روز ناامیدی پرستار

زهرا رفیعی ـ روزنامه‌نگار

پرستاران ابتدای شیفت خود را با لبخند شروع می‌کنند و ساعات پایانی را با خستگی و بی‌حوصلگی. اگر خود را جای آنها بگذارید، این رفتارشان اگرچه توجیه‌پذیر نیست، دور از انتظار هم نیست؛ کار بسیار است و شیفت طولانی، اضافه کاری اجباری است و دستمزد‌ها پایین. سال گذشته بود که خبر آمد پرستار جوان 24ساله بر اثر فشار کار زیاد دریچه آئورت قلبش پاره شده و جان خود را از دست داده است. البته فارغ از صحت و سقم این خبرها که ذاتا از سوی مسئولان تکذیب می‌شود قائم‌مقام سازمان نظام پرستاری مرگ بر اثر کار زیاد را دور از واقعیت نمی‌داند و چندی پیش خبر از مرگ 16پرستار بین 25 تا 45سال داد. کار زیاد است و پرستار کم. پس از اجرای طرح تحول سلامت که هم‌اکنون 6سال از اجرای آن می‌گذرد، کار پرستاران زیادتر شده است. بارها به آنها وعده داده‌اند که تعدادشان را با استخدام در بیمارستان‌های دولتی زیاد و کارانه‌هایشان را پرداخت خواهند کرد. عده‌ای دیگر به این وعده‌ها اقبالی نشان نمی‌دهند و برای پذیرش در بیمارستان‌های کشور‌های دیگر مهاجرت می‌کنند. در اینفوی زیر که اطلاعات آن به کمک محمد شریفی‌مقدم، رئیس خانه پرستار و معاون توسعه و منابع انسانی سازمان نظام پرستاری گردآوری شده است، نگاهی به ماجرای مشکلات پرستاران انداخته‌ایم.



فهرستی از مشکلات دیرین پرستاران

مرخصی زایمان
به‌دلیل زنانه بودن شغل پرستاری همواره یک‌دهم از آنها به‌خاطر مسائل زایمان در مرخصی به‌سرمی‌برند. بیمارستان‌ها عموما تا 6‌ماه هیچ نیروی جایگزینی ندارند و مجبورند از نیروهای موجود استفاده کنند.

بودجه برای سنوات
به‌دلیل کمبود نیرو، پرستاران از حق بازنشستگی زودتر از موعد در مشاغل سخت و زیان‌آور در بخش دولتی محرومند. برای پرداخت پاداش و سنوات همیشه بودجه نیست.

تعرفه‌ها
با وجود تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری در سال 86، این قانون پس از 12سال اجرایی نشده و همچنان ضمانت اجرایی ندارد.

کارانه
معوقات کارانه پرستاران 9تا 16‌ماه در بیمارستان‌های دولتی است. از آنجایی که پرداخت کارانه پرستاران و پزشکان همیشه با هم بوده  و با وجود قابل مقایسه نبودن کارانه‌هایشان، برای پرستاران معضل ایجاد کرده است.

پشت‌نوبتی طرح
بسیاری از پرستاران بیش از ۶‌ماه پشت نوبت گذراندن طرح اجباری می‌مانند. تا پیش از این در تهران این معطلی به‌دلیل تعداد بالای بیمارستان‌های دولتی نسبت به شهرستان‌ها احساس نمی‌شد؛ یعنی در تهران پرستار بیکار نداشتیم اما در 6‌ماه اخیر بیمارستان‌های دولتی در تهران نتوانسته‌اند پرستار بپذیرند. این در حالی است که پرستاران طرح حقوق کمی می‌گیرند. سازمان نظام پرستاری به وزارت بهداشت پیشنهاد داده است که به هر دانشگاه برای جذب پرستار در حوزه طرح ۴‌ماه مهلت داده شود و درصورت پیدا نشدن محلی برای گذراندن طرح، به پرستار اجازه داده شود تا در بخش خصوصی  یا مراقبت در منزل مشغول به فعالیت شود.

پرستار‌نما‌ها
مراقبت‌ در منزل توسط نیروهای متخصص نیازی است که اگر قانونی و همراه با نظارت تامین نشود، راه‌های غیرقانونی پیدا خواهد کرد. پرستارنماها از سوی مراکز غیرمجاز و بدون مدرک تخصصی برای مراقبت سالمند به‌کار گرفته می‌شوند. این معضل با افزایش هرم سنی جمعیت درصورت عدم‌رسیدگی بیشتر خواهد شد. اگر بیماری بر اثر تزریق آمپول دچار تشنج شود، این پرستارنماها نمی‌توانند تشنج بیمار را کنترل کنند و به همین دلیل سازمان نظام پرستاری از وزارت ارشاد خواسته است تا کسی تحت عنوان پرستار و بدون مدرک حق فعالیت نداشته باشد.

خطای پرستاری
کمبود پرستار خطای پرستاری را افزایش می‌دهد. براساس نتایج یک تحقیق، با اضافه کردن 2 ساعت به‌کار روزانه پرستاران در آمریکا، خطای پرستاری 14درصد افزایش یافته است. میزان بالاتر پرسنل پرستاری باعث کاهش میزان عفونت‌های ادراری، پنومونی، خونریزی دستگاه گوارش فوقانی و شوک در بیماران طبی و کمبود آنها سبب شکست در عملیات احیا و عفونت مجرای ادرار در بیماران جراحی می‌شود. براساس گزارش ICN در سال ۲۰۱۸ کاهش ۱۰درصدی نیروی پرستاری در مراکز بهداشتی و درمانی منجر به افزایش ۱۲ درصدی مرگ‌ومیر در بیماران شده است.

مهاجرت
سالانه 500نفر برای انجام امور مربوط به مهاجرت و برای دریافت معرفی‌نامه به سازمان نظام پرستاری مراجعه می‌کنند،  با این حال تعداد کسانی که برای مهاجرت به این سازمان و وزارت بهداشت مراجعه نمی‌کنند به‌مراتب بیشتر است. هم‌اکنون کشور‌های ژاپن، حاشیه خلیج‌فارس، اروپا، ‌کبک کانادا و آمریکا به‌صورت ویژه برای جذب پرستار از سراسر دنیا فراخوان داده‌اند. همه پرستاران باید در آزمون (RN) رجیستری پرستاران نمره مطلوب را کسب کنند.

عوارض جسمی:
پرستاری جزو مشاغل سخت و زیان‌آور است؛ فارغ از استرس‌های شغلی که پرستاران هر لحظه با آن مواجهند، آنها به مرور زمان به درد‌های عضلانی و اسکلتی دچار می‌شوند.

پرستار تخصصی:
طرح پرستار تخصصی به‌مدت یک سال در استان اصفهان به‌صورت پایلوت اجرایی شده است و پرستاران منتظر ابلاغ رسمی آن هستند. در این طرح پرستاران به3 سطح پرستار فنی، تخصصی و بالینی تقسیم می‌شوند. پرستار فنی در یک کار تخصصی مثلا آتل‌بندی یا گچ‌گیری مهارت پیدا می‌کند. پرستار تخصصی نیز یا کارشناس یا دوره‌دیده است و به‌طور معمول در بخش‌های ویژه ازجمله بخش‌های ICU، CCU  یا بخش سوختگی فعالیت می‌کند. پرستاران بالینی هم فوق‌لیسانس  یا دارای مدرک PHD هستند که عمدتا نقش آموزشی را برعهده دارند و در کلینیک‌های پرستاری فعالیت می‌کنند.

بیمه‌ها:
بیشتر خدمات پرستاری به‌خصوص آنها که در منزل ارائه می‌شود تحت پوشش بیمه نیست. به‌دلیل رشد سالمندی و شیوع بیماری‌های غیرواگیر که عامل ٨٢ درصد مرگ‌هاست، بر پیشگیری از عوامل بیماری‌زا  تأکید بیشتری شده است. پوشش بیمه‌ای خدمات بر گسترش پیشگیری و کاهش بیماری‌ها مؤثر خواهد بود.