مستند اربعینی، مخاطب جهانی

 گروه 24 

مستندهای اربعین برچسب تازه‌تاسیس و پرعنوانی از گرایش مستندهای آیینی در تاریخ سینمای مستند ایران محسوب می‌شوند.  اوج‌گیری بین‌المللی آیین زیارت کربلا در چهلمین روز شهادت امام حسین علیه‌السلام، مستندسازان را به تکاپوی روایت‌های اربعینی واداشته است. محصول حضور مستندسازان در مسیر زائران و میزبانان اربعین دستاوردهای چشمگیری از روایت مستند از یک آیین است. 
در برنامه مجله تصویری 24وحید چاووش و علی ناصری درباره مستندسازی اربعین صحبت کردند.وحید چاووش به صورت حضوری  و علی ناصری  به صورت برخط در 
برنامه 24 ‌ حاضر شدند.

از آن سوی خاکریز هیچ فیلمی نداریم
وحید چاووش: باید بدانیم که با موضوع مستندسازی اربعین چطور برخورد کنیم؛ فقط موضوع اربعین نیست. وقتی در کنار فرات قدم می‌زدم هزاران قصه وجود دارد.
ما در دوران جنگ 8ساله از این سوی خاکریز هزاران قصه را به تصویر کشیدیم، اما از آن سوی خاکریز هیچ فیلمی نداریم. داستان‌های زیادی در کنار فرات از شمال تا جنوبش وجود دارد که کسی به آنها نپرداخته است.
   به‌نظرم الان هم دیر شده و باید قصه‌ها را جمع کنیم. سال 89وقتی به مدیران پیشنهاد ساخت مستند اربعین را دادم، زیربار نمی‌رفتند و می‌گفتند اولویت ما نیست؛ حتی سراغ مدیران روایت فتح رفتم. حالا آنقدر درباره اربعین برای مخاطب داخلی مستند ساخته می‌شود که می‌گویند مخاطب آن را پس می‌زند. الان وقت این رسیده که درباره اربعین برای مخاطب جهانی فیلم بسازیم. باید مخاطب جهانی را با اربعین و آیین آن آشنا کنیم. 
   متأسفانه مدیران بالادستی که برای مستندسازان تصمیم می‌گیرند، عنصر فرهنگی نیستند. باید کسانی که مستند می‌سازند مشخص کنند چه زمانی باید چه مستندی ساخته شود. من همین موضوع را در جمع دیدار مستندسازان با رهبری عنوان کردم. ‌‌مستندسازی با صداقت و صراحت مهم است. در آیین اربعین هم این 
موضوع مهم است.‌

سفارشی شدن مستندسازی اربعین بزرگ‌ترین آفت است
‌علی ناصری: سال‌ها پیش «روزهای ممنوعه» برای مخاطب عرب با عنوان «ایام ممنوعه» تولید شد، مستند تاریخ شفاهی‌ای که در آن یک مجموعه مصاحبه در چارچوب فیلم قرار گرفت. حقیقت این است که آقای چاووش در این زمینه صاحب سبک و می‌توان گفت پیشرو ژانر مستندسازی اربعین است. 
   داستان ساخت فیلم از جایی شروع شد که می‌خواستم با دوچرخه به کشور آذربایجان بروم.20روزی به ایام اربعین مانده بود، برای شروع سفر به تهران آمدم. با دوستی فیلم مستند «شما چه‌کسی هستی؟» آقای وحید چاووش را دیدم که 12روایت داشت. ما که اهل رفتن به اربعین بودیم در این مستند چیزهایی دیدیم که خودمان در سفر اربعین ندیدیم و آن ماجرای ممنوعیت اربعین در زمان صدام بود. بعد از تماشای مستند تصمیم گرفتم به جای سفر آذربایجان به اهواز برگردم و به مراسم اربعین بروم. سفرم را از همان مناطق ممنوعه زمان صدام شروع کردم و در طول سفر مصاحبه‌هایی گرفتم. شهر به شهر درباره این ماجرا پرسیدم.  این مستند در 10روز ساخته شد و فیلم 2نسخه یک‌ساعتی و نیم‌ساعتی دارد که روز اربعین از شبکه المنار پخش می‌شود. 
   به‌نظرم سفارشی شدن مستندسازی اربعین بزرگ‌ترین آفتی است که به جان سینمای مستند افتاده است. مستندسازان باید نگاه عمیق‌تری در این نوع مستندسازی داشته باشند و با ماجرای اربعین اقتصادی برخورد نکنند.