فرجام آخرین بازمانده ذخیره‌گاه شهر

مجید جباری/خبر‌نگار

از زمانی که پادگان قلعه‌مرغی به بوستان ولایت تبدیل شد، ۷سال می‌گذرد. با این حال همچنان بخش‌های گسترده‌ای از این عرصه 300هکتاری به حال خود رها شده است. آخرین بازمانده بزرگ‌ترین عرصه یکپارچه تهران که قرار بود فاصله طبقاتی شمال-جنوب شهر را کم کند و موجب نشاط و سرزندگی شهروندان شود، هنوز به مرحله اجرا نرسیده و بین آسمان و زمین سرگردان است. طی سال‌های گذشته چندین مشاور، طرح‌های مختلفی را برای کاربری این پهنه بکر و گسترده ارائه کردند؛ پهنه‌ای که 350برابر مساحتش مساوی با مساحت کل پایتخت می‌شود. بعضی‌ها از ایجاد مرکز بزرگ تجارت جهانی و ساخت بزرگ‌ترین مرکز درمانی هسته‌ای در این پهنه سخن گفته‌اند و برخی دیگر از ایجاد تفرجگاهی طبیعی با رویکرد باغشهر. اما مهم این است که مدیریت شهری در دوره جدید قصد بارگذاری سنگین و ساخت‌وساز تجاری را در این عرصه ندارد. آنطور که از صحبت‌های متولیان امر پیداست، شهرداری برای این پهنه وسیع، برنامه‌های تازه‌ای دارد؛ تصمیماتی که قرار است به دور از شتاب معمول در اجرای برخی طرح‌های گذشته‌، جنوب پایتخت را برای ساکنانش به محل بهتری برای زندگی تبدیل کند. علی اعطا، سخنگوی شورای شهر تهران در این‌باره به همشهری می‌گوید: «رویکرد کلی مدیریت شهری درباره بوستان ولایت اجرای طرح‌هایی با کمترین مداخله است. ضمن اینکه چنین عرصه‌های گسترده‌ای در مواقع بحران و سوانح طبیعی نیاز شهر تهران را رفع کنند. از این‌رو شهرداری به‌عنوان مجری طرح، ایجاد یک فضای باز عمومی تفرجگاهی جاذب جمعیت در بوستان ولایت را دنبال می‌کند.»

تعلل مدیران شهری
تعلل مدیران شهری تهران در انتخاب طرح نهایی و اجرایی کردن آن در اراضی آزادشده از انتقال پادگان قلعه‌مرغی به خارج از شهر، موضوعی است که انتقاد اعضای شورای شهر را در پی داشته است. موضوعی که محمد سالاری، رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران به آن اشاره می‌کند و به همشهری می‌گوید: «سال‌ها از آزادسازی این عرصه می‌گذرد اما مدیریت شهری چه در دوره قبلی و چه در دوره جدید هنوز نتوانسته طرحی را متناسب با منطقه و آنچه باید ایجاد شود تصویب و اجرا کند. این موضوع باید آسیب‌شناسی شود که چرا برای تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی‌های چنین مواردی، در مدیریت شهری و کمیسیون ماده5 این همه زمان تلف می‌شود. تاکنون 7مشاور روی مسئله این بوستان کار کرده‌اند، اما هنوز هم معلوم نیست کدام طرح اجرا خواهد شد. یکی از چالش‌های فرایند تصمیم‌گیری توسط مدیران ارشد در مدیریت شهری و دولت این است که به‌جای تصمیم در خصوص اصل موضوع و برطرف کردن اشکالات طرح‌های قبلی با تغییر مدیران، مشاورانی که طی دوره‌های قبل، روی یک‌سری طرح کار کرده‌اند را هم تغییر می‌دهند.»

زنبیل‌گذاری برخی از نهادها
یکی دیگر از نگرانی‌های مدیران شهری، چشمداشت برخی نهادها، ارگان‌ها و سازمان‌ها به این عرصه است. اینطور که سالاری می‌گوید با وجود انتخاب نشدن هیچ طرحی تاکنون، بعضی نهادها و ارگان‌ها پیشاپیش برای حضور در این عرصه زنبیل گذاشته‌اند. او می‌افزاید: «با وجود دستور مقام معظم رهبری مبنی بر ضرورت خروج همه سازمان‌ها و نهادهای نظامی از محدوده، طبق گزارشی که شهرداری منطقه19 به ما داده، بخشی از نهاد‌های نظامی به منطقه برگشته‌اند و قسمتی از عرصه بوستان ولایت را همچنان در تصرف خود دارند. از سوی دیگر اگرچه در فرایند تدوین طرح، باندها و آشیانه‌های قدیمی قلعه‌مرغی باید حفظ شود اما این نمی‌تواند دلیلی برای حضور سازمان هواپیمایی در محل باشد. به هر ترتیب اینکه بعضی دستگاه‌ها در طرحی که هنوز تصویب نشده و در مطالعات اولیه قرار دارد بیایند و در منطقه حضور داشته باشند، منطقی نیست. به همین‌خاطر از شهردار محترم انتظار داریم در این زمینه اقدام کند.»  البته به‌رغم چنین چالش‌هایی، علی اعطا سخنگوی شورای شهر هرگونه حضور در این پهنه را نیازمند مصوبه شورای شهر می‌داند و اینگونه آب پاکی را روی دست کسانی می‌ریزد که پیش از عملیاتی‌شدن طرح نهایی بوستان ولایت، به‌دنبال حضور در این پهنه هستند.

تدوین سند راهبردی تا 6‌ماه آینده
اینکه پس از 7سال چه اقداماتی در این عرصه انجام خواهد شد، پرسش بسیاری از شهروندان به‌خصوص ساکنان جنوب و جنوب غرب تهران است. در این بین، عبدالرضا گلپایگانی، معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران باز شدن گره را تهیه سند راهبردی بوستان ولایت عنوان می‌کند؛ سندی که سیاستگذاری کلی این محدوده را مشخص خواهد کرد. او به همشهری می‌گوید: «نباید برای چنین مسائلی که روی کلیت محدوده‌ای از شهر تهران اثرگذار است، تصمیمات خام، عجولانه و یکجانبه گرفته شود. سند راهبردی بوستان ولایت با پشتوانه اجماع عمومی مسئولان و کارشناسان ظرف 6، 7‌ماه آینده تهیه و تدوین خواهد شد تا چارچوب‌های طرح نهایی بر این اساس انتخاب و در نهایت اجرایی شود.»


پیگیری رویکرد باغشهر در بوستان ولایت
عبدالرضا گلپایگانی،معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران 

طی سالیان گذشته حدود 7طرح برای بوستان ولایت از سوی مشاوران مختلف و با رویکردهایی که تقریبا در چند وجه با هم مشترک بودند، تهیه شد. هر یک از طرح‌ها ویژگی‌های خاص خودشان را داشتند و رویکردی را دنبال می‌کردند. اما نیاز شهر تهران به فضاهایی است که در آن رویکرد باغشهر غالب باشد. رویکرد برخی دیگر از طرح‌ها پاسخ به نیاز‌های شهر تهران مثل مراکز درمانی، فضاهای فرهنگی و... بود. حتی ایده‌هایی برای بحث بازآفرینی بافت فرسوده در این منطقه مطرح شده است. به این ترتیب که در بخشی از این پهنه، خانه‌هایی با کیفیت بالا ساخته شود و این خانه‌ها در اختیار افرادی که در بافت فرسوده ساکن هستند، قرار بگیرد؛ به‌جای آن، خانه‌های داخل بافت فرسوده به فضای سبز تبدیل شوند. یعنی با حفظ سرانه سبز که بوستان ولایت در اختیارمان قرار می‌دهد به‌جای داشتن فضای سبز 300هکتاری، این مساحت از فضای سبز در سطح شهر و به‌خصوص در بافت فرسوده تهران توزیع شود. اما طرح‌های ارائه‌شده تابه‌حال نتوانسته مدیریت شهری را اقناع کند. اینکه از ظرفیت بوستان ولایت چه استفاده‌ای کنیم که بهترین وجه ممکن را داشته باشد، قطعیت نیافته است. اما در نهایت طرحی را اجرا خواهیم کرد که همه جوانب امر در آن پیش‌بینی شده باشد. درباره مشکلاتی هم که بعضا در خصوص حضور برخی سازمان‌ها در این پهنه مطرح می‌شود باید بگویم که تا‌کنون مشکل خاصی با هیچ دستگاه و نهاد دولتی نداشته‌ایم و در صورت بروز مشکل همه موضوعات و مسائل با بحث و تبادل نظر حل و فصل می‌شود.