مخاطب خاص رسانه

رضا ظریفی/روزنامه‌نگار

«باباجان، بیا این دو تومن رو بگیر و برو از سرکوچه برام روزنامه بخر.»؛ این جمله هر روز ساعت 4عصر پدربزرگ مرحوم‌ام در سال‌های نوجوانی من بود؛ چیزی حدود 28سال قبل که نوجوانی12-10ساله بودم و پدربزرگ عصر هر روز به وقت روزنامه، سکه 2تومانی را کف دستم می‌گذاشت تا از کیوسک سر خیابان روزنامه بخرم. سر کوچه که می‌رسیدم منِ تنها نبودم که آمده بودم تا صفحات بزرگ و سیاه و سفیدی که بوی نفت می‌داد را به یک پول سیاه بخرم. پیرمرد و پیرزن و بچه‌های دیگری هم بودند که برای خریدن روزنامه جلوی کیوسک منتظر می‌ایستادند. حالا سال‌ها از آن زمان گذشته و دیگر بعید است کسی با هدف خریدن روزنامه از خانه بیرون بزند. حالا حتما بعید است کسی از روی روزنامه‌خریدن پدربزرگ و مادربزرگ خود متوجه شود که مثلا الان ساعت چند است.
ما در روزگار شتاب، زندگی می‌کنیم. بیشتر از عالم واقعیت، این فضای مجازی است که ما را در اختیار خود گرفته است. در عصر کنونی، پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها هم گوشی و ابزار هوشمند ارتباطی در اختیار دارند و هر کدام هم در تعدادی از شبکه‌های مجازی عضو هستند. 
بر اساس اطلاعات و آمار موجود، ایرانیان روزانه 7ساعت از وقت خود را در فضای مجازی و به استفاده از اینترنت و شبکه‌های اجتماعی می‌گذرانند. همچنین آمار فعلی نشان می‌دهد که 76درصد از زنان و 72درصد از مردان کشور عضو شبکه‌های اجتماعی هستند. آماری که ارائه شده به خوبی اهمیت فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی را نشان می‌دهد. بسیاری از برنامه‌های بلندمدت و رفتارهای جامعه از همین فضا شکل خواهد گرفت. نوجوانان و جوانان عضو شبکه‌های اجتماعی، برنامه‌های خود برای حضور در عرصه واقعی جامعه را از همین جا استارت می‌زنند. قرارهای متولدین دهه 80برای حضور در مجتمع کورش یا پارک آب و آتش را که یادتان هست؟
حالا دیگر مخاطبان رسانه‌ها برای خرید روزنامه سرخیابان و کوچه نمی‌روند و جلوی کیوسک منتظر رسیدن روزنامه نمی‌مانند. هر آنچه از دنیای بیرون و دهکده جهانی مک لوهان شنیده‌ایم، همان گوشی و تبلتی است که در خانه همه‌مان وجود دارد. مخاطب پیگیر و خاص روزنامه‌ها، پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌هایی بودند که جلوی کیوسک به انتظار روزنامه می‌ایستادند.