گزارش
کاشان با خانه‌‌هایش جهانی‌می‌شود
نگین کویر ایران در آستانه پیوستن به شهرهای خلاق یونسکو قرار‌گرفته است
راحله عبدالحسینی | روزنامه‌نگار
کاشان، نگین کویر مرکزی ایران، شهری است که در هر کوچه و گذرش ردپای تلفیق تاریخ و هنر به شکل معماری چشم‌نواز دیده می‌شود؛ از خانه‌های تاریخی باشکوهی مثل بروجردی‌ها و طباطبایی‌ها گرفته تا بادگیرهای هوشمندانه، حوضخانه‌های خنک و طراحی‌های هندسی که تجلی اصالت معماری ایرانی است. چراغ خانه‌های کاشان همچنان با حضور گرم خانواده‌ها روشن است و تلفیق سنت و نوآوری در ساختار معماری کاشان برای تبدیل آن به الگویی زنده از پایداری اقلیمی و زیبایی‌شناسی معماری آن را در مسیر شهرهای خلاق قرار داده است.
ریزه‌کاری‌های معماری در کاشان
اینکه چرا بین شهرهای کشور که هر یک معماری بومی خود را دارند، کاشان از دیدگاه یونسکو قرار است به‌عنوان شهر خلاق معماری معرفی شود، به سابقه سکونت بشر در این منطقه کویری برمی‌گردد؛ موضوعی که رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان کاشان درباره آن به همشهری می‌گوید: «تپه‌های سیلک یکی از مکان‌های تاریخی پس از تمدن جیرفت کرمان در فلات ایران است که جایگاه نخستین تمدن شهرنشینی بشر محسوب می‌شود و قدمت آن به بیش از 7500سال می‌رسد.» علیرضا عبدالله‌زاده ادامه می‌دهد: «آنچه بناهای شهرستان کاشان را متمایز می‌کند این است که خانه‌ها معماری ایرانی با جزئیات خاص دارند و هیچ 2 خانه‌ای دقیقا شبیه هم نیست.»
خلاقیت در چینش گچ و آجر
«شهر کاشان موزه‌ای روباز است که باید دورتادور آن را شیشه گرفت و به تماشایش نشست.» تعبیر رئیس میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کاشان از شهری که نامزد شهر خلاق معماری جهان شده، اینگونه است. علیرضا عبدالله‌زاده می‌گوید: «کلیات معماری ایرانی را که همان معماری درونگراست در شهرهای دیگر هم می‌بینیم، اما در کاشان تمام جزئیات معماری مطابق با زندگی در کویر رعایت شده است.» حیاط مرکزی در دل خانه‌هاست که با حوض و باغچه‌هایی کوچک فضای مطبوعی ایجاد می‌کند. اطراف حیاط اتاق‌ها با پنجره‌های ارسی‌دار قرار گرفته‌اند که با شیشه‌های رنگی جلوه زیبایی از نور و رنگ را به داخل فضا می‌بخشند. بادگیرها یا همان برج‌های تهویه یکی دیگر از نوآوری‌های معماری در کاشان هستند که هوای خنک را به درون خانه هدایت می‌کنند.
اینجا چراغی روشن است
خانه‌های تاریخی در گوشه و کنار کشور معمولا موزه‌اند یا اگر شانس در امان ماندن از کلنگ نوسازی را داشته‌اند، به اقامتگاه بومگردی تبدیل شده‌اند. اما در کاشان خانه‌های تاریخی همچنان زنده‌اند. رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان کاشان می‌گوید: «بسیاری از خانه‌های قدیمی کاشان مالک شخصی دارند و زندگی خانوادگی در آن جاری است.» یعنی معماری خانه‌های کاشان همچنان جوابگوی نیاز زندگی امروز است. به‌گفته علیرضا عبدالله‌زاده، 340خانه تاریخی در کاشان مرمت شده‌اند که از این تعداد 80خانه به‌عنوان اقامتگاه بومگردی فعالیت می‌کنند. هدف شبکه جهانی شهرهای خلاق یونسکو، قرار دادن خلاقیت در محور توسعه اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی شهرهاست. معماری نقش مهمی در جذب گردشگر و ایجاد اشتغال در بخش‌هایی چون گردشگری، هتلداری و صنایع‌دستی ایفا کرده است و این ظرفیت می‌تواند زمینه‌ساز توسعه اقتصادی پایدار نیز باشد.
مکث
بازدید میدانی‌کارشناسان یونسکو
علیرضا عبدالله‌زاده، رئیس میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کاشان: «بعد از حضور اولیه مدیرکل یونسکو، تمام داده‌های لازم و مستندات برای تشکیل پرونده تحویل و در اردیبهشت 1404تأیید اولیه انجام شد. منتظر هستیم تا زمان حضور بعدی کارشناسان یونسکو برای بازدید میدانی اعلام شود.»
