قوانین آب را دوباره بنویسیم

ایمان مهدی زاده
پژوهشگر توسعه پایدار

ایرانیان از دیرباز به آب احترام ویژه‌ای داشتند و حتی الهه‌ای (آناهیتا) برای آن  متصور بودند. متأسفانه سودجویی‌های دهه‌های اخیر توانست این فرهنگ را کمرنگ و به حاشیه براند. درحالی‌که سند جهانی حفر قنات به نام ایران ثبت شده ولی امروزه در تخریب و بی‌توجهی به قنات‌ها و منابع آبی سرآمد و الگو شده‌ایم. حفر چاه‌های غیرکارشناسی، سدسازی‌های سودجویانه، توسعه‌های بی‌قاعده، برداشت‌های بی‌رویه شن و ماسه از رودخانه‌ها، انفعال شهروندان در مدیریت و حس مالکیت آبی، آلودگی آب‌های سطحی و زیرین با رهاسازی زباله و فاضلاب، عدم‌لایروبی چشمه‌ها و نهرها، عمده اقداماتی است که توسط مردم و مسئولان برای آب روی داده است.
قرن حاضر، قرن جنگ آب نام‌گذاری شده و ما برای این جنگ هیچ نیاموخته‌ایم. مدیران عالی رتبه تا مردم کوی و برزن نه درست آب را می‌شناسیم و نه رفتار با آن را آموخته‌ایم. این در حالی است که دانشمندان از دهه‌ها پیش‌تر کمبود آب آشامیدنی را هشدار داده‌اند اما همچنان رفتارمان با منبع حیاتی، بی‌رحمانه و مخرب است.

کشورهای توسعه یافته با وجود داشتن منابع آبی به‌خاطر حمایت از نسل بشر و کاهش هزینه نسل‌های بعدی، اصلاح رفتار با آب را در همه سطوح و اقشار شهروندان آموزش داده‌اند؛ معماری خانه‌های کشور هلند، آب باران را روانه مخزن برای مصرف می‌کند. در سوئد به کمک نوآور ایرانی با استفاده از دوش هوشمند تا 60درصد آب استحمام صرفه‌جویی می‌شود و دیگر کشورها اقداماتی جدی انجام داده‌اند اما ایرانیان صرفا فرهنگ اسراف را پیش گرفته‌اند.

قوانین آبی کشور نیاز به بازنگری و اصلاح دارد تا بتواند مشارکت شهروندان را در حفظ و حمایت از آب افزایش دهد. متأسفانه با وجود کاستی‌های فاحش در حوزه مدیریت آب، نمایندگان خانه ملت نسبت به زیرساخت‌های قانونی برای بهره‌برداری بی‌توجهند. شرایط کنونی ما را نیازمند آن کرده تا کارگروه تخصصی برای اصلاح رفتار با آب در مجلس شورای اسلامی شکل بگیرد.