تئاتر نیازمند حمایت دولت و نظر مردم

ایرج راد/ بازیگر تئاتر و سینما
خالی بودن یا نبودن صندلی‌ها در سالن‌های تئاتر بستگی به مسائل عدیده‌ای دارد؛ وضعیت مالی مردم و از آن مهم‌تر وضعیت روحی‌شان. در دوره‌هایی مردم نمایش می‌‌بینند تا چیزی به نگرش و دانش‌شان اضافه شود اما در دوره‌هایی نیز مردم به تئاتر می‌روند تا از جذابیت‌های تفریحی آن لذت ببرند. طبیعی است که در چنین حالتی متن، موسیقی، دکور، نورپردازی و حرکت در خدمت ایجاد و تقویت این جنبه از نمایش است. از این رو استقبال نکردن از این هنر در هر دوره‌ای می‌تواند دلایلی داشته باشد که یکی از آنها خود عوامل تئاتر هستند؛ زیرا چنان که گفتم تئاتر در هر وضعیت اجتماعی می‌تواند مخاطبان خود را داشته باشد و اگر چنین نباشد به این معناست که تنوع و تعدد موضوعات و اجراها چنان نیست که باید باشد.

از سوی دیگر باید در نظر داشت وقتی نمایش‌های حاوی پیام‌های اجتماعی دیده نشوند، عرصه برای کارهای بی‌خاصیت خالی می‌ماند. قطعا اگر سلیقه و خواست مردم تعیین‌کننده‌تر از مقررات و بخشنامه‌ها باشد، متن‌هایی انتخاب می‌شود که نظر آنها را تأمین کند و چه در نمایشنامه‌ها و چه در اجراها نیازهای روحی و فکری، مسائل مختلف جامعه و هر چه مردم دوست دارند در صحنه ببینند، لحاظ می‌شود.

بی‌توجهی به این نیازها و تعیین‌کننده نبودن نظر مردم می‌تواند تئاتر را به سمتی سوق دهد که جدا از زمینه‌های فکری و فرهنگی به عامل گرانقیمت تفریح و وقت‌گذرانی عده‌ای معدود تبدیل شود؛ عده‌ای که توقع ارزش‌های فرهنگی را از نمایش ندارند، ولی از پس هزینه‌های آن ـ هر چند سرسام‌آورـ برمی‌آیند. چنین نمایش‌هایی به دلایل خاصی بازیگرانی را لازم دارد که به جای مهارت اجرا، شهرت داشته باشند. دقیقاً به همین دلیل است که وقتی صحبت از لزوم در نظر گرفتن یارانه برای تئاتر می‌شود، صاحبنظران نظر می‌دهند که این یارانه باید از سوی دولت تأمین شود نه بازیگر.

زیرا فشارهای مالی بر بازیگران آنها را به اجبار به اجراهای سرگرم‌کننده که ارزش فرهنگی چندانی ندارد، می‌کشاند. حمایت مالی دولت تا حدی که هنرمندان تئاتر بتوانند از پس هزینه‌های اجرا و زندگی خود برآیند و در نظر گرفتن خواست و سلیقه مردم می‌تواند تئاتر را به جایگاه اصلی خود برگرداند و این هنر می‌تواند انتظارتی را که از آن می‌رود، برآورده کند.