طرح بورس نفت روی میز دولت

بهزاد رنجبر/روزنامه‌نگار

در پی 20سال تلاش برای عرضه نفت خام در بورس، تازه‌ترین خبر‌ها حاکی از توافق قوای سه‌گانه برای عرضه نفت خام در بورس است. آنطور که بیژن زنگنه، وزیر نفت گفته هیأت دولت در حال بررسی فرایندهای اجرایی این طرح است. به گفته او، این بازار در آغاز به‌طور آزمایشی و محدود گشایش می‌یابد و تنها پس از ارزیابی نتایج آن، در مورد ادامه فعالیت بورس نفت تصمیم نهایی گرفته می‌شود.
به گزارش همشهری، 20سال است که عرضه نفت خام در بورس به‌دلیل مقاومت مقامات دولتی به دربسته خورده است. در این دو دهه بورس‌های دوبی و شانگهای فعالیت‌شان را آغاز کرده و توانسته‌اند با فروش میلیون‌ها بشکه نفت، ضریب نفوذشان را در عرصه سیاسی و اقتصادی جهان افزایش دهند؛ حتی بورس شانگهای که اخیرا فعالیتش را آغاز کرده در تلاش است با مبادله نفت با استفاده از یوآن جایگاه یوآن را در اقتصاد جهان تحکیم بخشد. تحلیلگران بین‌المللی بر این باورند که تاسیس بورس نفت خام چین می‌تواند تهدیدی برای جایگاه دلار آمریکا باشد. پارسال حجم واردات نفت خام چین، از میزان واردات ایالات متحده که تاکنون بزرگ‌ترین وارد‌کننده نفت خام جهان بود، پیشی گرفت. با افزایش حجم تقاضای چین برای واردات نفت و بقیه کشور‌های آسیایی هم‌اکنون قاره آسیا بزرگ‌ترین مصرف‌کننده نفت خام است و همین موضوع اصلی‌ترین دلیل تأسیس بورس نفت شانگهای بود. چینی‌ها در تلاشند نخستین شاخص معاملات نفتی آسیایی را به‌خود اختصاص دهند. این شاخص که بر پایه یوآن است، قدرت تأثیرگذاری بیشتری در نظام قیمت‌گذاری نفت خام در بازارهای جهانی به چین اعطا می‌کند.
 بورس نفت دوبی هم که با الگو برداری از بورس نفت ایران فعالیتش را آغاز کرده روزبه‌روز بر حجم فعالیت‌هایش اضافه می‌کند. در چنین شرایطی تأسیس و عرضه نفت خام در بورس ایران بیشتر از 20سال است که معطل مانده و هر بار به‌دلیل مقاومت مدیران دولتی به در بسته خورده است. با این حال آنطور که خبر‌های دریافتی نشان می‌دهد گویا مقامات قوای 3گانه برای عرضه نفت خام در بورس به توافق رسیده‌اند و قرار است این کار به‌زودی انجام شود. این خبر را وزیر نفت هم تأیید کرده است.

 با این حال در طول 2دهه گذشته اظهارنظر‌هایی از این دست به کرات انجام شده اما همه آنها در حد حرف باقی مانده است. آنطور که خبر‌های دریافتی نشان می‌دهد قرار است کار عرضه نفت خام در بورس انرژی به‌صورت آزمایشی با فروش محموله‌های 40هزار بشکه‌ای به‌صورت ارزی و ریالی آغاز شود. این فروش ۲۰درصد به‌صورت ریالی و ۸۰درصد به‌طور ارزی انجام خواهد شد و خریداران داخلی و خارجی به‌صورت همزمان می‌توانند از طریق ارزی و ریالی این محموله‌ها را بخرند. بیژن زنگنه، وزیر نفت هم این خبر را تأیید کرده و در پاسخ به این پرسش که آیا شرکت‌های خارجی هم می‌توانند از بورس، نفت خام خریداری کنند، گفته است: در بورس هیچ محدودیتی نداریم. تنها شرط ما این است که خریداران باید ۱۰درصد را به‌صورت پیش‌پرداخت واریز کنند.

  آزاد‌سازی‌ پتروشیمی

وزیر نفت درباره آزاد‌سازی‌ قیمت محصولات پتروشیمی گفت: قرار است قیمت خوراک واحدهای پتروشیمی متناسب با تغییراتی که در نرخ ارز حاصل شده، مقداری تغییر کند. بیژن زنگنه تأکید کرد: زمانی که قیمت‌ها در خارج از بورس افزایش می‌یابد تقاضای این محصولات در بازار سرمایه بالا می‌رود که عمده این تقاضاها، به دلال‌ها و سودجویان برمی‌گردد. زنگنه ادامه داد: قرار شده است از نظر قیمتی دیگر سقفی برای رقابت در بورس نباشد تا فعالیت‌ها عادلانه‌تر انجام شود و در این صورت فکر می‌کنم قیمت نهایی برای مصرف‌کننده پایین بیاید. بیژن زنگنه گفت: برای فعالیت‌های عادلانه‌تر در بورس سقف قیمتی برداشته شده. همچنین مقرر شده تا نرخ خوراک پتروشیمی‌ها با توجه به نوسان ارز تغییر کند. او افزود: پارسال ٢٥٠هزار تن مواداولیه در بورس عرضه کردیم و بازار هم تعادل داشت. امسال هم همان مقدار عرضه کردیم اما بالای یک میلیون تن تقاضا برای آن وجود داشت که نشان‌دهنده تقاضای رانتی است که به‌منظور تولید نبوده و سامانه هم نمی‌تواند آن را شناسایی کند. وزیر نفت با تأکید بر اینکه قرار شد از نظر قیمتی دیگر سقفی برای رقابت در بورس نباشد تا فعالیت‌ها عادلانه‌تر انجام شود و در این صورت فکر می‌کنم قیمت نهایی برای مصرف‌کننده پایین بیاید، افزود: همچنین قرار است قیمت خوراک واحدهای پتروشیمی متناسب با تغییراتی که در نرخ ارز حاصل شده، مقداری تغییر کند.