گاهی به آسمان نگاه کن

خدیجه نوروزی

فصل سرما که از راه می‌رسد هشدارهای هواشناسی صدر مهم‌ترین اخبار قرار می‌گیرد و همیشه پاییز و زمستان برای باغدارانی که در این زمان محصول برداشت می‌کنند پردغدغه‌‌ترین فصل‌هاست؛ چراکه هرگونه بارش باران و برف می‌تواند موجب سرمازدگی یا نابودی محصولاتشان شود و آنها را متحمل خسارت کند. البته این نگاه برای کشاورزانی که محصولاتی در بهار و تابستان کشت کرده‌اند، کاملا برعکس است؛ چراکه اکنون در انتظار بارش‌های فراوان برای آبیاری دیمی هستند تا در تابستان سال آینده برداشت خوب و باکیفیتی داشته باشند. از همین‌روست که در چنین فصولی دست‌های پینه‌بسته این زحمتکشان برای دعا گشوده است و هر کسی با نیتی چشم به آسمان دارد و خیر می‌طلبد.

کابوس شمالی‌ها 

این روزها تمام کشور بارانی و پرآب است و این برای بیشتر مناطق خشک ایران نعمت بزرگی به‌حساب می‌آید اما درست در نقطه مقابل، کشاورزان شمال کشور همیشه کابوس باران‌های قطع‌نشدنی را دارند. به‌همین دلیل هم از سال‌ها پیش مراسمی به‌نام باران‌خوانی برپا می‌کنند تا در باران‌های شدید و غیرمنقطع از آسمان طلب نباریدن کنند! زیر‌باران می‌ایستند و با دست پشت پیراهن یکدیگر را می‌گیرند و به در خانه‌ها می‌روند. نفر جلویی که اول صف ایستاده است به در خانه‌ای که می‌رسد، یک جارو را طوری به‌دست می‌گیرد که سر آن تا به گردنش برسد و سپس این شعر را می‌خواند: وارون وا، وارون وا/ هر کی اما ره دونه ندا/ وشون خنه ره وا له بدا/ هر کسی که به ما برنج نداد.

مردم سوادکوه معتقدند که بعد از خواندن این شعر، باران پس از چند روز بند می‌آید. اجرای این آیین در برخی روستاها با کمی تفاوت اجرا می‌شود. این نگرانی بین مازنی‌هایی که باغ‌های پرتقال و نارنگی یا میوه‌های سردرختی مانند کندس و ولیک دارند، بیشتر است. هر بارش برف و سرمایی می‌تواند این محصولات را دچار سرمازدگی کند. به‌تازگی بارش برف در گیلان هم کشاورزان را متحمل خسارات فراوانی کرد.

خوجیر احمدی، باغدار قائمشهری می‌گوید: «بارش‌های سنگین در این فصل می‌تواند محصولاتمان را دچار سرمازدگی کند. براساس هشدارهای هواشناسی و جهادکشاورزی برخی از نکات ایمنی را رعایت کرده‌ایم، اما اگر کسی باغدار باشد به این موضوع واقف است که هنگام بارش‌های سنگین، کنترل از دست باغدار خارج می‌شود و نکات ایمنی زیاد کاربرد ندارد».

دوباج فرمان‌آرا از کشاورزان رودسر می‌گوید: «امسال به‌خاطر بارندگی‌های سیل‌آسا در رودسر و املش خسارت‌های زیادی به زمین‌های کشاورزی‌مان وارد شد. شاید نزول باران در دیگر بخش‌های سرزمین‌مان موجب رحمت و شکرگزاری کشاورزان و خوشحالی‌شان شود اما متأسفانه در خطه شمال کشور این موضوع کاملا برعکس است و ما نگران باران‌های سیل‌آسایی هستیم که موجب زحمت می‌شود».

در بیشتر مناطق استان گلستان این روزها حال و هوای کشت بر زمین‌ها حاکم است و کشاورزان، محصولاتی چون کلزا، گندم، جو و چغندرقند می‌کارند که تا دی‌ماه ادامه دارد و طبعا منتظر نزول رحمت الهی‌ هستند.

حال و هوای کشاورزان در غرب کشور 

اگر به شهرهای غربی کشور مانند اردبیل و همدان سفر کنید کشاورزان زیادی را در زمین مشغول کاشت سیب‌زمینی می‌بینید. این مناطق هم به‌خاطر آب و هوای خشک و سرد با بحران سرمازدگی محصولات باغی مواجه‌اند اما در کشت پاییزه‌هایی که دارند، از بارش‌ها راضی هستند.

محمدعلی قربانعلی، یکی از کشاورزان اردبیلی است که امسال 20هکتار از زمین‌هایش را به کشت سیب زمینی اختصاص داده، می‌گوید: «محصولاتی که ما می‌کاریم نیاز به آب زیادی دارد و قطعا این روزها از بارش باران بسیار خوشحال می‌شویم چون محصولات مرغوب‌تری را در تابستان برداشت خواهیم کرد».  ئادان نامدار، یکی از باغداران سنندجی نیز که قسمتی از زمین‌هایش را به کشت توت فرنگی اختصاص داده در مورد بارش باران می‌گوید: «کشت این محصول در پاییز و بهار قابل انجام است و همیشه از اینکه آسمان بارانی باشد خوشحال می‌شوم. من محصولات سردرختی‌ هم در باغ‌هایم دارم که اکنون فصل برداشت آنهاست. درست است که باران بی‌موقع به کشاورز خسارت‌های سنگینی وارد می‌کند و دسترنجش را از بین می‌برد اما تاکنون نشده که از نزول رحمت الهی ناراحت باشم و برای نباریدنش دست به دعا شوم».  کشاورزان استان‌های آذربایجان شرقی و غربی هم که به‌خاطر بارش برف زودهنگام پاییزی امسال دچار خسارت شده‌اند، از این حجم بارندگی خوشحال نشده‌اند.

باران‌های سیل‌آسا

شهرهای جنوبی کشور مانند شیراز، بوشهر، یاسوج، بندرعباس، کرمان، مرودشت، سیرجان و اهواز به‌علت گرمسیری بودن در بیشتر فصول سال، دارای میوه‌های خارج از فصل هستند و کمتر با سرمازدگی ناشی از بارش برف مواجهند اما کشاورزان این مناطق در فصل بارندگی‌ها نگران به راه افتادن سیل هستند.

یکی از کشاورزان جهرمی می‌گوید: «اجرای طرح باغ‌های توری موجب شده تا در سرمای هوا نگران بارش تگرگ و سرمازدگی محصولاتم نباشم و در این مورد دغدغه نداشته باشم. اما زمانی که بارش‌ها تداوم می‌یابد، در این منطقه سیل به‌راه می‌افتد و به نخلستان‌های خرما و باغ‌های انجیر آسیب می‌زند. متأسفانه در شهریور امسال به‌خاطر سیل، بسیاری از کشاورزان مناطق جهرم، خفر و سیمکان زیان مالی دیدند. اگر بارندگی آسیب به همراه نداشته باشد خوب است اما متأسفانه وقتی فکری برای سیل‌آسا نبودنش نمی‌کنند، می‌شود مهمان ناخوانده‌ای که صاحبخانه را غافلگیر می‌کند».

کویرنشینان، دست به دعا

کشاورزان شهرهای مرکزی و شرقی ایران مانند اصفهان، یزد، شهرکرد، قزوین، قم، سمنان، مشهد، زاهدان، بجنورد، بیرجند، زابل، چابهار و نیشابور نیز در این ایام از بارش باران خوشحال هستند و در آیین‌هایی طلب باران می‌کنند.
محمدتقی بلوچی، از کشاورزان یزدی که باغ پسته دارد، می‌گوید: «ما کویرنشینان همیشه نزول باران را نعمت و رحمتی لطیف از جانب خداوند می‌دانیم و سجده شکر به‌جای می‌آوریم. با بارش مداوم باران، قنات‌ها و چشمه‌سارها پر آب می‌شود و کشاورزی رونق می‌گیرد. من هر سال بخشی از زمین‌های کشاورزی‌ام را به کشت جو اختصاص می‌دهم و امیدوارم به فضل خدا شاهد باران‌های پربار باشیم تا رزق خوبی از زمین‌ها به‌دست آورم».