سایه انقراض بر سر هوبره

هوبره، پرنده‌ای‌ زیبا و باشکوه و بیابان‌گرد که با زندگی کویری خو گرفته و در بیابان‌های مرکزی، شرق و جنوب شرق ایران از جمله سیستان و بلوچستان‌زیست می‌کند، برای جلوگیری از انقراض و شکار توسط سودجویان نیازمند حمایت‌های ویژه است.

 به گزارش ایرنا، در دشت‌ها و نواحی بیابانی مرکز تا شرق ایران که پوشش گیاهی پراکنده دارند، پرنده‌ای زیبا به نام هوبره زندگی می‌کند. شعاع پراکندگی این پرنده محجوب و تماشایی، جزایر قناری، شمال آفریقا و جنوب غربی آسیاست که در ایران هم به صورت بومی و هم به صورت مهاجر ‌زیست می‌کند. 

به گزارش ایرنا، علاقه اعراب کشورهای حاشیه خلیج فارس به شکار هوبره سبب شده هر ساله افرادی سودجو مرزنشینان را تحریک به زنده‌گیری این پرنده کمیاب کنند تا جایی که هم‌اکنون این پرنده در معرض انقراض قرار گیرد. 


ویژگی‌های ظاهری هوبره

طول بدن این پرنده ۵۵ تا ۶۵ سانتی‌متر و گستردگی بال‌ها ۱۳۵ تا ۱۷۰ سانتی‌متر است. هوبره پرنده‌ای درشت‌جثه با گردن بلند و باریک، بدن به نسبت کشیده و دم‌دراز است. نر و ماده این پرنده هم‌شکل (نر اندکی بزرگ‌تر) و فاقد تغییرات فصلی هستند. 

در پرنده نر بالغ، روتنه قهوه‌ای خاکی با لکه‌های تیره فراوان دیده می‌شود. چشمانی درشت و مایل به زرد و کاکلی کوچک و سیاه و سفید، چانه مایل به سفید، سینه و جلوی گردن خاکستری کم‌رنگ و پرهای سیاه و به نسبت بلندی در ۲ طرف گردن دارد که به شکل نوارهایی از فاصله دور رنگ زمینه قهوه‌ای خاکی گردن به خوبی نمایان است. 

پرنده ماده بالغ شبیه به نر است ولی روتنه خاکستری‌تری دارد؛ همچنین کاکل و نوار سیاه ۲ طرف گردن کمتر مشخص است و پرنده نابالغ شبیه به پرنده ماده ولی فاقد کاکل و نوار سیاه اطراف گردن است و پروبال زردتری دارد. 


ویژگی‌های زیستی

هوبره، استپ‌های خشک، دشت‌های باز حواشی مناطق بیابانی و نیمه‌بیابانی و اراضی با بستر رسی، ماسه‌ای یا سنگلاخی همراه با بوته‌های پراکنده را به عنوان زیستگاه برمی‌گزیند. 

پرنده‌ای به نسبت اجتماعی است و در خارج از دوره جوجه‌آوری در دسته‌های کوچک چندتایی دیده می‌شود. پروازی سریع با بال زدن‌های سنگین و آهسته دارد که تمایلی به پرواز نشان نمی‌دهد. این پرنده راه رفتن را ترجیح می‌دهد و با این‌که می‌تواند با سرعت زیادی (تا حدود ۴۰ کیلومتر در ساعت) بدود. اما به آرامی راه می‌رود. 


پراکنش و فراوانی

هوبره در گستره‌های وسیع از حاشیه کویر مرکزی ایران که پوشش گیاهی مناسبی داشته باشد، جوجه‌آوری کرده و در امتداد نوار سواحل جنوبی ایران از مناطق پست جنوب استان خوزستان تا استان سیستان و بلوچستان، جنوب استان فارس و استان هرمزگان نیز زمستان‌گذرانی می‌کند. 

گزارش‌هایی نیز از مشاهده این پرنده در زمان مهاجرت در شمال شرقی استان خراسان و شبه‌جزیره میانکاله وجود دارد. این پرنده به عنوان زیرگونه‌ای از Chlamydotis undulata در نظر گرفته ‌شده  است. 


اقدامات حفاظتی

مدیر کل حفاظت محیط زیست سیستان و بلوچستان گفت: هوبره جزو پرندگان آسیب‌پذیر (VU) است و در ضمیمه کنوانسیون منع تجارت بین‌المللی گونه‌های در معرض انقراض (CITES) قرار دارد.

 «وحید پورمردان» گفت: این پرنده در ایران نیز جزو پرندگان در معرض خطر انقراض معرفی شده و دارای ارزش حفاظتی است. 

وی افزود: مهم‌ترین عامل تهدید‌کننده این پرنده در مقیاس بین‌المللی، شکار توسط قوش‌بازان در خاورمیانه معرفی شده  است.

مدیر کل حفاظت محیط زیست استان بیان کرد: تخریب زیستگاه‌های این پرنده نیز ناشی از توسعه مناطق برای گردشگران طبیعت، آزمایش‌ها و تمرین‌های نظامی، چرای شدید دام، استخراج شن و ماسه و توسعه شبکه راه‌ها و خطوط انتقال برق بوده است. 

وی افزود: افزایش مرگ و میر در جمعیت‌های باقی‌مانده به عواملی نظیر برخورد با خطوط انتقال برق، شکار توسط طعمه‌خواران و شکار و صید غیرقانونی نسبت داده می‌شود. پورمردان گفت: بیشترین پراکنش این پرنده در سیستان و بلوچستان در شهرستان ایرانشهر است.


زادآوری و تغذیه هوبره

این پرنده خاص همه‌چیزخوار است و از مواد گیاهی مانند گل‌ها، میوه‌ها، دانه‌ها، جوانه‌ها، برگ‌ها، همچنین حشرات، مارها و مارمولک‌ها تغذیه می‌کند. جوجه‌آوری از اواسط اسفند تا اواسط فروردین و با تشکیل قلمرو آغاز می‌شود. 
تک‌همسر است و آشیانه‌اش گودی کم‌عمق و بدون پوششی است که آن را در نواحی ماسه‌ای یا سنگلاخی با بوته‌های پراکنده روی زمین می‌سازد. 

معمولاً ۲ تا 3 و به ندرت 4 تخم بیضی کوتاه تا نیمه‌بیضی کوتاه، صاف، صیقلی، به رنگ قهوه‌ای مایل به زیتونی روشن با خط و خال‌های قهوه‌ای، قهوه‌ای مایل به قرمز و خاکستری می‌گذارد.