جنگ تجاری نزدیک می‌شود

نیلوفر جلالی/روزنامه نگار


جنگ تجاری از 2هفته پیش که دونالد ترامپ همه را با اعلام برنامه‌های جدیدش سورپرایز و موج جدید تعرفه‌ها روی واردات چینی را اعلام کرد، اتفاقات با سرعت زیادی پیش رفته‌اند. پکن با هدف قراردادن محصولات کشاورزی آمریکا و کاهش ارزش ارز خود در برابر دلار آمریکا، تلافی کرد. ترامپ بلافاصله یک توییت منتشر و در آن چینی‌ها را به دستکاری در بازار ارز محکوم کرد و آن را در سیاهه کشورهایی قرار داد که ارزش پول خود را در برابر دلار دستکاری می‌کنند و تهدید کرد برای مقابله با سیاست‌های پکن به اقدامات تازه‌ای دست خواهد زد. خیلی‌ها از این توییت این طور برداشت کردند که او می‌خواهد تنش‌ها را به سطحی بالاتر برساند. بازار‌های مالی همانطور که پیش‌بینی می‌شد به این اتفاقات و جنگ سرد اقتصادی واکنش نشان دادند. ارزش بازار سهام افت کرد و سرمایه گذاران به دنبال سرمایه‌گذاری در بازارهای امن‌تری رفتند؛ طلا و فرانک سوئیس.
وقتی رئیس جمهور آمریکا - دونالد ترامپ- در مارس 2018 اولین موج اقدامات حمایت‌گرایانه خود را اعلام کرد، مدعی شد که جنگ‌های تجاری خوب هستند و برنده‌شدن در آنها آسان است. اما بازارهای تجاری دید دیگری به این اتفاقات دارند. بازار، 2قدرت اقتصادی بزرگ دنیا را می‌بیند که در یک کشمکش طولانی فرورفته‌اند و تشدید تنش‌های تجاری از سوی دونالد ترامپ به بانک مرکزی آمریکا فشار وارد می‌کند تا نرخ بهره‌ها را کاهش دهد.

همیشه حق با بازاریان نیست اما در این مورد حق با آنهاست. هیچ کدام از دوطرف، یک جنگ تجاری را نمی‌خواهند. هر دوی آنها از چنین جنگی ضرر خواهند کرد. اما جنگ تجاری قدم به قدم نزدیک‌تر می‌شود. تعرفه‌های جدید آمریکا روی محصولات وارداتی چینی در عرض یک ماه اعمال می‌شود و چین واردات محصولات کشاورزی آمریکا را متوقف می‌کند. بدون شک این 4هفته در سیستم تجارت جهانی از نظر میزان تنش بی‌سابقه است و حداقل از دهه 30میلادی تا امروز چنین تجربه‌ای نداشته‌ایم. اگر ترامپ و رئیس جمهور چین، یعنی شی‌جین‌پینگ، در محاسبات خود اشتباه کنند (که همه نشانه‌ها می‌گوید آنها اشتباه می‌کنند) حاصل آن یک جنگ ارزی و تجاری تمام‌عیار خواهد بود که باعث کاهش ضریب اطمینان در تجارت می‌شود، کارخانه‌ها را تعطیل می‌کند و بیکاری را افزایش می‌دهد. در حالی که تاثیر مستقیم تعرفه‌های جدید نسبتاً اندک است(یک‌دهم درصد از رشد اقتصادی چین) آسیب‌های ثانویه آن بسیار شدیدتر خواهد بود.

ترامپ فکر می‌کند که اقدامات تجاری‌اش به اقتصاد چین ضربه می‌زند و باعث می‌شود تا شی‌جین‌پینگ به خواسته‌های اصلی آمریکا تن دهد. این خواسته‌ها شامل دسترسی بیشتر به بازار جهانی و پایان دزدی چینی‌ها از مالکیت معنوی آمریکا می‌شود. اما کاخ‌سفید در مورد فرضیه اول درست  و در مورد فرضیه دوم ‌اشتباه فکر می‌کند. پکن در این بازی کم نمی‌آورد. به همین خاطر اجازه داده است تا ارزش یوان چین در برابر دلار کم شود که می‌تواند هم مهم باشد و هم نگران‌کننده.

چین تا امروز می‌خواست با مداخله به نفع صادرکنندگان خود، از کم‌شدن ارزش یوان در برابر دلار جلوگیری کند اما این حقیقت که حالا آقای شی اجازه می‌دهد تا از سوی دونالد ترامپ به دستکاری در سیاست‌های ارزی متهم شود، نشان می‌دهد که او احتمالا از اینکه بتواند با آمریکا به یک توافق برسد، ناامید شده است. در عوض به نظر می‌رسد که شی‌جین پینگ آماده است تا صبر کند و ببیند آیا این سیاست‌های خصومت‌طلبانه ترامپ به ضرر خودش در انتخابات رئیس جمهوری 2020تمام خواهد شد؟
موج تعرفه‌های جدید نشان می‌دهد که احتمال این اتفاق بالاست، چراکه این تعرفه‌ها روی همه کالاهایی که چین به ایالات متحده صادر می‌کند، اعمال می‌شود؛ به این معنی که محصولات مصرفی مانند تلفن‌های هوشمند، لپ‌تاپ و البسه برای اولین بار تحت تاثیر این سیاست قرار خواهند گرفت. از توییت‌های دونالد ترامپ این طور برمی‌آید که فکر می‌کند چین این تعرفه‌ها را پرداخت می‌کند اما در حقیقت آمریکایی‌ها با بالارفتن قیمت اجناس، پرداخت‌کنندگان اصلی این تعرفه‌ها هستند.
زمان زیادی طول نخواهد کشید که صلح شکسته شود. البته این احتمال وجود دارد که ترامپ زیرفشار جمهوری‌خواهان در کنگره قرار بگیرد که فکر می‌کنند جنگ اقتصادی به شانس آنها در انتخابات سال آینده ضربه می‌زند. صحبت‌ها میان مقامات چینی و آمریکایی نشان می‌دهد که شاید آنها با هم به مصالحه‌ای برسند تا خدشه‌ای به چهره هر دوطرف وارد نشود.
ترامپ در مورد اینکه چین خیلی سریع بازی می‌کند و ممکن است به قوانین بازی سیستم تجارت جهانی ببازد، درست فکر می‌کند. هیچ شکی نیست که آمریکا در یک جنگ تجاری با چین پیروز خواهد بود اما بهتر است بداند که در این پیروزی، ضرر بیشتری را متحمل خواهد شد.