تلخ و شیرین دولت الکترونیک

 کارنامه دولت الکترونیک دوره پنجم روز گذشته منتشر شد؛ کارنامه‌ای که نشان می‌داد وضعیت سازمان‌ها و دستگاه‌های دولتی در این زمینه چطور است و چگونه می‌تواند بهتر شود. آنطور که امیر ناظمی، معاون وزیر ارتباطات و رئیس سازمان فناوری اطلاعات ایران در توییتر گفته، وضعیت دستگاه‌ها از نظر دولت الکترونیک، به‌صورت جزیره‌ای بهتر شده اما چون خدمات دستگاه‌ها یکپارچه نشده‌اند، ‌عملا مردم هنوز طعم خدمات الکترونیکی یکپارچه را نچشیده‌اند. به گفته او، هدف بعدی، اتصال سامانه‌های مختلف دستگاه‌ها به یکدیگر است تا مردم بتوانند خدمات الکترونیکی یکپارچه و شهروندمحور را تجربه کنند. گفت‌وگوی همشهری با کارشناسان نشان می‌دهد بخش‌هایی از دستگاه‌ها هنوز فهم دقیق و مطلوبی از مفهوم دولت الکترونیک ندارند؛ ضمن اینکه به‌نظر می‌رسد حضور استارتاپ‌ها می‌تواند تنوع خدمات را در این حوزه بسیار بیشتر کند.


فرایند همچنان به نفع کاغذبازی
یکی از دستگاه‌های برتر در حوزه دولت الکترونیک، ‌مرکز توسعه تجارت الکترونیکی است؛ سازمانی که در زمینه صدور ای‌نماد (نماد اعتماد الکترونیک) فعال است. بسیاری از فعالان استارتاپی به‌وجود این مجوز انتقاد دارند و می‌گویند با توجه به روال کند و سرشار از کاغذبازی دریافت «ای‌نماد»، به‌نظر نمی‌رسد وضعیت دولت الکترونیک در این دستگاه چندان رضایت‌بخش باشد. حمیده حبیبی، فعال استارتاپی در این‌باره به همشهری می‌گوید: «گفته‌اند این سازمان از نظر دولت الکترونیک بیشتر از 60درصد پیشرفت داشته است، درصورتی که عملا تنها بخش الکترونیکی فرایند دریافت ای‌نماد، پیدا کردن آدرس سازمان از روی وبسایت‌شان است و عمده کارها را باید حضوری انجام داد. موارد بسیاری وجود داشته که در آن، افراد باید حضوری به دفتر مراجعه می‌کردند تا بعد از طی پروسه‌های طولانی کاغذی و غیرالکترونیکی از مسئول بخش بخواهند ‌با یک کلیک کارشان را انجام بدهد. در خوش‌بینانه‌ترین حالت و اگر کار به‌صورت الکترونیکی جلو برود، از زمان ثبت درخواست تا دریافت مجوز 3 تا 4‌ماه زمان می‌برد. این کاملا برعکس تصوری است که از روال الکترونیکی داریم.» به گفته حبیبی، بخش عجیب اینجاست که بخشی از این خدمات که به اندازه کافی بهینه و کارآمد هم نیستند، پولی هستند و استارتاپ‌ها باید برای دریافت‌شان هزینه بدهند.

 فهم نادرست از مفهوم دولت الکترونیک
فهم نادرست از خدمات مبتنی بر دولت الکترونیک باعث شده بسیاری از خدمات این حوزه صرفا به ایجاد یک اپ یا سایت منحصر باشد که بازدهی چندانی هم ندارد و خدمات مورد درخواست را ارائه نمی‌کند. حمیده حبیبی می‌گوید: «بعضی‌ها صرفا یک سایت می‌سازند و اطلاع تماس‌شان را می‌گذارند تا مراجعان بتوانند راحت‌تر در اداره حضور پیدا کنند و کارشان را انجام دهند.»در همین رابطه، رضا باقری اصل، دبیر شورای اجرایی فناوری اطلاعات در نشست ارزیابی کارنامه دولت الکترونیک اعلام کرد: «ارزیابی دوره پنجم دولت الکترونیک نشان می‌دهد شتاب توسعه دولت الکترونیک کاهش یافته و باید نگران تحقق آن باشیم. قرار بوده با دولت الکترونیک، دولت کوچک‌تر شود اما در عمل سازمان جدیدی برای توسعه دولت الکترونیک تشکیل شده و کیفیت کار به همان شکل سابق ، بدون بهبود پیش می‌رود.»

جای خالی استارتاپ‌ها در دولت الکترونیک
بیمه مرکزی یکی دیگر از سیستم‌هایی است که رتبه اول را بین دستگاه‌های دولتی دریافت کرده است. با این همه برخی از اینکه خدمات بیمه‌ای همچنان عمدتا حضوری و مبتنی بر کاغذ است، گلایه دارند.  محمود کریمی، مدیر ارشد یک شبکه نوآفرینی درباره اینکه استارتاپ‌ها چطور می‌توانند به رشد این ذهنیت و خدمات کمک کنند، ‌به همشهری می‌گوید: «در بسیاری از سیستم‌های دولتی می‌توان خدماتی ارائه داد که زندگی را برای شهروندان بهتر می‌کند. به‌طور مشخص، در مورد صنعت بیمه کسب‌وکار نوپایی که بیشتر به ذهن می‌رسد، سایت‌هایی هستند که امکان مقایسه قیمت‌های بیمه را ارائه می‌کنند اما نوع خدمات این شرکت‌ها می‌تواند بسیار بیشتر از اینها باشد.» او تأکید می‌کند: «استارتاپ‌ها می‌توانند راه‌های میانبری را برای ارائه سرویس به مشتری‌هایشان پیدا کرده و در نهایت، به بهبود روال قانونی و تصحیح قانون کمک کنند. به‌جز این، مثلا در سیستم بیمه‌ای، یک استارتاپ می‌تواند از کسب‌وکارهای دیگر برای دریافت اطلاعات مشتری‌ها و بهینه کردن سیستم بیمه‌ای کمک بگیرد و خدمات بهتری را ایجاد کند.» او معتقد است چنین قابلیت‌هایی در صنایع و دستگاه‌های دیگر هم وجود دارد اما استقبال دولتی نیز باید در مورد آن وجود داشته باشد.