نگرانی از نابودی خزر

الهام مصدقی‌راد/خبر‌نگار

 شنبه شب گذشته و تنها چند ساعت بعد از خبر برکــناری مـعاون محیط‌زیست دریایی سازمان حفاظت محیط‌زیست – منتقد جدی طرح انتقال آب خزر- خبر دیگری در ارتباط با طرح انتقال آب خزر به سمنان در خبرگزاری‌ها منتشر شد.
براساس این خبر، « نمایندگان مجلس با رأی 80درصدی، با انتقال آب خزر به سمنان موافقت کرده‌اند.»منبع اولیه اعلام این خبر، احمد همتی نماینده مردم سمنان، مهدیشهر و سرخه است که در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس از تصویب این طرح خبر داده است. اما آنچه نمایندگان تصویب کرده‌اند، ‌تنها پیوست بودجه است با وجود این، نماینده سمنان ترجیح داد آن را اینگونه رسانه‌ای کند. حالا نگرانی‌ها از اجرای طرحی که علاوه بر اتلاف بیت‌المال، فاجعه زیست‌محیطی برای خزر پدید می‌آورد، با رأی نمایندگان مجلس قوت گرفته است. نکته در خور تامل اینکه در واقع همان نمایندگانی که در دی‌ماه سال 95با حذف بند ح از ماده 45یکی از مواد الحاقی کمیسیون تلفیق به حذف طرح انتقال آب خزر رای دادند و تحسین کارشناسان و دوستداران محیط‌زیست را برانگیختند، در روزهای پایانی سال 97، با تعیین اعتبار این طرح موافقت کردند. اکنون تنها امیدواری برای جلوگیری از بروز فاجعه زیست‌محیطی در خزر، عدم‌تخصیص اعتبار برای این طرح است.

مردم شمال اجازه  انتقال آب را نمی‌دهند

علی محمد شاعری، نماینده شرق مازندران در مجلس شورای اسلامی و عضو کمیسیون کشاورزی در گفت‌وگو با همشهری با تاکید بر اینکه مردم شمال اجازه انتقال آب خزر رانمی‌دهند،درخصوص این رأی 80درصدی می‌گوید: «این رأی به ماده واحده لایحه سال 98و 22تبصره آن است نه به انتقال آب خزر. درخصوص انتقال، ‌دولت ردیفی در پیوست بودجه آورده و این ردیف هم مثل صدها ردیف دیگر در پیوست بودجه، همزمان با تصویب ماده واحده‌ها و
 تبصره هایش به تصویب می‌رسد. اما 80درصد رای به معنای تأیید یا تصویب انتقال آب خزر نیست.»
او با بیان اینکه هیچ ردیفی به‌طور جداگانه مورد بررسی قرار نگرفت، می‌افزاید: «وقتی ماده واحده به تصویب رسید بعضی‌ها اینگونه تعبیر کردند که پیوست‌های آن هم با همین نسبت مورد تأیید است که این نظر، ‌نظر درستی نیست. انتقال آب خزر به‌عنوان یک ردیف جداگانه در پیوست بودجه سال 98آمده، همچنان که در سال‌های قبل هم آمده بود. 5میلیارد تومان هم برای مطالعه و اجرای  انتقال آب خزر پیش‌بینی شده است.» 
یکی از مواردی که نمایندگان مخالف این طرح بیان می‌کنند، عدم‌بررسی ردیف‌های بودجه‌ای در مجلس است؛ همین اتفاقی که در مورد این ماده واحده رخ داده و حتی هفته گذشته نیز دقایقی جو مجلس را به تشنج کشاند. شاعری در این خصوص می‌گوید:« چهارشنبه گذشته هیأت رئیسه مجلس اجازه مطرح کردن اعتراضات نمایندگان مخالف را ندادند و میکروفون را خاموش کردند و اجازه مطرح شدن ردیف‌ها را در صحن مجلس ندادند؛ درحالی‌که اگر اجازه می‌دادند قطعا نمایندگان مجلس به این موضوع رأی منفی می‌دادند.»

انتقال آب، ثبت جهانی جنگل‌های هیرکانی را تهدید می‌کند 

هادی کیادلیری، ‌دانش آموخته دکتری جنگل و رئیس انجمن علمی جنگلبانی نیز درخصوص تصویب ردیف اعتباری این طرح به همشهری گفت:‌« باید پرسید آیا این طرح در چارچوب توسعه پایدار است؟ اگر قرار است براساس آمایش سرزمینی عمل کنیم آیا باید اینگونه عمل شود ؟» او با تأکید بر اینکه باید به اثرات بلندمدت یک طرح فکر کرد، گفت: « اگر چند سال آینده تصمیم گرفته شود رژیم حقوقی خزر تغییر کنند و به کشورهای خزر اجازه برداشت آب از آن را ندهند، جمعیت و تولیداتی که به این آب وابسته شده‌‌اند دچار بحران می‌شوند، در این صورت چه اصل پایداری رعایت شده است؟! با همین اعتبارات می‌توان الگوی مصرف را اصلاح کرد. آیا کار به جایی رسیده که به سراغ آخرین گزینه رفته‌اند؟!» 
کیادلیری با اشاره به اینکه جنگل‌های هیرکانی در مراحل ثبت جهانی قرار دارد و چنین اقداماتی به آن صدمه خواهد زد، افزود:‌« در طرح انتقال آب خزر، 50کیلومتر از جنگل‌های معتدله و 13کیلومتر از جنگل‌های ارس از بین خواهد رفت و مطمئنا این درختان قطع می‌شود. 2سال قبل در جلسه ارزیابی این طرح، پرداخت هزینه از بین رفتن هر درخت عنوان شد. همان زمان نیز محیط‌زیست با این موضوع مخالفت کرد.» او تاکید کرد: « با تکه تکه شدن جنگل و قطع ارتباط اکوسیستمی، ‌اثرات سخت شرایط تغییر اقلیم روی جنگل بیشتر می‌شود. این دخالت‌ها توانایی تنظیم درختان و گونه‌های گیاهی را از بین می‌برد. هم‌اکنون در شمال کشور نیز خشکسالی داریم. نمی‌دانم چرا فکر می‌کنند این خشکسالی مختص فلات مرکزی است، در شمال کشور یخچال‌های باستانی از بین رفته و 130رود دائمی به فصلی تبدیل شده و چشمه‌ها قبل از موعد مقرر از بین می‌روند. اکثر جنگل‌های شمال زودتر از موعد برگ هایشان قهوه‌ای و خشک می‌شود. »
این استاد دانشگاه با انتقاد از اینکه در پروژه‌های ملی و محیط‌زیستی، افراد و مسئولان براساس دریافت‌های شخصی و میزان درک شخصی‌شان از محیط‌زیست نظر می‌دهند و نه براساس نظرات کارشناسان، افزود:‌« سازمان جنگل‌ها در حالت منفعل قرار دارد، نظراین سازمان درخصوص این طرح را ندیده‌ام. بهتراست حتی اگر با اجرای آن موافقت دارد آن را اعلام کند تا دیگران نیز خیالشان آسوده شود که خطری در پیش نیست .» 

اثرات ناگوار انتقال آب خزر

علی‌محمد شاعری، عضو کمیسیون کشاورزی،آب و منابع طبیعی مجلس که ازجمله مخالفان انتقال آب خزر به سمنان است، به همشهری گفت:« به‌نظرم این مسئله بیشتر مصرف سیاسی و انتخاباتی دارد و به هیچ عنوان امکان اجرای این پروژه وجود ندارد. مردم شمال کشور هرگز اجازه اجرای این پروژه را نخواهند داد. از طرفی این پروژه کارشناسی شده نیست و ضد‌محیط‌زیست است. » به گفته او، آنچه در پی اجرای این طرح رخ خواهد داد از بین رفتن آبزیان خزر، ‌به خطر افتادن معیشت هزاران صیاد، خشک شدن تالاب‌های متصل به خزر، ازبین رفتن تاسیسات ایجاد شده بندری، ‌دریایی، ‌نیروگاهی، ‌صنعتی و تولیدی متصل به خزر، ‌ایجاد کانون جدید ریزگرد در شمال کشور، غیرقابل زیست شدن استان‌های شمالی، از بین رفتن جنگل‌های هیرکانی، ‌تهدید حیات وحش و.. است. شاعری تأکید کرد: «درصورت اجرا شدن این طرح همان فاجعه رخ داده در هامون، ارومیه، ‌هور العظیم، شادگان و.. که درگذشته و به‌دلیل تصمیمات غیرکارشناسی رخ داد، ‌در خزر نیز رخ خواهد داد. »‌