میراث و گردشگری
نمره منفی مجلس به سازمان میراث
کمیسیون اصل۹۰ مجلس صبح دیروز با قرائت گزارش عملکرد سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری در صحن علنی، 15 ایراد به عملکرد این سازمان در حوزه میراث‌فرهنگی، 40 ایراد به فعالیت‌های سازمان میراث‌فرهنگی در حوزه گردشگری و 20 ایراد به عملکرد این سازمان در حوزه صنایع‌دستی گرفت.
کمیسیون اصل90 مجلس همچنین با اعلام اینکه وزارت اطلاعات و مرکز پژوهش‌های مجلس نیز نظرات مشورتی خود به‌منظور نهایی شدن گزارش عملکرد سازمان میراث‌فرهنگی را به این کمیسیون تقدیم کردند، 12پیشنهاد به‌منظور اصلاح وضعیت موجود در سازمان میراث‌فرهنگی ارائه کرد و در پایان گزارش خود درخواست تشکیل وزارت میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی وگردشگری را به مجلس تقدیم کرد.
ایرادات مجلس به حوزه میراث فرهنگی
به‌‌گزارش همشهری از خانه ملت، کمیسیون اصل۹۰ مجلس در بخش نخست مشکلات و ضعف‌های موجود در سازمان میراث‌فرهنگی و دیگر دستگاه‌ها با برشمردن 15مشکل اصلی در بخش میراث‌فرهنگی اعلام کرد: عدم‌تناسب تشکیلات سازمانی با نیازهای حداقلی و ضعف در جذب افراد متخصص، عدم‌تعیین تکلیف وضعیت نیروهای قراردادی یگان حفاظت میراث‌فرهنگی و در نتیجه عدم‌امکان و تجهیز ایشان به سلاح برای انجام وظیفه حفاظت، عدم‌استفاده بهینه از نیروهای موجود و آموزش آنان در راستای کاهش آثار مخرب طبیعی بر میراث‌فرهنگی، عدم‌تناسب پاداش کشف‌کنندگان میراث‌فرهنگی با ارزش آثار به‌دست آمده، عدم‌دقت در تدوین قراردادهای بهسازی و بازسازی جهت ممانعت از هرگونه تخلف و سوءاستفاده‌های احتمالی و نظارت دقیق بر نحوه اجرای قراردادها ازجمله مشکلات موجود در این حوزه است.
براساس گزارش کمیسیون اصل90، عدم‌تامین منابع مالی برای اقدامات اولیه و کندی پیگیری ثبت جهانی آثار ملموس و غیرملموس و ضرورت تسریع در ثبت آثار جهت جلوگیری از سوءاستفاده سودجویان، مشکلات مترتب بر تخصیص اعتبار غیرنقدی نظیر ارائه اوراق جهت مرمت اماکن تاریخی - فرهنگی و عدم‌امکان ارائه آن به پیمانکاران جزء و کارگران از مهم‌ترین ضعف‌ها و مشکلات حوزه میراث‌فرهنگی است.
کمیسیون اصل۹۰ مجلس تأکید کرد: تخریب بافت‌های تاریخی به بهانه‌های مختلف توسط دستگاه‌های اجرایی و عدم‌برخورد قاطع قانونی با متخلفان، تأخیر در بررسی صلاحیت متقاضیان بخش خصوصی به‌منظور واگذاری واحدهای ثبت شده ملی از سوی صندوق احیای میراث و عدم‌تفویض برخی موارد به استان‌ها، سرقت آثار تاریخی و عدم‌اقدام قاطع در اجرای قانون مجازات سارقین میراث‌فرهنگی، عدم‌رعایت حریم در ارائه مجوز صنایع، همچون پتروشیمی‌ها که آلاینده‌های آنها اثرات مخرب بر بناهای تاریخی دارد و یا صدور مجوز فعالیت‌هایی مانند معادن که مستقیما منجر به تخریب آثار تاریخی می‌شود نیز ازجمله مشکلاتی است که بخش میراث‌فرهنگی با سایر دستگاه‌ها و قوا دارد.
بررسی‌های کمیسیون اصل۹۰ مجلس مشخص کرده است که عدم‌وجود برنامه مدون و هماهنگی بین دستگاه‌های اجرایی درخصوص حفظ آثار، تداخل در امر نگهداری برخی بناهای تاریخی در اختیار سازمان‌های مختلف ازجمله سازمان اوقاف، دستگاه‌های دولتی، مجموعه‌های نظامی و... و عدم‌مرمت آنها حسب تکلیف قانونی، عدم‌همکاری دستگاه‌ها در حوزه ساخت‌وساز در حریم بافت‌های ثبتی و عدم‌هزینه درآمد مجموعه‌های تاریخی برای همان مجموعه، به‌رغم تأکید این موضوع در برنامه ششم توسعه ازجمله مشکلاتی است که به‌دلیل ناهماهنگی بین دستگاه‌ها و قوا برای بخش میراث‌فرهنگی کشور ایجاد شده است.
40ایراد به بخش گردشگری
کمیسیون اصل90 مجلس اما بیشترین ایرادات و مشکلات و کاستی‌های موجود در سازمان میراث‌فرهنگی را به بخش گردشگری معطوف دانسته و با برشمردن 40مشکل اصلی در این حوزه آورده است: عدم‌تبادل تجارب و اطلاعات بین مدیران استان‌ها و عدم‌تشکیل کمیته‌های اجرایی به‌منظور جذب گردشگر، عدم‌وجود اختیارات قانونی برای الزام دستگاه‌های دیگر برای همکاری با سازمان میراث‌فرهنگی در بخش گردشگری، عدم‌استفاده مطلوب از فضای مجازی برای ارائه اطلاعات به گردشگران و هماهنگ‌سازی خدمات سفر در قبل، حین و پس از سفر و همچنین عدم‌تعیین تکلیف دفاتر و سایت‌های مجازی فعال خدمات گردشگری به لحاظ جایگاه قانونی و صنفی و ایجاد تعامل بین دفاتر سنتی و مجازی از دیگر مشکلات موجود در سازمان میراث فرهنگی در بخش گردشگری است.
کمیسیون اصل90 مجلس اعلام کرد: عدم‌بهره‌مندی از نیروی متخصص و مرتبط با حوزه گردشگری، کمبود راهنمایان گردشگری و سردرگمی گردشگران، عدم‌ارائه اقدامات حمایتی نظیر آموزش و توانمندسازی جوامع روستایی به‌منظور بومگردی، عدم‌انطباق رویه‌های موجود با استانداردهای جهانی و عدم‌ابداع روش‌های منطبق با فرهنگ اسلامی - ایرانی برای جذب گردشگران بیشتر نیز بخشی دیگر از مشکلات احصاء شده در حوزه گردشگری است. براساس اعلام کمیسیون اصل90، فقدان بانک اطلاعاتی قابل اطمینان از آمار گردشگران ورودی و خروجی برای برنامه‌ریزی شایسته، فقدان برنامه‌ریزی متناسب با تعطیلات سایر کشورها و تبلیغ به هنگام گردشگری در آن کشورها، ضعف در ساماندهی، کنترل و نظارت بر محل‌های اسکان غیررسمی، فقدان برنامه مناسب برای قرارگیری تمام استان‌های دارای جاذبه گردشگری در مسیر گردشگری داخلی و خارجی با تعیین بسته‌های تشویقی برای گردشگران و تورگردانان و عدم‌ارتباط فعال و مؤثر بین ادارات میراث‌فرهنگی استان‌ها به‌منظور انتقال تجربیات ضعف دیگر سازمان میراث‌فرهنگی در بخش گردشگری است.
براساس این گزارش، استفاده نکردن از ظرفیت‌های مکمل و هماهنگی در جهت افزایش میانگین زمان اقامت گردشگر در کشور، عدم‌کفایت تبلیغ و تشویق مردم به گردشگری داخلی به‌خصوص در ایام خارج از زمان اوج سفر از طریق برگزاری جشنواره‌ها، تخفیف‌های ویژه و سایر مشوق‌ها برای توسعه گردشگری، بی‌توجهی و برنامه‌ریزی مناسب برای جذب گردشگران در حوزه‌های مختلف، عدم‌آموزش مؤثر کارکنان و مدیران سازمان در راستای ارتقای کیفیت فعالیت‌ها به‌ویژه تقویت نظام پیشنهادات و حمایت از ایده‌های نو نیز بخش دیگری از مشکلات و کاستی‌های موجود در بخش گردشگری کشور است.
۲۰ ایراد مجلس به حوزه صنایع‌دستی
کمیسیون اصل۹۰ مجلس در بررسی مشکلات و ضعف‌های حوزه صنایع‌دستی نیز ۲۰مشکل اصلی را احصاء کرد. در گزارش این کمیسیون از عملکرد سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی وگردشگری درخصوص ضعف‌های حوزه صنایع‌دستی در سازمان میراث‌فرهنگی آمده است: بی‌توجهی کافی به مقوله برندسازی در حوزه صنایع‌دستی، عدم‌حمایت کافی از سرمایه‌گذاران در بخش صنایع‌دستی به‌منظور حفظ این صنعت و ایجاد اشتغال پایدار و تحقق یکی از عرصه‌های بروز اقتصاد مقاومتی، عدم‌حمایت کافی از صادرکنندگان صنایع‌دستی و تأخیر در اعطای جوایز صادراتی، عدم‌معرفی صنایع‌دستی ایرانی به گردشگران با به‌کارگیری و آموزش روش‌های نوین تبلیغ و بازاریابی و فروش، عدم‌وجود نمایشگاه‌های ثابت و مناسب برای ارائه صنایع‌دستی در مراکز استان‌ها و شهرها و جدا شدن صنایعی همچون صنعت فرش دستباف از فهرست صنایع‌دستی ازجمله مهم‌ترین مشکلات حوزه صنایع‌دستی در سازمان میراث‌فرهنگی است.
نقد وزارت اطلاعات بر عملکرد سازمان میراث فرهنگی‌در پیشگیری از تخریب آثار تاریخی
کمیسیون اصل۹۰ مجلس در ادامه بررسی‌های خود برای احصای ضعف‌ها و مشکلات سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کشور به‌منظور نهایی شدن گزارش عملکرد این سازمان در کمیسیون اصل۹۰ و ارائه آن در صحن علنی مجلس نظر وزارت اطلاعات را نیز جویا شد. در گزارش کمیسیون اصل۹۰ مجلس آمده است: وزارت اطلاعات با بررسی علل تخریب میراث‌فرهنگی و آثار باستانی و تبعات سوء ناشی از آن گزارشی به کمیسیون ارائه کرده که خلاصه‌ای از آن بدین شرح است: «روند تخریب و آسیب‌رسانی آثار تاریخی در استان‌های مختلف به‌دلیل عدم‌پیوست‌های فرهنگی و تاریخی در اقدامات عمرانی و فنی و اجرایی کشور و نیز عدم‌اهتمام کافی در حفظ مواریث تاریخی و فرهنگی در میان برخی از مسئولین، علاوه بر افزایش نگرانی دلسوزان و دوستداران نظام باعث بهره‌برداری مخالفین داخل و خارج کشور شده است که کارآمدی نظام را در صیانت از میراث‌فرهنگی خود، هدف قرار داده‌اند.» وزارت اطلاعات در اعلام نظر خود به کمیسیون اصل۹۰ مجلس تأکید کرده است: آنچه تحت عنوان سرمایه فرهنگی و ملی یک کشور از آن نام برده می‌شود، نقشی بسیار خطیر در ایجاد و تقویت هویت ملی داشته و به تبع آن، می‌تواند در صیانت از وحدت ملی و انسجام اجتماعی تعیین‌کننده باشد. به همین دلیل آثار باستانی و تاریخی یکی از نمونه‌های بارز سرمایه ملی به شمار می‌روند که نقش بارز آن در ساختن هویت جمعی، قابل انکار نیست.» وزارت اطلاعات افزوده است: «از آنجایی که آثار تاریخی معمولا در مناطق پیرامونی کشور و یا محلات قدیمی و مراکز شهرها قرار گرفته‌اند، بی‌توجهی به آنها نه‌تنها جامعه را از آثار مثبت آنها محروم می‌سازد که معضلات اجتماعی، فرهنگی و حتی واگرایی افکارعمومی مردم را به همراه خواهد داشت که این مهم اگر با سایر مشکلات اقتصادی و اجتماعی همراه شود می‌تواند مؤلفه‌ای از ناامنی را به دنبال داشته باشد که درصورت بی‌توجهی، منتهی به تحمیل هزینه به نظام خواهد شد.»
