نابودی یک اثر هنری مفهومی!

هنر مفهومی در دهه 1960میلادی ظهور کرد، جنبشی که در آن هنرمند معتقد است ایده پشت یک اثر، خود یک اثر هنری به‌حساب می‌آید. در این سبک ممکن است یک ابزار یا شیء روزمره در حالت عادی و معمولی یک اثر هنری محسوب شود، به شرطی که حامل یک مفهوم و پیام هنری باشد. اما برخی هنردوستان معتقدند مردم عادی این هنر را درک نمی‌کنند و قدر و ارزش آن را نمی‌دانند.
نمونه‌اش مدتی پیش رخ داد؛ یک اتفاق عجیب در دنیای هنر مفهومی! درست وقتی که یک داوطلب در موزه هنر کی‌لونگ تایوان، اثر هنری مفهومی را به‌اشتباه به‌عنوان آینه‌ای کثیف درنظر گرفت و آن را با دستمال توالت تمیز کرد؛ اقدامی که منجر به نابودی کامل اثر شد و واکنش‌های گسترده‌ای را در محافل هنری برانگیخت.
این اثر با عنوان «نحو وارونه ۱۶» (Inverted Syntax 16) شامل آینه‌ای بود که روی تخته‌ای چوبی نصب شده و با لایه‌ای ضخیم از گردوغبار پوشیده شده بود. لکه‌ای در مرکز آینه نیز به‌عنوان نمادی از آگاهی فرهنگی طبقه متوسط طراحی شده بود. این گردوغبار طی ۴۰ سال روی اثر جمع شده و بخش جدایی‌ناپذیر از مفهوم هنری آن به‌شمار می‌رفت.
با این حال، داوطلبی که وظیفه کمک به نگهداری آثار را برعهده گرفته بود، بدون شناخت ارزش هنری این اثر هنری مفهومی، آن را با دستمال توالت پاک کرد. این اقدام پیش از آنکه کارکنان موزه بتوانند مداخله کنند، منجر به آسیب غیرقابل جبران شد. معاون مدیر موزه، چنگ تینگ‌چینگ، اعلام کرد که پس از این حادثه، جلسات اضطراری برگزار شده و موضوع جبران خسارت به هنرمند در دست بررسی است.
این اتفاق تنها نمونه‌ای از اشتباهات رایج در برخورد با هنرهای مفهومی است. سال گذشته نیز در حادثه‌ای مشابه، تکنیسینی در موزه‌ای دیگر، اثری متشکل از 2‌قوطی نوشیدنی له‌شده را به‌اشتباه زباله تلقی کرد و دور انداخت؛ درحالی‌که آن اثر، بخشی از نمایشگاه بود.
این رخدادها نشان می‌دهند که هنر معاصر با فرم‌های غیرمتعارف خود، نیازمند آموزش و آگاهی بیشتر در میان کارکنان و داوطلبان موزه‌هاست. در جهانی که هنر می‌تواند از گردوغبار، زباله یا سکوت ساخته شود، مرز میان «تمیز کردن» و «نابود کردن» بسیار باریک است.