یادداشت
بازیگران جدید عرصه اقتصاد
امیر ناظمی/ معاون وزیر ارتباطات و رئیس سازمان فناوری اطلاعات
ساختار صنعتی کشور ما مزیت اصلی خود را در دهه‌های گذشته روی حوزه انرژی و بخش نفت و گاز به‌صورت خاص و ویژه گذاشته است؛ به همین‌خاطر در فهرست شرکت‌های برتری که سازمان مدیریت صنعتی تحت عنوان IMI 100منتشر می‌کند اغلب شرکت‌های برتر متعلق به چند حوزه اصلی بوده‌اند. یک بخش مربوط به حوزه نفت و گاز است که خودش را در شرکت‌های پتروشیمی نشان می‌دهد و بخش دیگر هم متعلق به شرکت‌هایی بوده که از مزیت انرژی ارزان مانند صنایع فولاد استفاده می‌کنند. همه این شرکت‌ها در حقیقت ویژگی اصلی‌شان این است که سعی می‌کنند از مزیت نسبی به نام انرژی ارزان‌قیمت یا نفت و گاز ارزان استفاده کنند؛ به همین‌خاطر محصولات‌شان حتی با تکنولوژی پایین‌تر هم در رقابت جهانی قیمت کمتر و ارزان‌تری پیدا می‌کند، چون در حال استفاده از مواد اولیه یا انرژی ارزان‌تری هستند. تغییر در این ساختار در دوره بعدی در زمانی اتفاق افتاد که شرکت‌های حوزه سرمایه‌گذاری و بانکی- مالی با آزاد شدن نسبی بازار و اقتصاد به‌وجود آمدند و وارد این فهرست ۱۰۰ شرکت برتر شدند؛ اتفاقی که اکنون در حال رخ دادن است، دیده شدن شرکت‌هایی است که در حوزه تکنولوژی‌های پیشرفته و به‌صورت خاص فناوری اطلاعات وارد رقابت شده‌اند و در حال گرفتن جای بازیگران قدیمی‌تر و به‌اصطلاح، سنتی اقتصاد ما هستند. این شرکت‌ها مزیت‌شان روی دانش است و برخلاف شرکت‌های قبلی که در حال استفاده کردن از مزیت طبیعی بودند
از مزیت دانش و نیروی انسانی استفاده می‌کنند. ظهور و بلوغ آنها در شرکت‌های IT بزرگ است که در سال‌های گذشته وارد حوزه فرابورس شده‌اند و رشدهای خوبی داشته‌اند. اکنون ما در حال دیدن نشانه دیگری از این ماجرا در انتخابات اتاق تهران هستیم. بازیگران این اقتصاد جدید توانستند در انتخابات سهم خیلی خوبی داشته باشند. گرچه این انتخاب را می‌توان از جهتی حاصل بزرگ شدن این شرکت‌ها دانست اما باید توجه کرد که سازماندهی خوب آنها هم در قالب ائتلاف قابل تقدیر است. نکته مهم دیگر این است که بازیگران سنتی‌تر که این فهرست و ائتلاف را تهیه کرده‌اند حواس و تمرکزشان به این تغییر رویکرد بوده است و بر همین اساس بازیگران جدید را وارد فهرست خود کرده‌اند. اتفاق مهم این است که مدیران حوزه فناوری و مؤسسان استارتاپ‌ها تجربه خوبی در این حوزه دارند و مثلا با شناخت از فضای استارتاپی می‌توانند در رایزنی با دولت خلأ‌هایی که پیش از این در اتاق وجود داشته را پر کنند. همچنین وجود نماینده‌هایی از حوزه سرمایه‌گذارهای خطرپذیر و شتاب‌دهنده‌ها، شرایط را برای رایزنی‌ها بهتر و ضعف‌های پیشین در این رابطه را بسیار کمتر می‌کند. تنوع موجود بین این بازیگران باعث می‌شود که هر کدام از این افراد به نوعی نماینده بخشی از اکوسیستم متنوع نوآوری کشور باشند.
به نظر این مسئله هم به نوعی نماد تغییر در بازیگران اقتصادی و هم تسهیل‌کننده تغییرات در آینده است. به این نماینده‌ها پیش از این حتی به‌عنوان بازیگران جدی صنعت و اقتصاد نگاه نمی‌شد اما اکنون حضور آنها می‌تواند تسهیل‌گر تغییرات جدی‌تر در آینده اقتصاد کشور باشد.
شاید در گذشته به این اکوسیستم نوآوری نگاهی جدی نمی‌شد اما حالا این انتخابات به خوبی تغییر بازیگران و سهم اقتصادی آنها را نشان می‌دهد. تا پیش از این سهم این حوزه از اقتصاد کشور آن قدر ناچیز بود که نادیده گرفته می‌شد. اکنون اما آنها قابل نادیده گرفتن شدن نیستند؛ هم سهم آنها از اقتصاد بیشتر شده است و هم تلاش دارند تا روزبه‌روز این سهم را
بیشتر کنند.
