فوتبال فیلم نیست،سینما استادیوم

علیرضا محمودی /دبیر گروه ادب و هنر

نمایش بازی پرسپولیس، کاشیما در سینما‌ها بار دیگر کمبود فضای مناسب برای رویداد‌های‌شهری را گوشزد می‌کند. نمایش بازی برگشت فینال لیگ قهرمانان آسیا در سینماها، بار دیگر نشان می‌دهد که صنعت سرگرمی‌سازی‌ ایرانی در نهایت ناتوانی فقط از لقمه‌های آماده تغذیه می‌کند و توانایی خلق حوزه‌های تازه و سود‌های بیشتر را ندارد. نمایش سینمایی فوتبال، بازتاب‌ فقر صنعت سینمای ‌کشور و کمبود فضاهای مناسب شهری است. گیشه سینمایی که برای فوتبال باز شود با غذایی بی‌کیفیت پر خواهد شد.
مدیریت سینما در دهه‌ 60 با هدف ساخت چهر‌ه‌ای متفاوت از عمل فیلم دیدن و مکان سالن‌های سینما، وجه معرفتی را بر ماهیت سرگرمی‌سازی سینما ارجح نشان می‌داد. در آن دوره سرگرمی با سینما به‌عنوان عملی بی‌اهمیت، آشکار و پنهان شماتت می‌شد. قبل از نمایش فیلم‌ها بخشنامه‌ای، قرائت می‌شد که در آن تأکید شده بود که سالن سینما مکانی فراتر از جایی برای مصرف‌ تنقلات‌ و رفتار‌های ‌گروهی است. اجرای سیاست‌های درجه‌بندی سالن‌ها و نمایش‌فیلم‌ها براساس رتبه‌بندی، با چنین سیاستی، سینما را از مکانی جمعی برای سرگرمی عمومی خالی می‌کرد. با سیاست‌های هدایتی و نظارتی فیلم‌‌ها برای تفکر ساخته می‌شدند و سالن‌های سینما هم برای فکر کردن مهیا می‌شدند. واکنش‌های ‌رایج تماشا‌گران در سینما تا‌ آن زمان همچون سیگار کشیدن و تخمه ‌شکستن و کف زدن به سینما‌های درجه 3 تبعید و حذف شد. سینما‌ها قرائتخانه کتابخانه‌ها شد؛ ساکت، تاریک و خلوت.
بعد از گذشت 3 دهه از آن سیاست‌ها، در دوران پردیس‌ها و بازار‌های تازه و تماشاگرانی که با سیاست‌های هدایتی و نظارتی میانه چندانی ندارند، هر سیاست و رویکردی که باعث استقبال شود و مردم را به سالن‌های تازه ساخته شده بکشاند، تأیید می‌شود. فیلم‌های خالی از سرگرمی و سئانس‌های هنر و تجربه خالی و شکست تجاری پی‌درپی اغلب‌ فیلم‌های ایرانی که سازندگانش سودشان را هنگام تولید برده‌اند، سالن‌داران را محق و مجاب کرده که از فضایی که دارند به هر شکلی که صلاح ‌می‌دانند پول دربیاورند؛ از اجرای تئاتر‌های مرسوم به آزاد گرفته تا اجرای مراسم خیریه و همایش‌های موفقیت در کسب و کار و گروه‌درمانی‌های چند صد نفره.
نمایش فوتبال خارجی و داخلی و شهرآورد و بازی‌های ملی و اکنون فینال قهرمانی باشگاه‌های آسیا با توجیه استقبال مردم، به قیمت مخدوش کردن مفهوم سالن سینما امکان‌پذیر است. اگر سینما‌های ایران به اندازه هزینه‌های خود درآمد ندارند، دلیل موجهی برای تبدیل کردن سالن‌های سینما به مکانی برای گردهمایی‌های ورزشی نیست. فوتبال یک نمایش کامل است و دیدن این نمایش پرهیجان همانطورکه زمین مخصوص به‌خود می‌خواهد، مکان مناسب برای تماشا نیز می‌خواهد. سینما جای فیلم دیدن است. اگر سینمای ‌ایران به جای پیمانکار تولید، استودیو و تهیه‌کننده واقعی داشت، هرگز اجازه نمی‌دادند که مکان اختصاصی نمایش فیلم در سالن‌ها به میدان مرکزی شهر تنزل کند. سینمای انحصاری امروز ایران که سودش در تولید است، اهمیتی نیز برای حفظ و گسترش مخاطبان خود قائل نیست. کدام فروشنده‌ای ویترین خود را برای رقیب خالی می‌کند. داستان اصلی البته در شهر‌هاست؛ شهر‌های ما برای رویارویی با هیجانات عمومی، نه امکان مناسب و نه فضای کافی دارند. ساختن شهری که برای همه نیاز‌های مدرن شهروندان مکان مناسب داشته باشد، وظیفه اصلی مدیریت شهری مدرن است. تبدیل کردن سالن‌های سینما به جایی برای بروز هیجان ورزشی ‌مردم به یک اندازه از اهمیت فوتبال و سینما و شهر می‌کاهد.