بلاتکلیفی 13 ساله پتروشیمی اردبیل

پوپک قاسمی | اردبیل - خبرنگار:


راه‌اندازی کارخانه پتروشیمی اردبیل جزو مطالبات و امیدهای مردم استان اردبیل به شمار می‌رود. طرح احداث یک واحد پتروشیمی سال 83 به عنوان یکی از مطالبات مردم و مسئولان استان اردبیل مطرح شد، اما این پروژه، بعد از اقدامات اولیه و مراسم کلنگ‌زنی در ابتدای جاده اردبیل - خلخال در شهریور 85 و در حالی که قرار بود در مدت 36 ماه به بهره‌برداری برسد، متوقف شد.

اکنون بعد از گذشت 13 سال به جز چند سوله خالی پیشرفتی ندارد. مسئولان وقت استان در سال 85 اعلام کردند که مجتمع بزرگ پتروشیمی اردبیل حدود 500 شغل مستقیم و افزون بر 2 هزار شغل غیرمستقیم ایجاد می‌کند و با جذب قریب 500 میلیارد تومان سرمایه‌، تاثیر شگرفی در پویایی اقتصادی استان و منطقه خواهد داشت.

اما این روزها نداشتن توجیه اقتصادی اجرای این طرح را در رکود قرار داده است. مردم اردبیل از نمایندگان خود که با وعده گره‌گشایی از پروژه‌های راکد و نیمه‌تمام استان به مجلس راه یافته‌اند، انتظار دارند در این مورد شفاف‌سازی و پتروشیمی را تعیین تکلیف کنند.


گره کور سرنوشت 

یکی از فارغ‌التحصیلان رشته شیمی درباره احداث این واحد صنعتی در اردبیل اظهار می‌کند: اتمام پروژه پتروشیمی برای اردبیلی‌ها و به خصوص جوانان تحصیلکرده بیکار آن به یک آرزو تبدیل شده است. این در حالی است که طی سال‌های گذشته بسیاری از جوانان این استان با وعده بهره‌برداری این پروژه در رشته‌های مربوط به پتروشیمی مشغول تحصیل شده‌اند، اما حالا بیش از یک دهه از فارغ‌التحصیلی آنها می‌گذرد و امیدشان به یأس تبدیل شده است.

«کامران عدلی» با بیان این‌که پروژه‌های صنعتی نقش عمده‌ای در بالا بردن سطح اشتغال و تبدیل سیمای اردبیل به استان برتر در حوزه صنعت و ریشه‌کنی بیکاری ایفا می‌کنند، می‌افزاید: تکمیل و راه‌اندازی این پروژه از زمان آغازش همیشه در هاله‌ای از ابهام قرار داشت و به همین دلیل در مرکز توجه افکار عمومی بود، اما رفته‌رفته به تاریخ پیوست.

این کارشناس با گلایه از مسئولان به دلیل وعده‌های محقق‌نشده، بیان می‌کند:‌ سال‌هاست که این طرح روی زمین مانده، آن هم در حالی که می‌توان بسیاری از موانع آن را با کمی کار کارشناسی برطرف کرد. هیچ عزمی برای محقق شدن این صنعت مورد نیاز استان دیده نمی‌شود و تمام فارغ‌التحصیلانی که سال‌هاست چشم امید به بهره‌برداری این واحد صنعتی دارند، در رشته‌های نامرتبط به کار مشغول شده‌ یا مهاجرت کرده‌اند. 


نبود مطالعه هنگام تعریف پروژه‌ها

یکی از فعالان اجتماعی استان هم می‌گوید: تعلل در اجرای پتروشیمی اردبیل موضوعی نیست که بتوان راحت از کنار آن رد شد و آن را نادیده گرفت. باید علت اجرایی نشدن این طرح برای مردم شفاف‌سازی شود که چرا این پروژه بلاتکلیف مانده و اگر مشکلی وجود دارد چرا قبل از اجرا در این زمینه مطالعات لازم نشده است.

«سجاد غفاری» ادامه می‌دهد: مردم اردبیل خاطرات تلخی از نبود مطالعات در اجرای پروژه‌ها دارند. مصداق آن فرودگاه اردبیل و بدترین مکان‌یابی برای احداث آن است. حالا هم ساخت پتروشیمی به همین دلیل در هاله‌ای از ابهام قرار گرفته است. غفاری در مورد مشکل تامین آب و خوراک گاز این پروژه اظهار می‌کند: آب صنایع تبریز از ارس تامین می‌شود. آیا نمی‌توان از قزل‌اوزن و ارس برای این پروژه حیاتی آب تامین کرد؟

وقتی نفت جمهوری آذربایجان هزاران کیلومتر آن‌طرف‌تر به اروپا منتقل می‌شود، آیا نمی‌شود با تکیه بر قواعد امروز اقتصاد جهانی و در همگرایی اقتصادی با کشورهای دیگر برای کمک به کاهش قیمت تمام‌شده با جمهوری آذربایجان وارد مذاکره شد و بخشی از نفت این جمهوری را به پارک‌های پتروشیمی در مناطق مختلف مرزی اردبیل انتقال داد؟


پاسخ نمایندگان به مطالبات مردم 

سخنگوی کمیسیون عمران مجلس و نماینده اردبیل، نیر، نمین و سرعین با تاکید بر این‌که پتروشیمی یک صنعت آب‌بر است و برای راه‌اندازی آن به حجم زیادی آب نیاز داریم، بیان می‌کند: با توجه به بحران آب در دشت اردبیل، در صورت تعیین تکلیف این واحد صنعتی، باید به فکر تامین آب مورد نیاز آن از حوضه‌های آبی دیگر باشیم که در دست مطالعه است.

«صدیف بدری» می‌افزاید: پتروشیمی اردبیل با مشارکت 20 درصدی در اختیار بانک ملی قرار داشت که به بخش خصوصی واگذار شد تا تعیین تکلیف شود. اما مشکل اساسی این پروژه تامین آب است. به گفته این نماینده، حدود 11 میلیون متر مکعب آب نیاز است که چرخ پتروشیمی به گردش بیفتد و باید نصف آب سد یامچی که محل تامین آب شرب اردبیل است، به این صنعت اختصاص داده شود که آن هم حقابه روستاییان است و عملی نیست.

بدری با اشاره به پیشرفت 25 درصدی این پروژه می‌گوید: گزینه دیگر تامین آب از محل فراحوضه‌ای مانند قزل‌اوزن و ارس است که صرفه اقتصادی ندارد. این مسائل باعث شده است پتروشیمی بعد از گذشت 13 سال به نتیجه نرسد.

این مسئول درباره تلاش‌های نمایندگان مجلس برای این پروژه اظهار می‌کند: برای حل مشکلات پتروشیمی در حوزه مالی از صندوق توسعه ملی تسهیلات 2 /1 میلیارد دلاری درخواست کرده‌ایم که امیدواریم با تخصیص آن بتوانیم برای گشودن گره‌های این پروژه کاری انجام دهیم.

وی با اشاره به این‌که حقابه اختصاص یافته به اردبیل از قزل‌اوزن به درستی اعمال نشده است، ادامه می‌دهد: باید گاز پتروشیمی هم تامین شود. «رضا کریمی» دیگر نماینده اردبیل، نیر، نمین و سرعین در مجلس هم می‌گوید: پروژه پتروشیمی اردبیل بعد از کلنگ‌زنی با 2 مشکل تامین خوراک و آب روبه‌رو شد به طوری که در مقطعی تولید این کارخانه از آمونیاک به محصولات پلیمری و پروپلین تغییر یافت، اما در نهایت پتروشیمی عملیاتی نشد.

در حال حاضر محصولات زیرمجموعه پتروشیمی در این محدوده تولید می‌شود و در کنار آن قرار است پتروشیمی دیگری از سوی بخش خصوصی در نمین با ایجاد اشتغال برای 450 نفر افتتاح شود. ما در دوره مسئولیت خودمان مسائل زیست‌محیطی آن را حل کردیم و دریافت مجوزهای آن را انجام دادیم.


بازدید برای تعیین تکلیف پتروشیمی اردبیل 

معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری اردبیل درباره دلایل رکود در اجرای این واحد صنعتی گفت: اجرای طرح پتروشیمی اردبیل سادهی نیست و باید برای اجرای آن تمام جوانب را در نظر گرفت.«ارژنگ عزیزی» افزود: هفته آینده، ضمن بازدید از این پروژه، بررسی‌هایی برای تامین خوراک آن خواهیم داشت تا بتوانیم در مورد تعیین تکلیف پتروشیمی اردبیل آن اظهار نظر کنیم. وی تاکید می‌کند: مطالعه، اصل اول اجرای پروژه‌هاست و استانداری اردبیل در حال حاضر سعی دارد با تکیه بر مطالعات، پروژه‌ها و برنامه‌ها را پیش ببرد.


مسیر پرفراز و نشیب احداث مجتمع پتروشیمی در اردبیل 

احداث پتروشیمی اردبیل از مصوبات اولین سفر هیات دولت نهم  به استان اردبیل و تنها کارخانه مادری بود که احداث آن در زمان این دولت برای استان اردبیل مصوب شد. پیگیری ساخت پتروشیمی، نمایندگان اردبیل را در مجلس شورای اسلامی از دوره هفتم تا‌کنون درگیر کرده است. سرمایه‌گذاری و اجرای پتروشیمی اردبیل از همان ابتدا به پتروشیمی اراک واگذار شد،

اما سیاست‌های ناگهانی دولت در گران‌ کردن گاز باعث شد پتروشیمی اراک در همان مرحله انتقال خوراک مواد اولیه و سوختی به پتروشیمی اردبیل با تردید مواجه شود. فعالیت در رشته‌های پتروشیمی، شیمیایی و صنایع وابسته، تهیه و تولید اوره و آمونیاک، انواع کودهای شیمیایی و احداث صنایع وابسته در استان اردبیل موضوع اصلی پتروشیمی واحد اردبیل است و در صورت عبور از مراحل اجرایی می‌تواند به عنوان یکی از حلقه‌های گم شده صنعت اردبیل مطرح شود، اما همچنان در کلافی سردرگم بلاتکلیف است.