تنها صدای جنگ است که می‌ماند
حرف‌های پیتر جکسون درباره چگونگی ساخت مستند «آنها نباید پیر شوند»
فیلم «آنها نباید پیر شوند» اثر جدید پیتر جکسون به سفارش موزه‌های سلطنتی بریتانیا و با همکاری بی‌بی‌سی ساخته شده و قرار است برای نخستین بار در فستیوال فیلم لندن در نیمه دوم اکتبر سال‌جاری و مقارن با صدسالگی پایان جنگ جهانی اول به نمایش درآید. پیتر جکسون پیش‌تر به‌دلیل ساخت سه‌گانه «ارباب حلقه‌ها» برنده جایزه اسکار شده بود. او به‌خاطر بازسازی فیلم «کینگ کنگ» در سال ۲۰۰۵ و تهیه‌کنندگی فیلم «منطقه ۹» نیز مورد ستایش منتقدان قرار گرفت. پیتر جکسون تاکنون موفق به کسب ۳ جایزه اسکار شده همچنین تا به حال ۹ بار نامزد دریافت جایزه اسکار شده است. این کارگردان 56ساله نیوزیلندی اخیرا با سایت تاریخ جنگ درباره مستند «آنها نباید پیر شوند» گفت‌وگویی انجام داده است که بخش‌هایی از آن در پی می‌آید.
آرش نهاوندی/ مترجم
چطور شد که با ایده ساخت فیلمی درباره جنگ جهانی اول با همکاری موزه سلطنتی جنگ موافقت کردید؟
سه سال پیش از طرف موزه سلطنتی جنگ با من تماس گرفتند و گفتند که آیا برایم جالب است که مستندی برای یکصدمین سالگرد پایان جنگ جهانی اول بسازم؟ آنها طرح خاصی برای ساخت این مستند نداشتند و بیشتر می‌خواستند از آرشیوشان به شیوه‌ای متفاوت استفاده کنند. در واقع تصاویر و صداهای خیلی زیادی از جنگ جهانی اول داشتند و می‌خواستند از این مستندات به شیوه‌ای استفاده کنند که تا پیش از آن نشده بود.
پس طرح و برنامه ساخت این مستند به نوعی روی دوش شما افتاده بود.
پس از ارائه این پیشنهاد به این فکر فرو رفتم که ما پیش از این مستندات زیاد و مشابهی از جنگ جهانی اول دیده بودیم؛ مستنداتی که در آن یک مورخ در حال راه رفتن و توضیح دادن در برابر دوربین‌ها در جایی است که سابق براین خط مقدم غربی جبهه‌های جنگی بوده است. در اغلب مستنداتی از این دست نیز تصاویر آرشیوی اغلب به‌عنوان مکمل توضیحات مورخ یا راوی برنامه نمایش داده می‌شد. به همین دلیل نمی‌توانستم از آن مستندها برای ساخت مستندی متفاوت ایده بگیرم. مدتی فکرم به جایی نمی‌رسید تا اینکه به یکباره فکری در ذهنم جرقه زد؛ آیا نمی‌توانیم تمام تصاویر و صداهای قدیمی را با استفاده از قدرت نرم‌افزاری و کامپیوتری که در اختیار داریم بازسازی کنیم؟ ما یک شرکت بزرگ جلوه‌های تصویری در نیوزیلند داریم که از آن برای انجام کارهای تکنیکی و نرم افزاری استفاده کرده‌ایم. اما این سؤال ذهن من را به‌خود مشغول کرده بود که تا چه انداره می‌توانیم از امکانات نرم‌افزاری و رایانه‌ای در ساخت این مستند استفاده کنیم؟ چگونه می‌توانیم تصاویر و صداهای مربوط به 100 سال پیش را به‌گونه‌ای بازسازی کنیم که تازه و امروزی به‌نظر برسد؟
کار خود را از کجا آغاز کردید؟
من ایده استفاده از تکنولوژی‌های جدید برای احیای تصاویر و صداهای مربوط به جنگ جهانی اول و به کارگیری آنها در یک فیلم مستند را با مسئولان موزه جنگ در میان گذاشتم و آنها از این موضوع استقبال کردند. برای نمونه اولیه، آنها قطعه‌ای 4- 3دقیقه‌ای از فیلم «نبرد سوم» را برای ما ارسال کردند و از آن اسکن گرفتیم. ما توانستیم کارهای مختلفی با نرم‌افزارها و کدهای مختلف روی این تصاویر انجام دهیم و از اینجا بود که روند آزمایشی ما برای ساخت این مستند آغاز شد. نتیجه کار فراتر از آن چیزی بود که پیش از آن تصور می‌کردم. نمی‌توانستم باور کنم که چگونه ما توانسته بودیم به تصاویر بسیار شفاف دست پیدا کنیم. در ابتدا درنظر داشتیم با توجه به دشواری‌های کار و کمبود امکانات، فیلمی 30دقیقه‌ای بسازیم. با این حال تکنیک‌هایی را که در زمینه بازسازی این تصاویر به‌کار می‌بردیم ارتقا دادیم و در نهایت توانستیم با همان بودجه اولیه‌ای که در اختیارمان گذاشته بودند، فیلمی 90 دقیقه‌ای بسازیم. علاوه براین ما تصاویر قدیمی را که در اختیار داشتیم پس از بازسازی به‌صورت سه‌بعدی درآوردیم تا برای مخاطب سینما تازه‌تر و امروزی‌تر به‌نظر بیاید و بتواند خود را در صحنه جنگ جهانی اول تصور کند.
در زمان نمایش مستند انتظار دارید چه مخاطبانی از فیلم استقبال کنند؟
فیلمی که شما می‌بینید یا در آینده خواهید دید، به‌طور خاص و ویژه درباره جنگ جهانی اول نخواهد بود. ما هیچ‌گاه در این فیلم به نام نبردهایی نظیر «سوم» یا «پاشندل» اشاره نکرده‌ایم. ما هیچ‌گاه در این فیلم درباره تاکتیک‌ها، استراتژی‌ها یا ژنرال‌ها سخن نگفته‌ایم. ما از رویدادها به‌عنوان منبع استفاده نکرده‌ایم. ما به مردم فیلمی نشان می‌دهیم که به سادگی روایتگر داستان زندگی سربازان در جبهه‌های غربی نبرد در طول جنگ جهانی اول باشد. در این فیلم ما روی پیاده نظام متمرکز شده‌ایم و کمتر به توپخانه پرداخته‌ایم. به نیروهای دریایی و هواپیماها هم اصلا اشاره نکرده‌ایم. بخش‌های زیادی از جنگ هستند که ما آن را پوشش نمی‌دهیم، به‌دلیل اینکه زمان این کار را نداشتیم. این فیلم بیشتر بر تجربیاتی که سربازان پیاده نظام بریتانیا در جریان جنگ جهانی اول به‌دست آورده‌اند متمرکز است. فیلم ما در رابطه با داستان جنگ نیست، بلکه درباره چگونگی سرباز بودن و زندگی به‌عنوان سرباز در جنگ جهانی اول است. تنها صداهایی هم که در این فیلم می‌شنویم مربوط به کهنه سربازان این جنگ است. ما در این فیلم از سخنان 120نفر از آنها استفاده کرده‌ایم. در واقع به‌عنوان یکی از منابع، توانستیم به 600ساعت مصاحبه صوتی که در بی‌بی‌سی و موزه سلطنتی جنگ وجود داشت دست پیدا کنیم. ما تعداد زیادی از این صداها را انتخاب کردیم. این صداها شما را به درون نهانی‌ترین تجربیات پیاده نظام می‌برد. این صداها میگویند که سربازان در جنگ چه می‌خوردند، چگونه آب می‌نوشیدند یا چگونه آب پیدا می‌کردند. و اینکه آیا ترسیده بودند؟ درباره آلمان‌ها چه فکر می‌کردند و چه حسی از حضور در جنگ داشتند؟ البته این تصاویر و صداها هر کدام درباره برهه‌ای از جنگ جهانی اول سخن میگویند. بر همین اساس ما آنها را به تناسب زمان وقوع نبردها و اتفاقات مرتبط با جنگ به‌کار بردیم و از نظر زمانی به آنها نظم و ترتیب دادیم. این تصاویر و صداها وقایعی را از آغاز جنگ تا پایان جنگ و نابودی روایت می‌کنند.
