175هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری در 10ماه

ارزش کل معاملات بازار سرمایه ایران در طول 10‌ماه گذشته به 175هزار میلیارد تومان رسید. به این ترتیب ارزش کل نقدینگی سرازیر شده به 4بورس ایران از 40میلیارد دلار فراتر رفت. در این مدت 56هزار میلیارد تومان سهام خریداری شده است. به گزارش همشهری، یکی از مهم‌ترین مولفه‌های توسعه‌یافتگی بازار‌های سرمایه، حجم و ارزش کل معاملاتی است که در این بازار‌ها انجام می‌شود. مطابق آمار‌های موجود، روند معاملات انجام شده در بازار سرمایه ایران در یک دهه گذشته همیشه یک روند صعودی با شیب زیاد بوده است به‌طوری که پیش‌بینی می‌شود با این رویه ارزش کل معاملات بازارسرمایه در سال آینده به‌مراتب نسبت به سال‌جاری بیشتر باشد به‌ویژه آنکه تنوع محصولات قابل معامله در بازار سرمایه روزبه‌روز در حال افزایش است.

تا پایان دهه80 بازار سرمایه ایران یک بازار تک‌محصولی مبتنی بر سهام بود اما اکنون اوراقی مانند اوراق بدهی و اوراق آتی ابزار‌های کاملا شناخته‌شده‌ای در بازار هستند. حتی با آغاز معاملات مشتقه در بورس انتظار می‌رود در پایان دهه جاری این اوراق نیز به محصولی شناخته‌شده در بازار سرمایه تبدیل شود. در چند سال گذشته اوراق تسهیلات مسکن و واحد‌های صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله هم طرفداران زیادی پیدا کرده و توانسته در مدت کوتاه حضور در بازار سرمایه سهم خوبی از معاملات را به‌خود اختصاص دهد. به زعم کارشناسان، صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله حتی این قابلیت را دارند که در پایان دهه جاری به بزرگ‌ترین و مهم‌ترین بازیگران بازار تبدیل شوند.

ترکیب کل معاملات

معاملات انجام‌شده در 10ماه امسال نشان می‌دهد که از اول سال تاکنون 56هزار میلیارد تومان از مبادلات به سهام اختصاص یافته است که این مقدار 32درصد از کل معاملات را شامل می‌شود. سهم معاملات سهام تا چند سال پیش در بازار سرمایه بیش از 90درصد بود اما اکنون با افزایش تنوع در معاملات این مقدار به سطح 32درصد رسیده است. البته این به‌معنای این نیست که ارزش کل معاملات سهام در طول سال‌های گذشته کاهش یافته، بلکه به‌معنای تقسیم‌شدن معاملات در میان سایر محصولات است.

بعد از سهام، اوراق آتی سکه پرطرفدار‌ترین محصول در بازار سرمایه است. از اول سال تا‌کنون دست‌کم 47هزار میلیارد تومان اوراق آتی سکه در بورس‌کالا خریداری شده که این مقدار 27درصد از کل معاملات را شامل می‌شود. در این مدت همچنین 38هزارو 300میلیارد تومان کالا در تالار محصولات پتروشیمی، کشاورزی و صنعتی و معدنی بورس‌کالا داد و ستد شده است که این مقدار جمعا 22درصد از کل مبادلات را تشکیل می‌دهد. از اول سال تاکنون 28هزارو 673میلیارد تومان اوراق بدهی در بازار سرمایه دادوستد شده که از این مقدار 6163میلیارد تومان در بورس و 22هزارو 510میلیارد تومان در فرابورس دادوستد شده است.  این مقدار معاملات جمعا 16درصد از کل معاملات بازار سرمایه را تشکیل می‌دهد. با این ترکیب‌بندی اکنون بخش عمده معاملات سهام در بورس، معاملات اوراق بدهی در فرابورس و اوراق آتی در بورس‌کالا انجام می‌شود. این ترکیب‌بندی رفته رفته جایگاه هر بورس را در راهبرد‌های جدیدشان مشخص می‌کند.

سایر معاملات

به غیر از اوراق بدهی، سهام، اوراق آتی و کالا که 4محصول عمده بازار سرمایه هستند، برخی محصولات دیگر هم رفته رفته در حال جوانه‌زدن هستند. ازجمله مهم‌ترین این محصولات می‌توان به اوراق مربوط به صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله که به یونیت یا واحد معروف هستند، اشاره کرد. داده‌های آماری نشان می‌دهد که از اول امسال تاکنون 3هزارو 72میلیارد تومان از واحد‌های صندوق‌های سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه دادوستد شده که از این مقدار 1729میلیارد تومان در فرابورس و 1263میلیارد تومان در بورس خریداری شده است. در این مدت همچنین صندوق قابل معامله طلای بورس‌کالا هم توانسته است 80میلیارد تومان نقدینگی جذب کند. انتظار می‌رود با توسعه این صندوق‌ها در بازار سرمایه بر‌حجم مبادلات آنها هم اضافه شود.

در کنار صندوق‌های سرمایه‌گذاری اوراق تسهیلات مسکن، گواهی سپرده و اوراق سلف موازی هم ازجمله محصولات جدید بازار سرمایه هستند. براساس آمارهای موجود از اول سال تاکنون متقاضیان خرید مسکن 1074میلیارد تومان وام مسکن از طریق فرابورس خریده‌اند که این مقدار در مقایسه با سال قبل دست‌کم 27درصد رشد نشان می‌دهد. پارسال در همین مدت 846میلیارد تومان وام مسکن دادوستد شده بود. در همین مدت همچنین 430میلیارد تومان گواهی سپرده و 400میلیارد تومان اوراق سلف توسط سرمایه‌گذاران خرید و فروش شده که بخش عمده آن مربوط به معاملات انجام شده در بورس‌کالا بوده است. این اوراق درطول چند سال گذشته کمک زیادی به تسهیل معاملات و تأمین مالی کالا‌های مرتبط کرده است. با این مقدار معاملات جمع کل معاملات بورس‌کالا در 10ماهه سال‌جاری به 86هزارو 210میلیارد تومان و بورس تهران به 48هزارو 161میلیارد تومان رسید. فرابورس ایران هم با 40هزارو 632میلیارد تومان مبادله رتبه سوم بورس‌های ایران را به‌خود اختصاص داد.