کشاورزی
خرمای فین در انتظار تجاری‌سازی
یکی از مشکلات عمده بر سر راه نخل‌داران فین در هرمزگان، پایین بودن کیفیت ارقام خرمای این منطقه و ناتوانی در بهره‌گیری از ارقام باکیفیت است
کاظم گلخنی / خبرنگار:
از روزگاری که بر سر سفره هرمزگانی‌ها، خرما جزو لاینفک سبد غذایی بود سال‌ها گذشته و دیگر به جز دست‌فروشانی که در حاشیه بازارها خرمای تولید استان را بدون بسته‌بندی و به طور فله‌ای عرضه می‌کنند اثر چندانی از این محصول پرارزش به چشم نمی‌خورد. یکی از مناطقی که خرما محصول اول باغ‌های آن است، روستای کهتک از توابع شهر فین در فاصله ۱۰۰ کیلومتری بندرعباس است. خانه‌های این روستای کوچک برخلاف دیگرروستاها در حاشیه باغ‌های نخلی واقع شده که این روزها به دلیل کم‌آبی، بی‌توجهی و آفت ملخ، حال و روز خوشی ندارد. یکی از مشکلات عمده بر سر راه نخل‌داران، پایین بودن کیفیت ارقام خرمای این منطقه و ناتوانی در بهره‌گیری از ارقام باکیفیت است.
برابر اعلام انجمن ملی خرمای هرمزگان، خرمای پیارم هرمزگان از نظر کیفیت در مقام دوم جهان قرار دارد. هرمزگان سومین تولید‌کننده خرمای کشور است و بنا به آمار ۱۳۸ هزار هکتار از اراضی کشاورزی استان به باغ‌های نخل اختصاص دارد و سالانه بیش از ۱۵۰ هزار تن خرما تولید می‌شود که تقریباً نصف تولید خرمای کشور است. هم‌اکنون قیمت هر کیلو خرمای پیارم در بازار مصرف کشور حدود ۳۰ هزار تومان است که در ایام ماه مبارک رمضان قیمت آن بین ۲۰ تا ۵۰ درصد افزایش یافت. اگرچه این فراز و فرود قیمت خرما به جز برای ارقام تجاری و صادراتی، فاقد پیارم تاکنون تاثیر چندانی بر وضعیت مالی باغ‌داران فینی نداشته است چرا که دیگر ارقام خرمای این منطقه خریداران زیادی ندارد.
کیفی‌سازی ارقام خرما
خرمای مجول، نخستین رقم تجاری دنیاست که حدود 10 سال پیش وزارت جهاد کشاورزی آن را از آفریقا به ایران آورد تا در ایستگاه‌های تحقیقات کشاورزی به صورت آزمایشی کشت شود. هرچند تجاری‌سازی خرما در این منطقه به سال‌ها پیش برمی‌گردد، در اواسط دهه ۶۰ «احمد حبیبی»، بخشدار وقت فین، اقدام به تهیه کلکسیونی از نخل‌های نواحی مختلف جهان کرد و پاجوش‌های (نهال نخل) باکیفیتی از کشورهای مراکش، مصر، سودان و سومالی را در باغ خود کاشت. این باغ را می‌توان اولین مرکز تحقیقی نخل در منطقه دانست که یک دهه بعد به دلیل بی‌آبی و بی‌توجهی و حمایت نشدن خشک شد.
امروزه چند مرکز تحقیقاتی بخش خصوصی برای استفاده از باکیفیت‌ترین ارقام خرما در کشور مشغول به‌کار هستند اما مشکل مهم این‌جاست که خرید پاجوش‌های تجاری برای باغ‌داران فینی پرهزینه و گران است.
پاجوش‌های گران
یکی از کشاورزان روستای کهتک به همشهری می‌گوید: بسیاری از اهالی روستا با اجاره دادن زمین‌های کشاورزی خود به شهر رفته‌اند اما به هر حال زندگی در این روستا و برای ما ادامه دارد. «عباس رفیعی» ادامه می‌دهد: علت اصلی بی‌میلی باغ‌داران گرانی پاجوش‌های نخل است؛ الآن هر پاجوش مجول حدود ۴۰۰ هزار تومان است. در نظر بگیرید اگر یک باغبان بخواهد اصلاحاتی در نخلستانش انجام دهد باید هزینه گزافی متحمل شود. دولت باید تسیهلاتی به صورت وام کم‌بهره در اختیار نخل‌داران قرار دهد تا سرعت تحول و افزایش کیفیت ارقام خرما در نخلستان‌های باغ‌شهر فین بیشتر شود.
گران‌ترین خرما
یکی دیگر از اهالی روستای کهتک فین به همشهری می‌گوید: در سال‌های اخیر، تعدادی از نخلستان‌ها در حوالی فین از طرح جایگزینی ارقام تجاری استقبال کرده و با خرید و کاشت پاجوش‌های باکیفیت مانند مجول مراکشی باعث تحول ولو اندک در منطقه شده‌اند اما باید این تحول طوری باشد که همه باغ‌داران خود را ملزم به انجام آن بدانند.
«محمود سالاری» با اشاره به بی‌توجهی به باغ‌های نخل روستای کهتک ادامه می‌دهد: به جز ارقام خرمای پیارم و مضافتی دیگر ارقام خرما نظیر هلیلی، نغار، خاستی که تعداد باغ‌های آن‌ها در کهتک زیاد است مشتری چندانی ندارد و بیشتر به عنوان خوراک دام مصرف می‌شود.
این کشاورز کهتکی می‌افزاید: این روزها به هر سوپرمارکتی بروید خرمای بسته‌بندی شده استان‌های دیگر را می‌فروشند اما خرمای تولید منطقه هیچ جایگاهی در بازار مصرف استان ندارد.
وی می‌گوید: این‌که محصول خرمای فین از لحاظ کیفیت مثل محصول حاجی‌آباد و میناب نیست دلیلی بر بی‌کیفیتی خرمای فین نیست. علت اصلی دلالان بومی خرما هستند که دسترنج باغ‌دار را با نازل‌ترین قیمت می‌خرند و با ترفندهای مختلف از حضور مستقیم خریداران غیربومی به شهر جلوگیری می‌کنند.
همراهی نخل‌داران
معاونت باغبانی اداره کل جهاد کشاورزی استان هرمزگان در این باره به همشهری می‌گوید: باغ‌شهر فین محصول خرمای باکیفیتی دارد اما لازم است باغ‌های این شهر برای بهره‌گیری از ارقام باکیفیت و تجاری متحول شوند.
«مسعود گرگیج» می‌افزاید: جهاد کشاورزی برنامه اصلاح نخلستان‌های فین را در اولویت برنامه‌های خود قرار داده است. ارقام فعلی نخلستان‌های این شهر باید با ارقام تجاری جایگزین شوند تا علاوه بر افزایش میزان تولید و سود باغ‌دار همچون دیگر مناطق استان زمینه صادرات بیشتر و ارزآوری نیز مهیا شود. این ارزآوری و تحول در ارقام خرمای منطقه منوط به همراهی و اراده نخل‌داران است که باید با این تحولات همراه شوند.
دلالان، خرمای فین را نامرغوب جلوه می‌دهند
یک نخل‌دار می‌گوید: دلالان خرمای فین را به عنوان خرمای نامرغوب جلوه می‌دهند در حالی که به اعتراف کارشناسان خرمای فین بالاترین درصد قند را در استان و شاید کشور داشته باشد. «محمود سالاری» در ادامه بیان می‌کند: با این‌که در این شهر کوچک سردخانه و کارگاه بسته‌بندی محصولات کشاورزی فعال است و شرکت تعاونی نخل‌داران اقدام به خرید محصول باغ‌داران می‌کند، از این‌که محصول خرمای فین به خوبی بازاریابی نمی‌شود، گلایه داریم.
وی با انتقاد از شرکت تعاونی نخل‌داران فین، ادامه می‌دهد: شرکت تعاونی به بهانه بی‌کیفیتی خرما را با قیمت ارزانی از باغ‌داران می‌خرد و از آن‌جا که توان فرآوری و بسته‌بندی جالب توجهی برای این محصول ندارد، خرمای فین را در جعبه‌های ۳۰ و ۶۰ کیلویی و با ساده‌ترین شیوه بسته‌بندی می‌کند.
