گوهر مهاجران جنگ

نگار حسینخانی

سال‌هاست از اهواز آمده‌اند، اما گوهرخانم هنوز مقنعه مشکی را با سنجاقی به سر سفت می‌کند و 3نوبت در روز قلیان می‌کشد. سعی می‌کنیم از سال‌های جنگ خاطره نگوید تا کمتر یاد آن روزهای تلخ را زنده کند. هر وقت یاد آن روزهای جنگ می‌افتد گوشه لبش که با سالک کمی افتاده‌تر شده پایین‌تر می‌آید و غم خرمشهر بر چهره‌اش می‌نشیند. آن روزهای آوارگی برای ما که در تهران بوده‌ایم با او معنا می‌شود. حالا او را از دست داده‌ایم و وقتی درباره آن سال‌ها می‌نویسم فقط گوهر خانم است که برایم زنده می‌شود. با اتمام جنگ عراق علیه ایران در آغاز سال 68، بازسازی و نوسازی مناطق جنگ‌زده شتاب گرفت. 28فروردین 68 روزنامه کیهان مصاحبه‌ای با حمید میرزاده، معاون اجرایی نخست‌وزیر و سرپرست ستاد مرکزی بازسازی و نوسازی مناطق جنگ‌زده درباره بازگشت مهاجران به شهرهایشان انجام داده. در این گزارش آمده است: در سال 67 بیش از 84‌هزار واحد مسکونی در 14استان آسیب‌دیده از جنگ بازسازی شده‌اند. بازسازی 51شهر از 65شهر مناطق جنگی به پایان رسیده و وعده داده شده که تا سال 69 بازسازی آبادان و خرمشهر، قصر شیرین، مهران، دهلران و موسیان و بستان به پایان می‌رسد. دولت هم برای بازسازی در این سال‌ها 69میلیارد ریال اعتبار در اختیار داشته که 10درصد آن به‌صورت بلاعوض برای تأمین خسارت دامی و کشاورزی در اختیار کشاورزان و دامداران (برای هر دامدار و کشاورز 500هزار تومان) قرار گرفته است. در این سال اعلام شده بود که شرکت‌های دولتی و ملی می‌توانند در مناطق جنگ‌زده مدرسه تاسیس کنند. سیستم بانکی 2شهر آبادان و خرمشهر هم برای سرمایه‌گذاری در واحد صنفی تا مبلغ 2میلیون ریال با کارمزد 4درصد و بازگشت5/6 ساله و واحدهای مسکونی تا مبلغ 6میلیون ریال با کارمزد 4درصد با بازگشت 25ساله اعلام آمادگی کرده بود.

در این گفت‌وگو گفته شد که مهاجران همه شهرهای جنگ‌زده مثل آبادان شناسایی شده‌‌اند. تا این حد آمار دقیق بود که درصد خسارات واردشده به واحدهای مسکونی‌ نیز مشخص شده و معلوم بود مهاجران هر کدام متعلق به کدام منطقه و محله هستند. این بود که اطلاعات کامپیوتری‌ مهاجران با همکاری بنیاد مهاجرین جنگ تحمیلی و ستادهای بازسازی روی هم ریخته شد و از مهاجران خواستند به شهرهایشان بازگردند. اما همه این تاریخ برای من گوهرخانمی است که هیچ‌گاه به شهرش بازنگشت جز برای یک مسافرت. حتی از او دعوت نکردند بیاید و شهرش را آباد کند. اما در همین مصاحبه درباره مالیات پرسیده شده بود و اینکه آبادی کشور بدون گرفتن مالیات ممکن نیست. چون قرار گرفتن پول در اختیار یک عده خاص قطب‌های سرمایه‌داری ایجاد می‌کند. حتی از مردم خواستند در این سال‌های پس از جنگ دفاع را ادامه دهند و کمک‌های مالی خود را به شهرهای جنگ‌زده بفرستند به شماره حسابی با عدد 222شعبه شهید رجایی. گوهرخانم اما یک‌ماه هم نشده فوت کرد. بدنش را به شهرش بازگرداندند تا خاک همیشه غربت را بالاخره پس از این همه سال از چهره‌اش بزدایند.