خودرو 1400

مریم سمائی- خدیجه نوروزی/روزنامه نگار

بزرگ‌ترین صنعت ایران بعد از نفت، از یک طرف تأثیر زیادی بر معادلات اقتصاد کلان دارد و از سوی دیگر خود تابعی از آن است که با کوچک‌ترین تدبیر سیاسی و اقتصادی به کلی تغییر مسیر می‌دهد.  در یک سال و نیم گذشته که فضای اقتصاد کلان به واسطه اعمال تحریم‌ها و افت ارزش پول ملی ملتهب شده است، ‌صنعت خودرو با چالش‌هایی نظیر نقدینگی، تصمیم‌گیری‌های دیرهنگام، تحریم‌های سنگین، انحصاری بودن بازار، نداشتن استراتژی مناسب در زمان‌های بحران و... با مشکلات زیادی روبه‌رو شده و به صنعتی شکننده تبدیل شده است

. صنعت خودروسازی در سال گذشته با کاهش نزدیک به ۴۰‌درصدی تولید روبه‌‌‌‌‌‌رو شد. امسال نیز همچنان مشکلات وجود دارد و حتی گفته می‌شود که به‌زودی بسیاری از واحدهای قطعه‌سازی‌ در کشور تعطیل خواهند شد.  برای واکاوی مسیر پیش‌روی صنعت خودرو و آینده‌پژوهی این صنعت و اینکه برآوردی از سرنوشت این صنعت و بازار بزرگ، طی 2سال آینده به دست آید با تعدادی از فعالان صنعت خودرو‌سازی‌ و قطعه‌سازی‌، کارشناسان صنعت خودرو و اساتید دانشگاه گفت‌وگو کرده‌ایم تا از طریق این نظرسنجی کوچک، آینده صنعت خودرو از دید نخبگان این حوزه را مورد بررسی قرارداده باشیم.  4گزینه محتمل در مورد آینده صنعت و بازار خودرو در سال‌های 1399 و 1400 نسبت به سال‌جاری طراحی شد. بر این اساس 2سرنوشت کاهش یا افزایش تولید برای بخش صنعت و 2سرنوشت کاهش یا افزایش برای بخش بازار به روش احتمال در کنار یکدیگر قرار گرفت و گزینه‌ها را تشکیل داد.  بنابراین در این گفت‌وگوها از فعالان این حوزه خواسته شد که یکی از گزینه‌های «1- افزایش تولید- افزایش تقاضا؛ 2- افزایش تولید- کاهش تقاضا؛ 3- کاهش تولید- افزایش تقاضا و 4- کاهش تولید- کاهش تقاضا» را انتخاب کنند؛ هرچند که تعدادی از گفت‌وگو‌شونده‌ها گزینه‌های دیگری را مدنظر داشتند و قائل به ثبات در یکی از این دو بخش یا هر دوی آنها بودند.  از 21 کارشناس شرکت‌کننده در این نظرسنجی 10نفر به افزایش تولید رأی داده‌اند؛ 9نفر انتظار دارند که تولید خودرو روند نزولی را ادامه دهد و 2نفر ثبات را پیش‌بینی کرده‌اند. همچنین در بخش بازار، 10نفر معتقدند که کاهش تقاضا اتفاق خواهد افتاد؛ 8نفر به افزایش تقاضا رأی داده‌اند و 3نفر معتقدند که ثبات در این زمینه حاکم خواهد شد.  بنابراین، نتیجه نظرسنجی از 21فعال و کارشناس صنعت خودرو نشان می‌دهد که «افزایش تولید- کاهش تقاضا» بیشترین احتمال وقوع را در سال‌های 1399و 1400 دارد. 


فربد زاوه؛ کارشناس بازار خودرو 



با توجه به شرایط اقتصادی حال حاضر به‌نظر می‌رسد که در حوزه تقاضا شاهد یک بازار فشرده‌تر و حجم تقاضای کمتر باشیم. در 2سال آینده شرکت‌های خودروسازی با یک بحران فروش مواجه می‌شوند. از سوی دیگر در حوزه تولید با کاهش تولید یک میلیون خودرو، میزان تولید به نهایتا 800هزار خودرو می‌رسد که برای این تعداد هم تقاضایی وجود ندارد. 


علی خاکساری؛ عضو هیأت علمی دانشگاه علامه



اگر بازار به سمت بازار رقابتی پیش برود و صنعت خودرو از حالت انحصار خارج شود ما با شرایط اقتصادی کنونی هم می‌توانیم شاهد افزایش تولید و افزایش تقاضا باشیم. هم‌اکنون تقاضا در کشور وجود دارد، اما چون صنعت خودرو در تولید و واردات انحصاری است نمی‌توان به نیاز جامعه جواب داد. 


حسن کریمی سنجری؛  کارشناس صنعت خودرو


خودروسازی وابستگی زیادی به شرایط بین‌المللی دارد؛ به‌عبارتی روند تحولات سیاسی نقش مؤثری در تولید خودرو ایفا می‌کند. بنابراین اگر بخواهیم درباره میزان تولید در 2سال آینده اظهارنظر کنیم باید روند اتفاقات سیاسی را درنظر بگیریم. با شرایط کنونی در 2سال آینده تولید خودرو و تقاضا برای آن کاهش می‌یابد. 


میلاد بیگی؛ مدیر گروه خودرو  دانشگاه امیرکبیر



ما از اواسط سال 99 وارد رکود در بخش تقاضا می‌شویم که این رکود در سال 1400عمیق‌تر می‌شود، اما به‌نظر می‌رسد که در سال 1401 تقاضا از حالت رکود خارج شود. در تولید هم در سال99 نسبت به سال 98 با 10تا 20درصد افزایش روبه‌رو می‌شویم و در سال1400 میزان عرضه از تقاضا پیشی می‌گیرد. 


داوود میرخانی رشتی؛ مشاور انجمن خودروسازان


وضعیت خودرو در 2سال آینده قابل پیش‌بینی نیست و بستگی به زد و خوردهای سیاسی موجود دارد که شرایط را به چه سمتی خواهد برد. اگر جنگ نشود و تحریم‌ها ادامه یابد به همین حالت فرسایشی ادامه خواهیم داد. تا زمانی که درآمد سرانه بالاتر نرود و اقتصاد از حالت رکود خارج نشود تقاضا برای خودرو افزایش پیدا نخواهد کرد. 

امرالله امینی؛ کارشناس صنعت خودرو



ظرفیت تولید و سرمایه‌گذاری در صنعت خودروی کشور بالاست منتها این ظرفیت بستگی به عواملی دارد که باید فراهم شود. شفافیت در خودروسازی، خروج از انحصار و حمایت از قطعه‌سازان ازجمله این عوامل است. اگر با همین وضعیت پیش برویم به‌نظر می‌رسد که تا 2سال آینده تولید حدود 10تا 20درصد افزایش یابد و تقاضا هم بالا رود. 


عبدالله بابایی؛ نماینده مدیرعامل در فروش سایپا


طی 2سال روند تولید به سمت تکمیل ظرفیت موجود می‌رود و مهم‌ترین مسئله، محصولات جدید و تکمیل ظرفیت تولید در صنعت خودروسازی است. افزایش تولید و تقاضا هم به شکل گذشته نخواهد بود و بیشتر باید با تنوع محصول، بازار را اقناع کرد. 

علی علیلو؛ کارشناس خودرو 


 اگر وضعیت صنعت خودرو با تصمیمات شتاب‌زده به همین منوال پیش برود و شاهد تصمیمات لحظه‌ای از سوی صنعتگران و دولت باشیم قطعا در 2سال آینده با چشم‌انداز خوبی روبه‌رو نخواهیم شد و با کاهش تولید و بازار مواجه می‌شویم. 

امیرحسین کاکایی؛ عضو هیأت علمی دانشکده خودرو



پیش‌بینی وضعیت صنعت خودرو در 2سال آینده کار سختی است اما اگر فرض بگیریم که وضعیت اقتصادی ثبات داشته باشد تا 2سال آینده درصورت زنده ماندن صنعت خودرو، تولید آن با همان مقدار و تنوع محدود، به یک ثبات می‌رسد، اما در بخش تقاضا شاهد کاهش خواهیم بود. به‌طور قطع حداقل تا یک سال آینده یک رکود تورمی شدید بر بازار خودرو حاکم می‌شود. 

آرش محبی‌نژاد؛ دبیر انجمن صنایع همگن نیرومحرکه



اگر دولت در این شرایط از صنعت خودرو حمایت نکند ما در سال‌جاری با تعطیلی 400 واحد قطعه‌سازی‌ در کشور مواجه خواهیم شد. در واقع درصورت حمایت نکردن دولت، تولید خودرو در سال‌جاری 40درصد کاهش می‌یابد؛ به این ترتیب در 2سال آینده هم روند کاهش تولید ادامه خواهد داشت اما درباره تقاضا باید گفت که تقاضا همیشه وجود دارد و کاهش نمی‌یابد. 


سعید مؤتمنی؛ رئیس اتحادیه صنف نمایشگاه‌داران



این پیش‌بینی دقیقا به سیاست‌های خودرویی برمی‌گردد. ما باید به این توجه کنیم که از دهه70 تا‌کنون چه کارهایی انجام داده‌ایم. چرا می‌گوییم خودروی ملی تولید کردیم درحالی‌که وقتی تحریم می‌شویم تولید با مشکل مواجه می‌شود؟ در واقع ما خودکفا نیستیم و واردکننده و مونتاژ‌کاریم. هم‌اکنون اگر عرضه کم شود قیمت‌ها صددرصد بالا می‌رود. اگر واقعا نمی‌توانیم نیاز بازار را تامین کنیم باید اجازه دهیم خودروهای ارزان‌قیمت وارد شوند. بازار همیشه یک نیاز روزانه دارد که اگر تامین نشود محدودیت ایجاد می‌کند. باید حتما تولید را بالا ببریم. 


ابوالفضل خلخالی؛ استاد دانشگاه و کارشناس خودرو


میزان تولید خودرو تا 2سال آینده افزایش نه چندان چشمگیری خواهد داشت. ما الان به سمت تولید قطعات داخلی خودرو پیش می‌رویم و در حال داخلی‌سازی‌ قطعات خودرو هستیم و پیش‌بینی این است که بخشی از مشکلات تولید حل شود. درباره تقاضا هم پیش‌بینی می‌شود که با افزایش تولید به سقف تقاضا کهیک میلیون و 500هزار خودرواست نزدیک خواهیم شد. 


مجید باقری؛ قائم‌مقام بازاریابی و فروش سایپا


روند آتی قیمت و تقاضا در بازار خودرو در سال‌های اخیر وابستگی معناداری به میزان تولید خودرو پیدا کرده است. امسال برخلاف سال گذشته تولید خودرو روند مناسب‌تری به‌خود گرفته، به‌طوری که در همین ‌ماه 60هزار خودرو در حال تولید و تکمیل است. شیب تولید سایپا هم بعد از تعطیلات تابستانی افزایش پیدا خواهد کرد. با افزایش تولید، مصرف‌کننده‌های واقعی در بازار باقی خواهند ماند و دلال‌ها از دور خارج می‌شوند. از سوی دیگر احتمال اینکه از تسهیلات و اعطای وام برای فروش استفاده شود بسیار بالاست؛ در واقع پیش‌بینی ما این است که تقاضا به سمت منطقی شدن و بهبود آن پیش برود. 


امیرحسین جلالی؛ مدیرعامل شرکت قطعه‌سازی‌ ایسکرا 



سرنوشت صنعت خودرو بستگی به اوضاع سیاسی و اقتصادی کلان مملکت دارد. اگر تغییر زیادی در روند اقتصادی به‌وجود نیاید واردات کاهش پیدا خواهد کرد و گواهینامه اولی‌ها وارد بازار می‌شوند. تنوع روی پلتفرم‌های فعلی ایجاد خواهد شد و خودروهایی مانند پراید و تیبا یک و 2 تولید نخواهد شد و خودروهایی مانند ساینا و کوییک به بازار می‌آیند. 

مهدی دادفر؛ دبیر انجمن واردکنندگان خودرو


به‌نظر می‌رسد با روند پیش رو تقاضا همچنان ثابت باشد چون بالغ بر 1200000دستگاه در سال است که 100000دستگاه آن وارداتی است. اما 2شرکت ایران خودرو و سایپا مجبور هستند تکانی به‌خود بدهند. اگر این کار را انجام ندهند اقتصاد جهانی و به تبع آن اقتصاد داخلی تکانشان خواهد داد. نیاز ما سوار ماشین خوب شدن است نه شنیدن شعار خوب. اگر هزینه و بار مالی بر دوش مردم باشد ایران‌ خودرو و سایپا شدن آسان است. 

سعید صبوری؛ عضو هیات مدیره انجمن همگن


کشور ما هم‌اکنون در شرایط تحریم به سر می‌برد و مشکلات زیادی در صنعت خودرو دارد که بعد از سال‌ها فعالیت، الان نمود پیدا کرده است؛ بنابراین به‌نظر من با چنین شرایطی در 2سال آینده تولید خودرو کاهش می‌یابد و تقاضا ثابت و کمی کاهنده خواهد بود. 

اصغر خسرو شاهی؛ ‌کارشناس خودرو 



با توجه به اینکه اقتصاد و صنعت ما سیاسی است، لذا پیش‌بینی 2سال آینده صنعت خودرو امکان‌پذیر نیست، اما با همین روند فعلی اقتصادی تغییر عمده‌ای ایجاد نمی‌شود و تولید در حدود رقم فعلی انجام خواهد شد ولی ممکن است تقاضا افزایش پیدا کند. 


محمد زکریایی؛ رئیس انجمن قطعه‌سازان مازندران



خودرو به‌عنوان صنعت پیشتاز کشور جزو اولویت‌های اقتصادی دولت است و حتی دفتر مقام معظم رهبری نیز آن را به رسمیت شناخته است. بنابراین قطعا یک اهتمام عمومی به عمل خواهد آمد که این صنعت را به‌عنوان پیشران نگه دارند و این کار به نفع همه خواهد بود. از سوی دیگر با روند موجود، مانور روی ارز کمتر خواهد شد و به سمت صنعت خودرو خواهد رفت. 

مازیار بیگلو؛ دبیر انجمن قطعه سازان ایران



خودروسازان قطعا از برنامه هدف، یعنی تولید یک میلیون و 100هزار دستگاه تا پایان سال تخطی خواهند کرد و حتما تولید کاهش می‌یابد. پرداخت در تسهیلات بانک مرکزی، مشکلات نقدینگی و تحریم‌ها همچنان خودروسازان را عقب نگه خواهد داشت، اما خودروسازها در چند‌ماه آینده به روند ثبات تولید و کاهش خودروهای کف ادامه می‌دهند و تولید هر خودروساز هم روی 1800دستگاه تولید روزانه با یک تلورانس مشخص ثابت می‌ماند. لذا ایران خودرو و سایپا تا پایان سال خواهند توانست بخشی از تعهداتشان را تحویل مردم بدهند. 

سعید مدنی؛ مشاور سازمان گسترش و نوسازی


افزایش تولید و افزایش تقاضا در برنامه خودروسازان وجود دارد و تعهداتشان خیلی سنگین شده است. با رفع مشکلات و تامین مابقی تعهد 11هزار میلیارد تومانی، با افزایش تولید مواجه خواهیم شد. به نفع دولت نیست که بخواهیم نیاز خودروی کشور را از خارج تامین کنیم چون رقم بسیار درشت نیاز ارزی وجود دارد. پیش‌بینی من این است که حمایت‌های لازم انجام خواهد شد. ممکن است تنوع خودروها کمتر شود یا مدل‌های جدیدتر نداشته باشیم و فعلا در این شرایط، با همان مدل‌های قدیمی‌تر بسازیم، اما قطعا افزایش تولید خواهیم داشت. 


محمدرضا نجفی‌منش؛ رئیس انجمن همگن قطعه سازی کشور



 ما نیاز کشور و بازار را داریم و باید به سمتی حرکت کنیم که نیاز بازار را برآورده کنیم. بزرگ‌ترین مشکل ما نقدینگی است. باید پول قطعه‌ساز حداکثر یک‌ماه بعد از تحویل کالا پرداخت شود تا در خرید با مشکل مواجه نشود. اگر 11هزار میلیارد از 20هزار میلیارد تومان از مطالبات بهمن‌ ماه سال گذشته واریز می‌شد، با معضلی به اسم کمبود قطعه مواجه نبودیم و این همه خودروی ناقص در کف کارخانه نداشتیم. البته 3850میلیارد تومانش را داده‌اند. اگر ما مطالبه‌گری‌هایمان را داشته باشیم و تامین شود، ما با افزایش تولید، بازار و اشتغال روبه‌رو خواهیم شد. 













آینده پژوهی 
نتیجه نظرسنجی از 21فعال و کارشناس صنعت خودرو نشان می‌دهد که «افزایش تولید- کاهش تقاضا» بیشترین احتمال وقوع را در سال‌های 1399و 1400 دارد