سدهای خانگی

محمدتقی حاجی‌موسی

خیلی از ما بعد از بارش باران با خودمان فکر می‌کنیم این همه آبی که از آسمان پایین آمده و روی شهر ریخته آخرش چه می‌شود؟ غیر از آبی که پشت سدها می‌رود و وارد رودخانه‌ها می‌شود، میلیون‌ها لیتر آب باران بعد از ریختن روی ساختمان‌ها و کف خیابان‌ها عملا بی‌استفاده می‌شود و شاید اگر می‌شد راهی پیدا کرد که همه آبی که از ابرها می‌آید را جمع‌آوری کرد دیگر هیچ وقت با کم‌آبی روبه‌رو نمی‌شدیم. این ایده در بعضی کشورهای دنیا جدی گرفته شده و حالا سال‌هاست که تلاش می‌کنند حداقل بخش کوچکی از این حجم عظیم را کنترل و از آن استفاده کنند؛ روش‌هایی که گاه بسیار ساده هستند اما مشکلات زیادی را حل می‌کنند.

سنگاپور

کشور کوچک جنوب شرق آسیا منابع آب شیرین کمی دارد و نیاز به آب روزبه‌روز در آن بیشتر می‌شود. مسئله دیگر این است که بیش از 86درصد سنگاپوری‌ها در ساختمان‌های بلندمرتبه زندگی می‌کنند و رساندن آب به این طبقات خودش معضلی است. برای حل این مشکل مهندسان سنگاپوری ایده جالبی دارند. یک سقف کاذب روی پشت بام آسمانخراش‌ها نصب می‌شود تا بتواند آب باران را جمع‌آوری کند؛ آبی که در ارتفاع نگهداری می‌شود و برای مصارف شست‌و‌شو کاربرد دارد. هزینه جمع‌آوری این آب برای هر مترمکعب 0.96دلار سنگاپور است که اگر قرار بود همین آب از پایین پمپ شود هزینه به 1.17دلار سنگاپور می‌رسید.

تایلند

در تایلند معنای کیفیت و بهداشت با بقیه دنیا متفاوت است و مردم این کشور از قدیم به جمع‌آوری آب باران در ظرف‌های مختلف عادت دارند. تایلندی‌ها همواره ظرف‌های بزرگ و کوچکی را روی پشت‌بام‌ها می‌گذارند که بیشترشان 2هزار لیتر ظرفیت دارند و البته تا 100لیتر هم کوچک می‌شوند. آب جمع شده در این ظرف‌های 2هزارلیتری می‌تواند آب مورد نیاز یک خانواده 6نفره را در طول فصل گرما تأمین کند؛ فصلی که گاه تا 6‌ماه طول می‌کشد.

توکیو

در توکیو بهره‌برداری از آب باران چند دلیل دارد. مهم‌ترین این دلایل جلوگیری از سیل، جبران کمبود آب و ذخیره آب برای مواقع اضطراری است. یکی از بهترین نمونه‌های این بهره‌برداری در منطقه سومیدا انجام می‌شود. 8400مترمربع از پشت‌بام خانه‌های این منطقه دارای تاسیسات ذخیره آب هستند. این سقف‌ها هر کدام می‌توانند 1000مترمکعب آب را به مخازن زیرزمینی هدایت کنند که آب درونشان بعدا برای شست‌و‌شو و استفاده در سیستم‌های تهویه‌مطبوع به‌کار می‌آید. هم‌اکنون بیش از 750 واحد ساختمانی در توکیو به این سیستم مجهزند.

برلین

از اکتبر سال 1998، آلمانی‌ها به فکر استفاده از آب باران افتادند. 32هزار مترمربع از پشت‌بام‌ها توانایی هدایت آب باران به مخازن 3500مترمکعبی را پیدا کردند و آب مخازن برای مصرف در توالت‌ها، آبیاری باغچه و شست‌وشوهای دیگر مورد استفاده قرار گرفت. در یک روش دیگر، آب جمع شده به چند مخزن کوچک‌تر فرستاده می‌شود تا آلودگی‌های آن کمتر شود و برای مصارف بهداشتی مناسب‌تر باشد. گفته شده با استفاده از این دو روش می‌توان تا 58درصد آب باران را مورد بهره‌برداری قرار داد.

فیلیپین، بنگلادش و چین

در شهرهای مختلفی از این سه کشور هم مخازن بزرگی بالای ساختمان‌ها قرار گرفته که آب باران را جمع‌آوری می‌کند. این آب برای مصارف مختلفی غیر از نوشیدن به‌کار می‌رود. تعداد این مخازن در جایی مثل استان گونسو در چین بسیار بالاست و بالای 2میلیون عدد است؛ چرا که گونسو یکی از خشک‌ترین استان‌های چین است و مردم مجبورند از هر قطره باران استفاده کنند.