میراث فرهنگی
درخشش تمدن ایران در اسپانیا
«ایران مهد تمدن‌ها» در دومین کشور گردشگرپذیر جهان با استقبال روبه‌رو شد
محمد باریکانی/خبر‌نگار
ایران بار دیگر در کشاکش تحریم‌ها و تهدید‌های ترامپ و تلاش برای تشدید موج ایران‌هراسی در جهان، سربلند بیرون آمد. 196شیء ایرانی از 60 محوطه باستانی با اشیایی از 230هزار سال قبل تا دوره صفویه همراه با مولاژهای ساخته شده از مجسمه داریوش بزرگ و مرد شمی در مهد اسلام در اروپا به نمایش گذاشته شد تا گردشگران انبوه استان «آلیکانته» برای دیدار از تمدن تاریخی کشورمان به موزه باستان‌شناسی دومین کشور توریست‌پذیر جهان و چهارمین استان گردشگرپذیر اسپانیا سفر کنند.
به گزارش همشهری از اسپانیا، نمایشگاه «ایران مهد تمدن‌ها» که آثار شاخص ایرانی از دوره‌های مختلف تاریخی را به نمایش گذاشته است در استان آلیکانته از توابع ایالت والنسیا برپا شد تا گامی در مسیر شناساندن تاریخ ایران از دریچه فرهنگ برداشته شود.
اسپانیا دومین کشور اروپایی پس از هلند است که میزبان 196 قلم از اشیای باستانی و ارزشمند ایران شده است. سال 1396، آنطور که جبرئیل نوکنده، رئیس موزه ملی ایران به همشهری خبر داد، وقتی نمایشگاهی از آثار تاریخی ایران در بن آلمان برپا شد، هلندی‌ها به بازدید از این نمایشگاه رفتند و درخواست برپایی نمایشگاهی از آثار ایرانی در موزه درنتس هلند را به او ارائه کردند. موضوع در هیأت دولت مطرح شد و با موافقت رئیس‌جمهوری، موزه درنتس هلند میزبان اشیای ایرانی شد.
اسکار موزه‌داری برای نمایش آثار ایرانی
نمایش آثار ایران در موزه درنتس هلند به اندازه‌ای اهمیت داشت که 3 روز قبل «هری توپان» رئیس موزه درنتس هلند که برای گشایش نمایشگاه «ایران مهد تمدن‌ها» به موزه آلیکانته در اسپانیا سفر کرده است به همشهری گفت که موزه درنتس به‌دلیل نمایش آثار ایرانی و شیوه چیدمان و امتیازهای موزه‌داری در نمایش این آثار موفق به کسب اسکار موزه‌داری جهان در نیویورک شده است.
او البته گفت که آمریکایی‌ها و رقبای موزه درنتس هلند به‌دلیل نمایش آثار ایرانی چندان راضی به اختصاص این جایزه به موزه درنتس نبودند اما توضیحات ارائه شده از سوی این موزه موجب شد که اشیای ایرانی در هلند اسکار موزه‌داری جهان را نصیب موزه درنتس کنند.
اما 196 اثر ارزشمند ایرانی چگونه سر از اسپانیا درآوردند؟ «سزار آگوستو آنسنسیو»، معاون فرهنگی استان آلیکانته در اسپانیا که سمت او هم‌تراز با علی‌اصغر مونسان، رئیس سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کشور است، در نشستی که به مناسبت برپایی این نمایشگاه در موزه آلیکانته برگزار شد، خطاب به باستان‌شناس‌ها و کارشناسان موزه‌داری و مردم استان آلیکانته اعلام کرد: «3 روز مانده به بازگشت آثار ایرانی از موزه درنتس به تهران، درخواست برپایی نمایشگاه «ایران مهد تمدن‌ها» در موزه آلیکانه را با علی‌اصغر مونسان رئیس سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری ایران در حاشیه نمایشگاه بین‌المللی گردشگری مادرید مطرح کردیم و با همکاری خوب او و دولت ایران و پیگیری‌های جبرئیل نوکنده، رئیس موزه ملی ایران موفق به تغییر مسیر این آثار از هلند به اسپانیا شدیم.»
استان آلیکانته در اسپانیا چهارمین استان گردشگرپذیر این کشور پس از مادرید، بارسلون و گراناداست و آنطور که در اطلاعات گردشگری فرودگاه بارسلون آمده است، اسپانیا سال2017 موفق به جذب 82میلیون گردشگر خارجی شد که از این تعداد به گفته مقامات موزه آلیکانته 18میلیون گردشگر سهم استان آلیکانته از گردشگران جهان بود. حتی جالب‌تر آنکه تنها از انگلستان، بیش از 5میلیون گردشگر سال گذشته به آلیکانته سفر کرده‌اند؛ یعنی چیزی نزدیک به تمام گردشگرانی که در سال97 از سراسر جهان به ایران سفر کرده‌اند.
برپایی نمایشگاه «ایران مهد تمدن‌ها» در موزه باستان‌شناسی آلیکانته که در ردیف مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری این استان قرار دارد، از این جهت اهمیت دارد که اسپانیا پس از فرانسه دومین کشور گردشگرپذیر جهان است و موزه آلیکانته می‌تواند نقش مهمی در برقراری پل گردشگری از اسپانیا به ایران باشد.
به همین دلیل است که «حسن قشقاوی» سفیر ایران در اسپانیا که از مادرید، پایتخت آن کشور برای افتتاح نمایشگاه «ایران مهد تمدن‌ها» به آلیکانته سفر کرد، خطاب به مردم آلیکانته و گردشگران خارجی و اروپایی این استان که همراه با کارشناسان و باستان‌شناس‌ها در افتتاح نمایشگاه اشیای تاریخی ایران حاضر بودند اعلام کرد؛ آنچه خواهند دید تنها بخشی از شکوه و عظمت ایران است و اگر مصمم به مشاهده کامل تمدن ایران هستند حتما به ایران سفر کنند.
شگفتی از تعداد آثار تاریخی ایران
همین کلاس فشرده برای باستان‌شناس‌ها و موزه‌دارهای اسپانیایی کافی بود که در وقت افتتاح نمایشگاه «ایران مهد تمدن‌ها»، معاون فرهنگی استان آلیکانته اسپانیا با هیجان اعلام کند: «با سرزمینی مواجه هستیم که بیش از یک‌میلیون و 200هزار محوطه و اثر تاریخی در آن شناسایی شده است.» او چندین مرتبه این جمله را برای مردم شهر آلیکانته تکرار کرد که نشان از شگفتی اروپا از وجود این تعداد اثر داشت.
جبرئیل نوکنده، رئیس موزه ملی ایران که خود از باستان‌شناسان مشهور و شناخته‌شده برای باستان‌شناس‌ها و موزه‌دارهای اروپاست، پس از اظهارات معاون فرهنگی استان آلیکانته در اسپانیا به همشهری گفت: وجود بیش از یک میلیون و 200هزار اثر تاریخی در ایران به اندازه‌ای برای اسپانیایی‌ها عجیب است که آنها با شناخت از غنای فرهنگی و تاریخی ایران شگفت‌زده شده‌اند.
رئیس موزه ملی ایران تأثیر برپایی نمایشگاه‌های خارجی از آثار تاریخی ایران را در دوره تشدید ایران‌هراسی توسط آمریکا و تلاش متقابل برای مقابله با این موج مهم خواند و گفت: درحالی‌که هیچ‌گونه ارتباطی میان ایران و آمریکا وجود ندارد اما می‌بینید که غنا و شکوه آثار ایرانی به اندازه‌ای است که در همان نیویورک یک موزه به‌دلیل نمایش غنای فرهنگی ایران زمین اسکار موزه‌داری جهان را به‌خود اختصاص می‌دهد.
به گفته نوکنده، تاریخ و فرهنگ ایران به اندازه‌ای قدرت دارد که حتی قادر است تفکر سیاستمداران آمریکا را هم به چالش بکشد و چند روز دیگر هم خواهید دید که فرهنگ نوروز هم آمریکا را فتح می‌کند.
رئیس موزه ملی ایران از علاقه زیاد موزه‌های آمریکا پیش از روی کار آمدن ترامپ، برای برپایی نمایشگاه‌هایی از آثار تاریخی ایران سخن گفت و افزود: موزه‌دارهای آمریکا به‌دلیل از دست رفتن فرصت برپایی نمایشگاه با آثار ایرانی از ترامپ عصبانی و ناراحت هستند.
جبرئیل نوکنده اما از سخن گفتن در مورد بیمه 196شیء ایرانی در موزه آلیکانته پرهیز دارد. او در پاسخ به اصرار همشهری برای پاسخ به این پرسش می‌گوید: پاسخ کاملا محرمانه است چون آثار موزه‌ای را تهدید می‌کند و بالا بودن ارزش آثار ممکن است عده‌ای را تحریک کند.
پیگیری‌های همشهری از موزه آلیکانته مشخص کرد که این موزه براساس پروتکل‌های موزه‌ای موظف است هر 15روز یک‌بار گزارش مکتوب وضعیت آثار به امانت داده شده و شیوه نگهداری از آنها را نه‌تنها به ایران که به موزه درنتس هلند به‌دلیل انتقال آثار از آن موزه به اسپانیا اعلام کند.
پایش لحظه‌ای آثار و مانیتورینگ ویترین‌های نگهداری از آثار به‌دلیل اهمیت میزان نور تابیده شده بر آثار و درجه حرارت و رطوبت فضای موزه و ویترین‌های هوشمند نیز از دیگر اقداماتی است که در موزه باستان‌شناسی آلیکانته، برنده 4جایزه بین‌المللی و انتخاب ویژه مجله نشنال جئوگرافیک به‌عنوان موزه‌ای که باید باشد، در مورد 196 قلم شیء تاریخی به امانت داده شده به اسپانیا در حال انجام است.
تحسین ایران در اسپانیا به‌خاطر تسهیلات ویزا برای گردشگران
سفیر ایران در اسپانیا خطاب به مردم اسپانیا و گردشگران خارجی در این کشور اعلام کرد: گردشگران اروپایی نیازی برای دریافت ویزای ورود به ایران از سفارتخانه‌های کشورمان ندارند و می‌توانند با مراجعه به اپلیکیشن ویزای الکترونیک ایران و ثبت درخواست خود ظرف یک دقیقه در فرودگاه‌های ایران اجازه ورود به کشورمان را حتی بدون درج مهر ویزا در گذرنامه‌های خود کسب کنند و سفری آسان به ایران داشته باشند. خبری که سفیر ایران به گردشگران و اسپانیایی‌ها اعلام کرد، در رسانه‌های اسپانیا بازتاب یافت و با تشویق حاضران مواجه شد. بسیاری از حاضران در گشایش نمایشگاه «ایران مهد تمدن‌ها» که البته از اقدامات یکجانبه آمریکا علیه کشورمان نیز دل خوشی نداشتند با شنیدن این خبر یکصدا به تشویق ایران برخاستند و ایران را برای این تصمیم تحسین کردند. تشویق‌ها آنجا بیشتر شد که حسن قشقاوی از وجود پروازهای مستقیم از مادرید و بارسلون به تهران و دیگر شهرهای ایران خبر داد و اسپانیایی‌ها و گردشگران خارجی آن کشور را ترغیب به بازدید از ایران کرد. پیش از این اتفاق‌ها اما جبرئیل نوکنده، رئیس موزه ملی ایران با دست پر به جمع باستان‌شناس‌ها و موزه‌دارهای اسپانیایی و اروپایی رفت و از تاریخچه باستان‌شناسی در ایران و آثار به‌دست آمده از اکتشافات باستان‌شناسی از پیش و پس از انقلاب ایران سخن گفت. او دوره‌های تاریخی ایران را با نمایش اسلایدهای محوطه‌های تاریخی و آثار به‌دست آمده از آنها برای حاضران تشریح کرد. سخنرانی او چنان کامل و جامع بود که حاضران در این نشست به‌طور کامل با آنچه در نمایشگاه «ایران مهد تمدن‌ها» به نمایش گذاشته شده است برای نخستین‌بار آشنا شدند و از دستاوردهای باستان‌شناسی ایران در 40سال اخیر شنیدند؛ دستاوردهایی که برایشان تازه بود و از پیشرفت علم باستان‌شناسی در ایران حکایت داشت. رئیس موزه ملی ایران پس از سخنرانی در موزه آلیکانته، به همشهری گفت: بیشتر دانسته‌های حاضران، مربوط به کتاب‌ها و اسناد باستان‌شناسی در پیش از انقلاب ایران بود و لازم بود که آنها از یافته‌های باستان‌شناسان ایران در 40سال اخیر نیز باخبر شوند.
