وزن‌کشی قدرت‌ها
ایران هشدار داده که در تصمیم خود به‌صورت مرحله‌ای تا خروج از برجام و شاید بیشتر از آن پیش خواهد رفت
اسماعیل سلطنت‌پور/ خبر‌نگار
اروپایی‌ها اگرچه در بیانیه خود اولتیماتوم 60روزه ایران را رد کردند اما مجموعه موضع‌گیری‌های آنان نشان می‌دهد به‌خوبی هشدار ایران را جدی گرفته و به تقلا افتاده‌اند. هشدار ایران نه‌تنها روی اروپایی‌ها اثر‌گذار بوده بلکه به فاصله 24ساعت دونالد ترامپ برای گفت‌وگو با ایران ابراز علاقه کرد. ایران در روز 18اردیبهشت یعنی سالگرد خروج آمریکا از برجام با ارسال نامه‌ای به سران کشورهای 1+4 و مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا سیاست جدید خود در رابطه با برجام را به آنان ابلاغ کرد، کاهش برخی تعهدات ازجمله نگهداری بدون محدودیت آب سنگین و اورانیوم و تعیین مهلت 60روزه برای اروپا با هدف تأمین منافع بانکی و نفتی ایران، محور سیاست جدید ایران بود. تهران هشدار داده است پس از دوماه نسبت به غنی‌سازی اورانیوم با درصد دلخواه و ساخت دوباره رآکتور اراک با اسلوب رآکتور قبلی اقدام خواهد کرد. کیوان خسروی سخنگوی شورای‌عالی امنیت ملی اعلام کرده است تصمیم جدید ایران که با بهره‌گیری از ظرفیت بندهای 26 و 36 برجام اتخاذ شده است ادامه مسیر دیپلماسی برای بازگرداندن طرف‌های خاطی به ریل تعهدات برجامی آنهاست. این مسیر با تصمیم شورای‌عالی امنیت ملی، به‌صورت مرحله‌ای و بدون وقفه پیگیری خواهد شد. سخنگوی شورای‌عالی امنیت ملی در مصاحبه با ایران فرانت پیج هشدار داد: جمهوری اسلامی ایران براساس تصمیم اتخاذشده تا مرحله خروج از برجام و درصورت نیاز بیشتر از آن نیز پیش خواهد رفت. پس از اعلام تصمیم ایران کشورهای مختلف جهان آمریکا را مقصر تصمیم ایران خواندند و نسبت به تبعات آن هشدار دادند.
میانجی‌ها فعال شدند 
به‌دنبال بالا گرفتن تنش در حوزه برجام و ضرب الاجل 60روزه‌ای که ایران برای اتحادیه اروپا تعیین کرد کشورهایی که در میانجیگری معروفند، آمادگی خود را برای حل اختلافات بین ایران و آمریکا اعلام کرده‌اند. عمان و ژاپن ازجمله این کشورها هستند. عمان که میزبان مذاکرات محرمانه هسته‌ای در سال 91بود و در برخی مسائل مثل تبادل زندانیان بین ایران و آمریکا میانجی شده بود حالا دوباره آمادگی خود برای حل تنش میان دو کشور را اعلام کرده است. حنینه المغیری، سفیر عمان در واشنگتن در مصاحبه با سایت المانیتور گفته است که کشورش آماده است بار دیگر در حل تنش میان دو کشور ایران و آمریکا نقش داشته باشد. او گفت که هم‌اکنون درخواستی درباره میانجیگری از عمان نشده است اما درصورتی‌که چنین درخواستی مطرح شود این کشور از این کار استقبال می‌کند. ژاپن هم دیگر کشوری بود که برای میانجیگری بین ایران و آمریکا اعلام آمادگی کرد. یاسوتوشی نیشیمورا، معاون دبیر کابینه ژاپن روز پنجشنبه در یک کنفرانس خبری گفت: ما قصد داریم با به کارگیری روابط دوستانه دیرینه خود با ایران به صلح و ثبات منطقه‌ای کمک کنیم. همچنین یک منبع آگاه در وزارت امور خارجه ژاپن درباره نقش ژاپن برای میانجیگری گفت که محدودیتی وجود دارد اما ژاپن می‌تواند نقشی داشته باشد.
بیانیه اروپا: متأسفیم! 
اروپایی‌ها در نخستین واکنش رسمی به تصمیم تهران اعلام کردند روز دوشنبه در این رابطه تشکیل جلسه می‌دهند اما ساعاتی بعد در بیانیه‌ای اولتیماتوم تعیین‌شده از سوی ایران را رد و درعین حال با تأسف از خروج آمریکا از برجام تأکید کردند: ما به‌طور همزمان بر تعهد مستحکم خود تحت این توافق، شامل رفع تحریم‌ها برای بهره‌مندی اقتصادی مردم ایران تأکید می‌کنیم و مصمم هستیم تا به پیگیری تلاش‌ها برای ممکن ساختن ادامه تجارت مشروع با ایران، شامل عملیاتی کردن سازوکار اینستکس ادامه دهیم. موگرینی هم مثل همیشه صرفا به بیان کلمه نگرانم و متأسفم بسنده کرد.
فقط ابراز تأسف بلدید! 
مواضع دوپهلوی اروپا باعث شد محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران واکنش نشان دهد. او در توییتر با کنایه درباره بی‌عرضگی اروپایی‌ها نوشت: ایالات متحده یک سال به اروپا و بقیه دنیا زور گفت و اروپا فقط ابراز تأسف کرد. به‌جای درخواست از ایران برای پایبندی یکجانبه به یک توافق چندجانبه، اروپا باید به تعهدات خودش و ازجمله عادی‌سازی روابط اقتصادی با ایران عمل کند.
انگلیس فرستاده فرستاد! 
در بین کشورهای 1+4عملی‌ترین اقدام را انگلیس انجام داد که بلافاصله معاون وزارت خارجه را راهی تهران کرد؛ هرچند جزئیاتی از مذاکرات ریچارد مور منتشر نشده اما سفارت انگلیس در تهران این سفر را «مهم» و در موضوعات برجام، منطقه، یمن و افغانستان و همچنین روابط دوجانبه عنوان کرد.
دفاع قاطع روسیه از ایران 
وزارت خارجه روسیه از همه کشورها خواست همچنان به خرید نفت از ایران ادامه دهند، روس‌ها همچنین تصمیم ایران را قابل درک خوانده‌اند. در همین رابطه معاون وزیر خارجه روسیه هم اعلام کرده سرگئی لاوروف وزیر خارجه این کشور قرار است در اجلاسی که در هلسینکی برگزار می‌شود، با مقامات اروپایی درباره برجام مذاکره کند.
تحریم تازه آمریکا 
در میان واکنش‌ها درباره تصمیم ایران، آمریکایی‌ها یک‌بار دیگر به سیاست چماق و هویج بازگشته‌اند. روز پنجشنبه بنابر دستور اجرایی که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا صادر کرد؛ بخش فلزات و معادن ایران مشمول تحریم شد؛ این تحریم‌ها شامل صادرات آهن، آلومینیوم، فولاد و مس است.
عراق خود را کنار کشید 
عادل عبدالمهدی، نخست‌وزیر عراق در دیدار با سفیران 3کشور اروپایی با اشاره به اینکه تنها راه‌حل مشکلات گفت‌وگو و تفاهم است، افزود: موضع عراق این است که بخشی از تحریم‌های آمریکا علیه ایران نخواهیم بود.
مکرون چه گفت؟
در 48ساعت گذشته مقامات کشورهای مختلف جهان به‌صورت پینگ‌پنگی در رابطه با تحولات جدید برجام اعلام موضع کرده‌اند که شاید مثبت‌ترین این مواضع را امانوئل مکرون رئیس‌جمهور فرانسه داشت، رئیس‌جمهور فرانسه با تأکید بر اینکه «ایران باید در توافق هسته‌ای باقی بماند» از تمام طرف‌های باقیمانده در این توافق خواست تا هر آنچه می‌توانند برای ماندن ایران در برجام به‌کار گیرند.
مرکل؛ همچنان امیدوار 
آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان در رابطه با اقدام ایران گفت: ما، یعنی اتحادیه اروپا، خواهان گسترش دامنه تنش‌ها نیستیم و سعی داریم ابزارهای دیپلماتیک را به‌کار ببندیم. وی برای دست یافتن به حل و فصلی برای مشکلات موجود ابراز امیدواری کرد. مقام‌های آلمانی گفتند قدرت‌های اتحادیه اروپا در حال انجام اقدامات فشرده برای عملیاتی کردن کانال موسوم به «اینستکس» به‌منظور تسهیل تجارت با ایران هستند.
ترامپ: به من زنگ بزنید!
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا گفت: چیزی که در رابطه با ایران مایلم شاهدش باشم، این است که آنها با من تماس بگیرند. جان کری با آنها زیاد صحبت می‌کند. جان کری به آنها می‌گوید که تماس نگیرند. ترامپ ادامه داد: به بیان صریح، او باید به این خاطر مورد پیگرد قرار گیرد اما افراد من نمی‌خواهند در این‌باره کاری کنند. فقط دمکرات‌ها از این کارها می‌کنند. سخنگوی جان کری اظهارات ترامپ را رد و تأکید کرد: ترامپ کلا اشتباه می‌کند!
سفیر ایران: خودت میز را ترک کردی!
درخواست مذاکره ترامپ خیلی زود موضع‌گیری ایران را در پی داشت، مجید تخت‌روانچی نماینده دائم ایران در سازمان ملل در پاسخ به این سؤال که آیا ایران با آمریکا مذاکره خواهد کرد؟ گفت: نخستین سؤالی که دونالد ترامپ باید پاسخ دهد این است که چرا میز مذاکره را ترک کرد؟ ما در حال مذاکره با تمامی اعضای برجام ازجمله آمریکا در چارچوب کمیسیون مشترک آن توافق بودیم که او ناگهان تصمیم گرفت از میز مذاکره کنار برود. چرا او که با پیشینه پاره کردن یک توافق هسته‌ای که به امضای شورای امنیت سازمان ملل رسیده بود، پیشنهاد دور جدیدی از مذاکرات با ایران را می‌دهد، این سؤال را جواب نداده است؟ چه تضمینی وجود دارد که او در مذاکرات آینده آمریکا با ایران بدعهدی نکند؟
حمایت مردمی از تصمیم شورای‌عالی امنیت ملی
نمازگزاران سراسرکشور با حضور در راهپیمایی، حمایت قاطع خود را از تصمیم شورای‌عالی امنیت ملی مبنی بر کاهش تعهدات برجامی به‌دنبال بدعهدی طرفین مذاکره‌کننده اعلام کردند. در بخشی از قطعنامه این راهپیمایی آمده است: با توجه به بی‌اثر شدن معاهده برجام و اثبات چندباره بدعهدی طاغوت‌اعظم و غیرقابل اعتماد بودنِ کشورهای اروپایی، تقویت بنیه اقتصادی کشور با رونق تولید و تحقق عملی اقتصاد مقاومتی، توقف کامل اجرای یک‌طرفه تعهدات جمهوری اسلامی ایران در توافقنامه نقض‌شده موسوم به برجام و خروج کامل از این معاهده درصورت تداوم بدقولی و عهدشکنی کشورهای اروپایی را امری قطعی قلمداد کرده و مصرّانه خواهانیم. در این راهپیمایی حاضران شعارهایی همچون «جنایت منطقه زیر سر آمریکاست»، «کشتار و قتل و غارت ماهیت آمریکاست»، «عربده آمریکا قابل اعتنا نیست» و «در عزم ملت ما تحریم اثر ندارد» سر دادند.
