسی خودش کارهای خودش را نقد و بررسی می‌کند. نقش‌هایش را به دقت روانشناسی می‌کند و بعد آنها را وارد قصه هایش می‌کند. شاید به همین‌خاطر داستان‌ها و شخصیت هایش به دل آدم می‌نشیند. اغلب خودش نویسنده کارهایش است و در دیالوگ نویسی تبحر خاصی دارد. فرهنگ معاصر دغدغه اوست و تم اغلب کارهایش را تهرانی‌های اصیل قدیم و معاصر تشکیل می‌دهند. با توجه به همین انتخاب، دیالوگ‌هایش با ضرب‌آهنگی خاص، به یاد ماندنی می‌شوند. خصوصا در آخرین کارش شهرزاد که اغلب دیالوگ‌ها به فضای مجازی هم راه پیدا کرده و به استیکرهای موبایل تبدیل شده‌اند.  پهلوانان نمی‌میرند، شب دهم، مدار صفر درجه، میوه ممنوعه و مجموعه شهرزاد در سه فصل، معروف‌ترین سریال‌های فتحی هستند که هر کدام با تم ویژه و خاص، ماندگار شدند. پهلوانان نمی‌میرند با تمی معمایی جنایی داستانی کاملا بومی داشت بدون اینکه از الگوی سریال‌های این‌چنینی استفاده کرده باشد. درست در زمانی که نوروز و ایام محرم یکی شده بود و کسی فکرش را هم نمی‌کرد، بشود سریال ساخت و مردم را سرگرم کرد، فتحی با شب دهم‌ که مضمونی مذهبی داشت توانست داستان عاشقانه‌ای بسازد و روایت کند. مدار صفر درجه از سریال‌های ویژه درجه الف تلویزیون ایران بود که شاید کسی غیراز فتحی از عهده‌اش برنمی‌آمد. داستان شکل‌گیری صهیونیسم و آغاز جنگ جهانی دوم و کشیده شدنش به ایران، از زبان یک دانشجوی ایرانی- که به قصد خواندن فلسفه به فرانسه رفته- کار دشوار و جذابی بود. داستانی که در متن‌ عاشقانه و در لایه‌های زیرین آن سیاسی بود، خیلی‌ها را به‌خودش جذب کرد و بارها از تلویزیون پخش شد. اما میوه ممنوعه داستان عشق و عاشقی در کهنسالی در بستری اجتماعی، این قدر خوب روایت شد که دیالوگ‌های پر مغزش در ذهن‌ها ماند. داستان میوه ممنوعه از آن خط قرمز‌هایی بود که کسی جرأت نزدیک شدن به آن را نداشت، اما فتحی از منظر روانشناسی و اجتماعی به آن نگاه کرد و داستانش را به تصویر کشید. اما شهرزاد به‌عنوان پر فروش‌ترین سریال شبکه خانگی ایرانی شناخته شد و هنوز هم در میانه فصل سوم، مخاطبش را دارد. سریالی خوش رنگ و لعاب که اتفاقات دهه 30تهران را با داستانی عاشقانه مخلوط کرده و با ولع آن را تعریف می‌کند. البته استفاده از سوپر استارهای سینما هم در دیده شدن شهرزاد بی‌تأثیر نیست.

سریال شناسی

همسایه ها: (26)، پهلوانان نمی‌میرند: (24)، فردا دیر است: (26)، روشن‌تر از خاموشی: (35)، شب دهم: (15)، مدار صفر درجه: (30)، میوه ممنوعه: (31)، اشک‌ها و لبخندها: (12)، در مسیر زاینده رود: (30)، زمانه: (49)، شهرزاد فصل 1تا 3: (58)

سیروس مقدم/63 ساله29 سریال/671قسمت

به خاطر حدود 26500دقیقه‌ای که مردم را پای تلویزیون نشانده، به او لقب سلطان سریال‌سازی‌ داده‌اند. کارگردانی که با ساخت نخستین سریال شبانه (هر شبی) با نام «نرگس» توانست مردم را با سریالی مثل «پایتخت» تا فصل پنجم بکشاند. او با این سریال توانست بهترین روزهای سال؛ یعنی نوروز، مردم را سرگرم کند و از ته دل بخنداند. مقدم سریال‌سازی‌ است که بلد است هم خوب بخنداند هم خوب بگریاند. اگر خیلی‌ها با نرگس خوب گریه کردند با 4مجموعه پایتخت خوب خندیدند. از اینها گذشته، او 10 تله فیلم هم ساخته است. مقدم بدون اینکه تحصیلات سینمایی داشته باشد کارش را با دستیاری پسرخاله‌اش، ناصر تقوایی در سریال دایی جان ناپلئون شروع کرد. او که آن موقع دانشجوی سال دوم هنرهای تجسمی رشته نقاشی بود، در 22سالگی دستیار صحنه و لباس این سریال ماندگار شد. مقدم در مسیر سریال‌سازی‌ خود در اکثر مواقع، در کنار همسرش الهام غفوری فعالیت کرده است. غفوری، تهیه‌کننده خیلی از کارهای مقدم بوده است.  زنان نقش مهمی در کارهای مقدم دارند. از سریال‌هایی مثل نرگس، ریحانه و تا ثریا گرفته تا میکائیل و پایتخت، زنان همه فعال و پر انرژی هستند و داستان حول محور آنها روایت می‌شود. مقدم رگ خواب مخاطب دستش است و بلد است درام را به شیوه خودمانی روایت کند. به‌طوری که قابل فهم برای عموم باشد. یکی از ویژگی‌های ثابت کارهای مقدم توجه به خانواده است؛ خانواده‌ای که دچار مشکل شده، در حال از هم پاشیدن یا شکل گرفتن است. دست آخر هم وابستگی‌های عاطفی خانواده است که گره گشاست. حتی عشق و عاشقی هایش هم در متن خانواده و با کمک خانواده شکل می‌گیرد. از دیگر ویژگی‌های ثابت کارهای مقدم، نورپردازی‌های تند و تیز و استفاده از دوربین روی دست است. دوربینی که سعی در همراه شدن مخاطب با فضای داستان دارد و کار را به واقعیت نزدیک کرده، تبدیل به امضای پای کارهای مقدم شده‌است. نوروز امسال هم سریال «پایتخت 5» مقدم مهمان خانه‌هاست.

حسین سهیلی زاده/57ساله/ 21سریال/608قسمت

کارگردانی که در کمترین زمان بیشترین سریال را ساخته است. شاید تعداد سریال‌های سهیلی‌زاده کمتر از سیروس مقدم باشد اما در همین 15سال 600قسمت سریال و چیزی حدود 27000دقیقه کار ساخته که به قول معروف؛ دست هرچه فیلمساز است، از پشت بسته. سهیلی‌زاده با سوژه‌های اجتماعی خود دل از مخاطب برده. او داستانگویی را خوب بلد است و با همین دست فرمان سوژه‌های اجتماعی‌اش، طنز، جنایت، تاریخ، عشق و عاشقی و خیلی دیگر از ژانرها را به سریال هایش اضافه کرده. او بارها در مصاحبه هایش گفته که دکوپاژ ثابتی برای کارهایش دارد و تمام داستان هایش را؛ چه طنز و چه اجتماعی طبق همان دکوپاژ می‌کند و می‌‌سازد. نخستین سریالی که سروصدا کرد و خوب هم مخاطب داشت «رانت خوار کوچک» بود که در رمضان 82پخش شد و با اینکه کمدی بود حرف دل خیلی‌ها را زد. او بعدا با سریال‌های ترانه مادری، فاصله‌ها، آوای باران، پریا و... داستان‌هایی از متن جامعه را تعریف کرد که سرگذشت بسیاری از افراد جامعه بود و به همین‌خاطر بر جان‌شان نشست و تا قسمت آخر از پای آن تکان نخوردند. در آخرین گناه و آخرین دعوت سری هم به مسائل مذهبی زد که چندان موفق نبود و دیگر ادامه نداد. نقطه قوت کارهای سهیلی‌زاده استفاده از جوان‌تر‌هاست. او خیلی از بازیگران جوان و نوظهور را با سریال هایش به مردم معرفی کرد. محسن افشانی، سیاوش خیرآبی، آزاده زارعی، ارسلان قاسمی و... به واسطه درام‌های او معروف شدند و پای‌شان به سینما و تلویزیون باز شد. حالا هم با آخرین سریالش؛ «هست و نیست» روی آنتن شبکه دو، مردم را پای کارش نشانده؛ سریالی که چند بازیگر ناشناس و تازه کار به نام‌های غزاله اکرمی، علی مسلمی و آوا دارویت، دارد و قرار است کنار بزرگانی چون حمیدرضا پگاه، فرهاد قائمیان، الهام پاوه‌نژاد و نگار عابدی نقش آفرینی کنند. باید ببینیم این بار هم موفق می‌شود یانه.

محمدحسین  لطیفی/55ساله/15سریال/384قسمت

20 سال است که فیلمسازی می‌کند. در کنار 15سریالش 8فیلم سینمایی هم ساخته که معروف‌ترین آن، توفیق اجباری است. فیلمی که به واسطه ستاره‌های سینما و داستان اجتماعی‌اش مورد استقبال واقع شد. با این حال، سریال‌های لطیفی هم در نوع خودشان جذاب بودند و ماندگار شدند. کارهای لطیفی بالا و پایین زیاد داشته و در برخی از موارد سرو صدای بیشتری کرده. هرچقدر سفر سبز، وفا، صاحبدلان و نردبام آسمان بی‌نظیر بودند، کارهای دیگرش مثل تنهایی لیلا، دودکش و پادری هرگز نتوانستند به پای بقیه برسند. با این همه نمی‌شود از هنرمندی و کاربلدی‌اش در ساخت سریال چشم‌پوشی کرد. لطیفی استاد جمع‌آوری ستاره‌ها دور هم است. وقتی کت جادویی و همسایه‌ها را ساخت همه باور کردند که می‌شود این همه ستاره را دور هم جمع کرد و قصه گفت. سفر سبز نخستین سریال مناسبتی لطیفی بود که برای سومین بار پارسا پیروزفر را وارد تلویزیون کرد تا در نقش جوان آلمانی- ایرانی بازی کند. سفر سبز برای ایام محرم ساخته شده بود که خوب هم به دل مخاطب نشست. بعد از آن لطیفی صاحبدلان را ساخت که دقیقا مضمونی قرآنی داشت. این سریال هم برای نخستین بار باران کوثری را وارد تلویزیون کرد که بعد از آن جز برای سریال کلاه قرمزی در هیچ سریال تلویزیونی دیگری بازی نکرد. نردبام آسمان هم روی دوش وحید جلیلوند، بازیگر، کارگردان، صداپیشه و... سوار بود که بعد از آن تنها در سریال یادآوری بازی کرد. تنهایی لیلا هم تنها سریالی بود که مینا ساداتی در آن نقش آفرینی کرد. درحالی‌که بازیگر سینماست و نزدیک 20فیلم سینمایی دارد. دو سریال کمدی لطیفی هم پر است از ستاره‌های کمدی مثل برق نورد، تشکر، عابدی و امیرحسین رستمی. می‌شود گفت غیراز داستان‌های خوبی که به دستش می‌رسد روی بازیگرهایش حساب باز می‌کند که البته می‌داند چگونه باید هدایت‌شان کند.

سریال شناسی

کت جادویی: (26)، همسایه ها: (26)، سفر سبز: (15)، فرار بزرگ: (13)، وفا: (15)، صاحبدلان: (30)، نردبام آسمان: (30)، دودکش: (30)، زمانی برای عاشقی: (10)، تنهایی لیلا: (30)، پادری: (20)، سر دلبران: (30)، قلب یخی: (59)، ساخت ایران: (18)، پیکسل: (32)

جواد افشار/49ساله/13سریال/431قسمت

اغلب این کارگردان اهل قم را با «کیمیا»؛ طولانی‌ترین سریال ایرانی با 110قسمت می‌شناسند. با آنکه افشار 10 سریال قبل از آن ساخته بود، اما چندان شناخته شده نبود. اما همین که توانست 110شب مردم را پای سریال خود بنشاند مشهور شد. افشار که دانش‌آموخته دانشکده صداوسیماست در خاطراتش گفته؛ تئاتر را از کودکی با بازی در تعزیه شروع کرده و هیچ وقت از بازیگری و تئاتر غافل نمانده تا اینکه نخستین فیلمش به اسم «زنبورک» کلی جایزه گرفت و خیلی زود وارد تلویزیون شد. درواقع؛ فشار سریال‌سازی‌ آن قدر بالا بوده که فرصتی برای وارد شدن به سینما را نداشت. افشار کارش را دوست دارد و تمایل به ساخت سریال‌های طولانی مدت دارد. این نشان می‌دهد قصه گویی را بلد است و رگ خواب مخاطب دستش آمده. سال‌ها دستیار داوود میرباقری بودن، این یکی را خوب یادش داده. افشار می‌داند قهرمان‌های داستان را چطور کنار هم بچیند و با تعریف کردن داستان‌های فرعی رشته کار از دستش در نرود. توجه به زنان هم نقطه قوت کارهایش است. درست مثل قوطی بگیر و بنشان می‌ماند! او می‌داند اگر شخصیت اول سریال هایش زن باشد آن وقت با توجه به اینکه کنترل تلویزیون معمولا در خانه‌ها در اختیار خانم خانه است، همه اهالی خانه مجبورند سریال او را ببینند. در مادرانه عنان کار را به لعیا زنگنه سپرده بود و در کیمیا، مهراوه شریفی نیا نقش اول را داشت. در آخرین سریالش آنام هم مارال با بازی گلچهره سجادیه در حال روایت زندگی‌اش است. روایتی که قرار است تا بهار 97ادامه داشته باشد. افشار خیلی با نویسندگی کاری ندارد، اما سعی می‌کند با نویسنده‌های خوب کار کند که همین نیمی از موفقیت کارش را تضمین می‌کند.

سریال شناسی

غروب بی‌پایان: (26)، سایه سکوت: (14)، پول کثیف: (26)، جابربن حیان: (14)، روز رفتن: (25)، گل یاپوچ: (18)، روزهای زیبا: (26)، لبه آتش: (15)، سی امین روز: (27)، مادرانه: (30)، کیمیا: (110)، برادر: (30)، آنام: (70) 

احمد معظمی/37ساله/5سریال/245قسمت

شاید نام معظمی را خیلی نشنیده و یا با چهره‌اش آشنا نباشید، اما 220قسمت سریال ساختن کار هرکسی نیست. دل شیر می‌خواهد که تا به حال احمد معظمی از پس آن برآمده. احمد معظمی دانش‌آموخته رشته کارگردانی و متولد 1359است. خیلی‌ها او را با مجموعه «شاید برای شما هم اتفاق بیفتد» می‌شناسند و اسم او را پای این مجموعه دیده‌اند. 160قسمت این مجموعه را معظمی کارگردانی کرده. نزدیک به 20تله فیلم ساخته که ساعت به وقت صفر، نگین و سرانجام شاخص‌ترین آنهاست. سریال جاده چالوس و سایبر از دیگر ساخته‌های اوست. او در ساخت سریال‌های اپیزودیک هم تبحر دارد و رشته کلام را گم نمی‌کند. معظمی این شب‌ها سریال سارقان روح را دارد که از شبکه‌های سه و پنج در روزهای پنجشنبه و جمعه در حال پخش است. سریالی که بازیگرانی مثل دانیال حکیمی، محمود پاک نیت و فاطمه گودرزی در آن بازی می‌کنند.سارقان روح، داستانی است با نگاه امنیتی. نادر عابدی استاد دانشگاه و بازنشسته وزارت اطلاعات است که نگاهش به پدیده‌های اجتماعی نگاه پژوهشی و علت و معلولی است. به همین‌خاطر دوباره به محل کار خود بازمی‌گردد و بررسی پرونده‌هایی را می‌پذیرد. شاید این مجموعه خیلی‌ها را یاد سریال هوش سیاه بیندازد.درهرحال، باید دید با این وضعیت پخش هفتگی، آیا سارقان روح می‌تواند مخاطب خود را پیدا کند و آیا معظمی می‌تواند در جمع رکورد داران سریال ساز موفق قرار بگیرد؟ 

علیرضا افخمی/56ساله/6سریال/196قسمت

برادر بهروز افخمی معروف است. خیلی‌ها بهروز افخمی را با میرزا کوچک خان جنگلی می‌شناسند، برادرش هم مثل خودش وارد حوزه فیلمسازی و دستیاری شد. با اینکه رشته اقتصاد خوانده بود، اما سال 65رسما فعالیت خود را با فیلم دست نوشته‌ها شروع کرد. در آن فیلم هم بازی کرد و هم منشی صحنه شد. سه سال بعد در فیلم پنجاه و سه نفر هم منشی صحنه شد اما بعد از آن وارد حوزه تدوین و کارگردانی شد. 14سال پیش نخستین سریال خود؛ تب سرد را ساخت که از آن استقبال شد؛ هم به‌خاطر سوژه‌اش که بچه دزدی و جنایی پلیسی بود و هم به‌خاطر استفاده از بازیگرانی مثل شهاب حسینی و کامبیز دیرباز. بعد از موفقیت نخستین سریالش، چهار سال سریال مناسبتی برای رمضان ساخت که هر کدام حسابی مخاطب را غافلگیر کرد. «او یک فرشته بود»، مضمونی ماورائی و معنوی داشت که تنه‌ای هم به ژانر وحشت می‌زد. به تصویر کشیدن شیطان برای نخستین بار از تلویزیون کار جسورانه و ریسک پذیری بود که افخمی در نمایش آن موفق شد. ضمن اینکه بازیگر جدیدی به نام بهاره افشاری را به سینما و تلویزیون معرفی کرد که هنوز بهترین کار او به‌حساب می‌آید. «زیرزمین» هم سریال دیگر افخمی بود که خیلی از ستاره‌های سینما و تلویزیون در آن جمع شده بودند و سی شب همه سرگرم شدند. سریالی که معمایی اجتماعی بود و مردم را تا پایان پای آن نشاند. دو سریال بعدی افخمی «پنجمین خورشید» و «پنج کیلومتر تا بهشت»، مضمونی ماورائی داشتند که هر دو برای رمضان ساخته شدند. پرستاران با 52قسمت طولانی‌ترین سریال افخمی بود و با اینکه پر هزینه و سفارشی ساخته شده بود به‌خاطر نداشتن داستان‌های جذاب و درگیر کننده، نتوانست چندان موفق باشد. انگار به افخمی نیامده غیراز سریال مناسبتی و ماورائی حرف دیگری بزند.

سریال شناسی

تب سرد: (24)، او یک فرشته بود: (30)، زیر زمین: (30)، پنجمین خورشید: (30)، پنج کیلومتر تا بهشت: (30)، پرستاران: (52)