گزارش
جای خالی میدان‌های زنده در شهرها
تهران برخلاف برخی کلانشهرها هنوز محل اختصاصی برای گردهماییهای مردمی ندارد
محمد سرابی | خبر‌نگار
13آبان امسال نیز مانند سـال‌های گذشــته، شهرهای بزرگ کشور شاهد راهپیمایی استکبارستیزی بود؛ مراسمی که همیشه با حضور جمع بزرگی از مردم همراه است. در شهرهای کوچک، خیابان‌های اصلی محل راهپیمایی و چهار‌راه‌های اصلی، محل تجمع پایانی آن هستند. در شهرهای بزرگ‌تر میدان‌هایی که در مقابل ساختمان‌های مهم قرار گرفته‌اند یا مصلای شهر، نقطه پایانی راهپیمایی را می‌سازند اما مراکز استان‌ها و کلانشهرها به‌دلیل جمعیت بیشتر نیاز به فضای بزرگ‌تری دارند.
برخی شهرهای بزرگ از گذشته چنین فضایی داشتند. «خیابان سپه» قزوین که به قولی نخستین خیابان ساخته شده در عصر صفوی است و مدتی قبل بازسازی شد، به‌عنوان محل راهپیمایی‌های مناسبتی استفاده می‌شود.
در یزد راهپیمایان از 4مسیر به سمت «میدان امیرچخماق» می‌روند و نمای بلند مسجدی که در این میدان قرار دارد در تصاویر راهپیمایی دیده می‌شود.
در شهر رشت طرح باز‌آفرینی «میدان شهرداری» که در ابتدا با مخالفت بعضی از کسبه اجرا شده و مسیر‌های سواره‌رو را مسدود کرده بود، توانسته است جایگاه خود در فضای شهری را پیدا کند. اکنون میدان شهرداری و فضای بزرگی که در آن ایجاد شده، در مناسبت‌های گوناگون مورد استفاده قرار می‌گیرد.
متأسفانه بیشتر کلانشهرها از داشتن فضایی که بتوان در آن مراسم عمومی بزرگ را برگزار کرد، محروم هستند و در مناسبت‌های مختلف، بخشی از ترافیک درون‌شهری برای ساعتی تحت‌تأثیر مراسم قرار می‌گیرد. در شهرهای کوچک و بزرگ، معابر و مسیر‌های رفت‌وآمد خودرو‌ها بار‌ها ساخته و بازسازی شده است اما حتی بخشی از برنامه‌ریزی و بودجه معطوف به ساخت فضایی برای گردهمایی‌ها نبوده است. گویا تصور مدیران و برنامه‌ریزان شهری تنها بر هدایت خودرو‌ها و ساخت و فراهم‌کردن خیابان‌هایی که بتوان از آنها تعداد بیشتری خودرو را عبور داد، متمرکز بوده است. نهضت پیاده‌رو‌سازی که از یک دهه قبل مورد توجه قرار گرفت، به‌دلیل همین خلأ ایجاد شده است، اما پیاده‌رو‌ها برای رفت‌وآمد‌های روزمره با جمعیت مشخص ساخته شده‌اند.
میدان آزادی در سال 1349ساخته شد اما این میدان در مسیر ترافیک غرب تهران قرار دارد. طرح مصلای تهران نیز که از سال 1361شروع شد، هنوز به پایان نرسیده است و تمام امکانات آن قابل استفاده نیست. دیگر طرح‌ها نیز یا خارج از محدوده شهری قرار دارند یا ظرفیت کافی برای مراسم گوناگون را ندارند. اکنون این سؤال پیش می‌آید که چرا در پایتخت هیچ میدانی نداریم که بتوان از آن برای مراسم، راهپیمایی‌ها و گردهماییهای بزرگ استفاده کرد، بدون اینکه جریان ترافیک شهر تحت‌تأثیر قرار گیرد؟ چرا با وجود ساخت پروژه‌های بزرگ عمرانی از تونل و پل و بزرگراه‌های متعدد، محلی برای تجمع عمومی در میانه شهر ساخته نشده است؟
رویکرد سابق مدیریت شهری بـه‌خــودرومحـوری بـه جـای پیاده‌راه‌محوری فضای‌های بزرگ تجمع در شهر را نادیده گرفته است؛ فضایی که شهر برای زیست‌پذیربودن به آن نیاز دارد.
