550 هکتار از جنگل‌های لرستان در معرض نابودی

فاطمه حافظی|  خرم آباد - خبرنگار:


25 درصد جنگل‌های بلوط ایران در زاگرس و از این میزان یک میلیون و 217 هزار هکتار در لرستان قرار دارد. این جنگل‌ها مدت‌هاست به خاطر عوامل طبیعی و انسانی در معرض تخریب هستند. در سال‌های اخیر اقدامات زیادی ازجمله ایجاد تنوع در عرصه‌های جنگلی، صیانت از جنگل‌ها، جنگلداری و حتی کاشت درخت صنوبر برای جلوگیری از تخریب و از بین رفتن جنگل‌ها و درختان در استان انجام شده است اما این اقدامات تنها به عنوان مُسکن عمل می‌کنند و باید اعتبارات کلانی برای این بخش در نظر گرفته شود. 


عوامل تخریب جنگل ها در استان

رئیس اداره جنگل استان لرستان می‌گوید: عوامل تخریب جنگل به 2 دسته طبیعی و انسانی تقسیم می‌شوند. از مهم‌ترین علل انسانی می‌توان به ناآگاهی یا شیوه معیشت اشاره کرد. ناآگاهی زمانی است که دام‌ها برای چرا به جنگل برده می‌شوند و امکان زادآوری از درختان گرفته می‌شود.  «علی نیازی» اظهار می‌کند: از مهم‌ترین علل با دخالت عامل انسانی در تخریب این جنگل‌ها می‌توان به تهیه زغال از چوب‌های بلوط و زراعت زیر اشکوب جنگلی که به صورت دیم انجام می‌شود، اشاره کرد. در این نوع زراعت، تراکتورها زمین را شخم می‌زنند و سنگ‌ها و خاک صدمه می‌بینند. 

وی یادآور می‌شود: البته این 2 مورد رو به کاهش است چون هم آگاهی مردم افزایش یافته و هم در شیوه‌های معیشتی مردم تغییراتی ایجاد شده است. حضور دام نیز در جنگل‌ها کاهش یافته است.  رئیس اداره جنگل لرستان همچنین بیان می‌کند: از مهم‌ترین عوامل تخریب طبیعی نیز خشکسالی ناشی از تغییر اقلیم است. آفات و بیماری‌ها باعث ضعیف شدن گونه‌های گیاهی می‌شوند. وی می‌افزاید: ریزگردها و خشکسالی‌های مستمر بسیاری از گونه‌های گیاهی را از بین می‌برند. باید در پاییز و زمستان از بارندگی‌ها حداکثر استفاده را ببریم تا گیاهان بتوانند گرمای تابستان را تحمل کنند. 


ریزگردهای معلق در استان

نیازی توضیح می‌دهد: با تخریب جنگل‌ها مهم‌ترین معضلی که ایجاد می‌شود، فرسایش خاک است. فرسایش به دلیل وزش باد 3 مرحله برداشت، حمل و رسوب‌خاک گذاری یا انباشت دارد. 
رئیس اداره جنگل لرستان همچنین می‌گوید: ذرات معلق در فرسایش بادی به 3 شکل معلق، جهش و غلتیدن حرکت می‌کنند. آلودگی هوا در لرستان بیشتر به دلیل وجود ذرات معلق است؛ ذراتی که صدها کیلومتر در آسمان حرکت می‌کنند و از منشأ آلودگی در عراق به لرستان می‌رسند. ذرات معلق در استان در مرحله انباشت قرار دارند و موجب کدر شدن برگ درختان می‌شوند. این ریزگردها سطح برگ‌ها را می‌پوشانند و باعث می‌شوند تنفس درخت با مشکل مواجه شود. وی ادامه می‌دهد: هر چند ریزگردها به خودی خود نمی‌توانند عامل تخریب درختان باشند اما به وسیله سایر عوامل همچون خشکی، بهره‌برداری و شیوه معیشت، سن درخت، توزیع نامناسب بارندگی، ارتزاق دام، تهیه زغال و... موجب تخریب می‌شوند. 


سطح تخریب در جنگل های استان

این مسئول در بخش دیگری از صحبت‌هایش به میزان آلودگی درختان اشاره و اظهار می‌کند: از مجموع یک میلیون و 217 هکتار جنگل سطح استان 550 هزار هکتار آلودگی را در شدت‌های بین 25 تا 100 درصد دارد. بیشترین میزان آلودگی درختان نیز مربوط به منطقه گاوزرد پلدختر است. البته این بدان معنی نیست که مابقی درختان بیمار نیستند. 

وی می‌افزاید: در راستای کاهش یا از بین بردن بیماری‌های این درختان کارهایی انجام می‌شود، اما کافی نیست. جنگلداری و جنگلکاری در استان انجام می‌شود. طرح جنگلداری با موضوع صیانت از جنگل‌های زاگرس بیش از 200 هزار هکتار از این جنگل‌ها را زیر پوشش دارد و در تمامی نقاط استان اجرا شده است. 

رئیس اداره جنگل لرستان می‌گوید: جنگلکاری در هر هکتار نیز قریب 10 میلیون تومان هزینه دارد که اعتبارات استانی و ملی برای آن کافی نیست به همین دلیل فعالیت‌های ‌ما نیز در این زمینه بسیار ناچیز است. هر 5 سال یک ‌بار درختان به مدیریت پایدار نیاز دارند و با این اعتبارات اندک عملا نمی‌توان کار زیادی انجام داد. در حقیقت کارها تنها در حد یک مُسکن عمل می‌کنند. 

وی یادآور می‌شود: در جنگلکاری 2 نوع گونه بلوط عمومی و مازودار، بنه معروف و بنه نر یا همان قلنگ، گلابی وحشی، 2 گونه بادام، زالزالک، سماق، شیر خشت و... کاشته می‌شوند. هدفمان ایجاد تنوع در عرصه‌های جنگلی است زیرا وقتی منابع متنوع باشد، میزان خسارت و تخریب کاهش پیدا می‌کند، ضمن این‌که پوشش گیاهی هم تقویت می‌شود. 


طرح کشت صنوبر در اراضی استان

رئیس اداره جنگل لرستان همچنین به جایگزینی درختان با صنوبر نیز اشاره می‌کند و می‌افزاید: طرح جایگزینی درختان با صنوبر را در یک پروژه به نام زراعت چوب داریم که در اراضی ملی کاشته نمی‌شوند بلکه اراضی‌ای که در اختیار مردم قرار دارد برای این طرح در نظر گرفته شده است.

 وی تصریح می‌کند: صنوبر گونه‌ای آب‌دوست است و نیاز آبی بالایی دارد و نمی‌توان آن را در اراضی ملی کشت کرد. این گونه در مناطقی از شهرستان‌های ازنا، الیگودرز و نورآباد در سطح وسیع کاشته شده‌ است. نیازی می‌گوید: کاشت درخت صنوبر برای زراعت و تجارت چوب صورت می‌گیرد. از آنجا که در چوب‌بری‌ها از بسیاری از گونه‌های مهم استفاده می‌شد، این طرح برای جلوگیری از تخریب این گونه‌ها در نظر گرفته شد. 

وی یادآور می‌شود: عمر مفید درخت صنوبر 10 سال است و بعد از آن شاخه‌های درخت قطع می‌شوند و دوباره درخت در قسمت‌هایی دیگر پاجوش می‌زند و دوباره چوب تولید می‌کند. 
این مسئول به دیگر طرح‌های جایگزین برای حفاظت از عرصه‌های جنگلی اشاره و بیان می‌کند: حذف هرگونه بهره‌برداری از ذخیره‌گاه‌های جنگلی نیز یکی دیگر از اقدامات است که باعث می‌شود بذرهای جنگلی برداشت‌شده را که گونه‌های اصلی هستند، برای تولید نهال استفاده کنیم. 

وی ادامه می‌دهد: به همین منظور در سال حدود 2 میلیون اصله نهال تولید می‌شود و در مناطقی که مورد نیاز است، کاشته می‌شوند. رئیس اداره جنگل لرستان همچنین عنوان می‌کند: تهیه طرح‌های جنگلداری چندمنظوره در راستای صیانت نیز یکی دیگر از اقدامات است با این تفاوت که در عین استفاده، امکان زادآوری نیز فراهم می‌کنیم، یعنی تلاش می‌کنیم درخت تکثیر شود. به تعبیر دیگر، زمانی که وضعیت جنگل مناسب باشد اجازه چرای دام صادر می‌شود تا همزمان با چرای دام، گونه نیز تکثیر شود. 


قرار‌گیری منابع طبیعی در اولویت‌های کلان

رئیس اداره جنگل لرستان اظهار می‌کند: تا زمانی که محیط ‌زیست و به ویژه جنگل جزو 10 اولویت اصلی کشور مطرح و برای آن پول و اعتباری درخور در نظر گرفته نشود، مشکلات رفع نمی‌شوند. 
وی می‌افزاید: بیماری درختان جنگلی یک بحران ملی است و اگر جنگل‌های بلوط از بین بروند، طبیعت زشت می‌شود. اگر اعتبارات به میزان کافی و در سطح مناسب تخصیص داده و توزیع شود، جلوی از بین رفتن درختان گرفته می‌شود. 
نیازی مطرح می‌کند: جنگل‌های لرستان به دلیل نداشتن زادآوری و ناهمسانی با چرا پیر هستند و اگر سطح مراقبت‌ها و مبارزه با بیماری‌ها افزایش نیابد این جنگل‌ها را از دست می‌دهیم.