پیگیری قضایی برای مرگ شیر آفریقایی

مجید جباری | روزنامه‌نگار

خبر تلخ مرگ یک گونه ارزشمند در باغ‌وحش ارم بار دیگر بحث‌های قدیمی درباره شرایط غیراستاندارد نگهداری حیوانات در مراکز تحت مجوز سازمان حفاظت محیط‌زیست را زنده کرد. این‌بار قربانی، شیری است که به‌گفته برخی منابع، پیش‌تر توسط امیرعلی‌اکبری، مبارز ورزش‌های ترکیبی در خانه‌اش نگهداری می‌شد و پس از جنجال‌های رسانه‌ای و پیگیری‌های یگان حفاظت سازمان محیط‌زیست به باغ‌وحش منتقل شد. اما باغ‌وحش‌های ایران هم که بسیاری از آنها با مجوز فعالیت علمی، آموزشی و تفریحی اداره می‌شوند، سال‌هاست به‌دلیل مرگ‌ ومیر مکرر حیوانات خبرساز هستند.

تشکیل پرونده قضایی
مدیرکل حفاظت محیط‌زیست تهران با تأیید این حادثه گفت: «بررسی‌ها نشان می‌دهد این حیوان در اثر درگیری با 2شیر دیگر تلف شده است. قصور در مدیریت و نگهداری، علت اصلی حادثه بوده و پرونده قضایی برای پیگیری تشکیل شده است.» حسن عباس‌نژاد افزود: «شرایط نامناسب نگهداری، ضعف نظارت و تفکیک نکردن گونه‌ها از عوامل اصلی این حادثه بوده است. مراکز نگهداری موظف به رعایت استانداردهای زیستی هستند و با هرگونه تخلف بدون اغماض برخورد می‌شود.» این رخداد بار دیگر پرسش‌ها درباره حداقل استانداردها در باغ‌وحش‌ها و مراکز نگهداری حیات‌وحش را زنده کرد؛ جایی که طی سال‌های اخیر بارها مرگ گربه‌سانان، خرس‌ها و سایر گونه‌ها، افکار عمومی را متأثر کرده است.

تلفات گسترده و پنهان در باغ‌وحش‌ها
یک فعال محیط‌زیست، وضعیت باغ‌وحش‌های ایران را بحرانی توصیف کرد و گفت: «تخلف و تلفات حیوانات در این مراکز که زیر نظر سازمان حفاظت محیط‌زیست اداره می‌شوند، بسیار گسترده است؛ تخلفاتی که بسیار واضح است اما از چشم مسئولان پنهان می‌مانند و به‌نظر می‌رسد مسئولان دوست دارند آنها را نبینند. یکی از موارد تخلف در باغ‌وحش‌ها قاچاق حیوانات است. بسیاری از حیوانات مثل توله‌های شیر، ببر و حتی گرگ، شغال و روباه که هر ازگاهی از خانه‌ها و باغ‌ها سردر می‌آورند، ثمره تولیدمثل حیوانات در باغ‌وحش‌ها هستند که به افراد پولدار و خواهان این حیوانات فروخته می‌شوند.» علیرضا شهرداری در گفت‌وگو با همشهری افزود: «تلفات هم در این مراکز بسیار زیاد است اما اغلب رسانه‌ای نمی‌شوند. این مراکز با استانداردهای باغ‌وحش‌های اصولی فاصله زیادی دارند و مرگ‌ومیر حیوانات به‌دلیل غیراستاندارد بودن جایگاه‌ها، نداشتن تجربه کارکنان و شرایط نگهداری و تغذیه نادرست رخ می‌دهد.»

اخطار و آمار تکان‌دهنده
روز گذشته، معاون محیط‌زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط‌زیست با اعلام تعلیق فعالیت 4باغ‌وحش کشور به‌دلیل کسب رتبه «خیلی ضعیف» هشدار داد: «در‌صورت اصلاح‌نشدن شرایط، تعطیلی و جمع‌آوری کامل این مراکز اجتناب‌ناپذیر است.» حمید ظهرابی افزود: «هم ‌اکنون ۲۵ باغ‌وحش و ۱۸‌واحد باغ پرندگان فعال هستند و حدود30‌درصد از این مراکز در وضعیت ضعیف یا خیلی ضعیف قرار دارند؛ آماری که نشان می‌دهد بسیاری از این مراکز به جای حفاظت، تهدیدی برای جان حیوانات هستند.» بهمن ‌ماه سال گذشته، رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست با بخشنامه‌ای، صدور هرگونه موافقت اصولی جدید برای باغ‌وحش یا مراکز مشابه را تا اطلاع ثانوی ممنوع کرد. با این حال، تجربه نشان داده تا زمانی که نظارت جدی اجرا نشود، دستورالعمل‌ها نمی‌توانند مانع از تلفات حیوانات شوند.