خبرخوش درباره آب و برق

علیرضا احمدی-روزنامه‌نگار

حدود یک سال از آغاز به‌کار دولت چهاردهم می‌گذرد و در این مدت رئیس‌جمهور و کابینه‌اش روزهای سخت زیادی را پشت‌سر گذاشته‌اند و با چالش‌های بسیاری دست به گریبان بوده‌اند؛ مشکلاتی که چاره‌اندیشی برای حل آنها جزو اولویت‌های اساسی دولتی‌ها قرار گرفته است.
از موضوع ناترازی‌ها و خاموشی‌ها گرفته تا جنگ 12روزه علیه ایران و شرارت‌های رژیم‌صهیونیستی همگي پرونده‌های مهم روی‌میز دولت چهاردهم در حدود یک سال گذشته بوده‌اند که عملکرد مسئولان در آنها به بحث‌های دامنه‌داری در سطح رسانه‌ها و سیاسیون منجر شده‌است. با فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت درباره این موضوعات در برنامه «سرتیتر» تلویزیون همشهری به گفت‌وگو نشستیم که در ادامه می‌خوانید. فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت که روز گذشته مهمان همشهری بود و از تحریریه بازدید به عمل آورد، درباره این موضوعات در برنامه «سرتیتر» تلویزیون همشهری نکات مهمی را مطرح کرد که در ادامه تقدیم می‌شود.

حدود یک سال از آغاز به‌کار دولت چهاردهم گذشته است. مهم‌ترین نقطه ضعف دولت را در این مدت چه چیزی می‌دانید؟
دولت شرایط سختی داشته و همچنان در پیش دارد. به‌هرحال باید آنچه دولت چهاردهم تحویل گرفته را نیز مدنظر داشت؛ موضوعی که البته نتیجه کار همه دولت‌ها بوده‌است. نگاه رئیس‌جمهور هرگز معطوف به این موضوع نبوده است که ما تأکید کنیم وضعیت بدی را تحویل گرفته‌ایم اما ناترازی‌هایی که دولت با آنها دست و پنجه نرم می‌کند را باید مدنظر داشت. این روزها مردم با قطع برق و آب مواجهند و صنایع نیز با مشکلاتی روبه‌رو هستند؛ بنابراین اگر بخواهم به مهم‌ترین چالشی که دولت با آن مواجه است، اشاره کنم، باید «ناترازی‌ها»را نام ببرم.

می‌توان گفت ادامه ناترازی‌ها به این دلیل است که دولت هنوز به راهکار مناسبی برای عبور از ناترازی‌ها دست نیافته است؟
دولت چهاردهم برای رفع موضوع ناترازی‌ها، این چالش را به بخش‌های مختلف تقسیم کرده‌است؛ به این مفهوم که سعی شده ناترازی برق با راهکار توسعه تولید انرژی خورشیدی رفع شود. البته حجم ناترازی‌های موجود در حوزه برق بیش از آن چیزی است که بتوان گفت تنها با این راهکار قابل حل است، اما به‌هرحال گامی رو به جلو محسوب می‌شود و به رفع آلودگی هوا و برخی دیگر از مشکلات نیز کمک می‌کند. ازسوی دیگر باید درنظر داشت بهره‌گیری بیش از پیش از انرژی خورشیدی از راهکارهایی است که امروز در سطح جهان بسیار مورد توجه قرار دارد. ما به‌دلیل برخورداری از موقعیت جغرافیایی مناسب، باید از این ظرفیت استفاده خوبی داشته باشیم؛ البته باید این نکته را در نظر گرفت که با توجه به اینکه قیمت انرژی در ایران در ادوار مختلف، ارزان بوده، فرصت مناسب برای رشد حوزه انرژی‌ خورشیدی پدید نیامده‌ است. عدم‌اصلاح قیمت‌ها در این حوزه، سبب شده تمرکز روی استفاده از انرژی برق قرار بگیرد؛ آن‌هم با همین مدل «برق‌آبی» کنونی و نهایتا نیروگاه‌های سیکل ترکیبی که نتیجه آن، ناترازی‌های کنونی است که در کشور شاهدش هستیم.

در ادامه این بحث، گمان می‌کنید دولت چهاردهم چه کار مهم و بزرگی را باید آغاز می‌کرد که هنوز موفق به انجام آن نشده‌است؟
یکی از وعده‌های دولت و شخص رئیس‌جمهور در کوران رقابت‌های انتخابات ریاست‌جمهوری، «رفع فیلترینگ» بوده که هنوز محقق نشده و به این موضوع نیز واقف هستیم. رفع فیلتر «واتساپ» و «گوگل پلی» انجام شد، اما این موضوع در بقیه سکوها هنوز محقق نشده‌است. موضوع «بهبود معیشت مردم» نیز از دیگر کارهای مهم و بزرگی است که باید انجام شود. این موضوع از دستورکارهای اساسی دولت چهاردهم به‌حساب می‌آید که با پیگیری‌های مستمر رئیس‌جمهور نیز همراه شده‌است. نه اینکه این دستورکار محقق نشده است، بلکه هنوز به نقطه مطلوب موردنظر شخص رئیس‌جمهور نرسیده‌ایم.

اگر بخواهید یکی از اقدامات موفق دولت چهاردهم را در حدود یک سال گذشته ذکر کنید، به چه موضوعی اشاره می‌کنید؟
«گفت‌وگوی صادقانه با مردم» و «پذیرش اشتباه‌ها» از رویکردهای موفقیت‌آمیز دولت چهاردهم بوده‌است. درواقع مواجهه صحیح و فهم مطالبات جامعه از نقاط قوت دولت بوده‌است. به این مفهوم که چنانچه در جایی به این نتیجه رسید که اشتباهی رخ داده، از مردم عذرخواهی کرده‌است. در موضوع «قطع برق» رئیس‌جمهور و البته مقام‌های دیگر دولت، خیلی شفاف از مردم عذرخواهی کردند.

کارشناسان معتقدند حجم زیادی از هدررفت آب در حوزه کشاورزی انجام می‌شود. چرا دولت جلوی این اتلاف مصرف را نمی‌گیرد؟
موضوع «اصلاح الگوی کشت» جزو اولویت‌ها و دستورکارهای اساسی وزارت جهادکشاورزی است. نکته مهم اینجاست که باید درنظر داشت در 17استان کشت برنج انجام می‌شود؛ این درحالی است که اقلیم ایران خشک و کوهستانی است؛ بنابراین قاعدتا نباید از میان 31استان، در 17استان کشت برنج داشته باشیم.

دولت در این زمینه چه اقداماتی انجام داده‌است؟
دولت با چنین رویه‌ای مقابله کرده است و اکنون در 5استان کشت برنج انجام می‌شود. نکته مهم اینکه اگر قرار است چنین رویه‌ای به‌صورت مداوم پیگیری شود، باید راهکارهای مناسب جایگزین برای کشاورزان درنظر گرفته شود. زندگی کشاورز باید تامین باشد. نکته محوری در این زمینه این است که باید اقتصاد این عرصه را به روشنی درک کنیم. نتیجه برخورد جزیره‌ای با این موضوع، حتما شکست خواهد بود. برای حل معضلات، داشتن نگاه جامع به موضوعات حیاتی است.

مشکل قطع برق چه زمانی قرار است رفع شود؟ مردم همواره این سؤال را مطرح می‌کنند که بی‌برقی دقیقا تا چه زمانی ادامه پیدا می‌کند و دولت در این زمینه قصد انجام چه کاری را دارد؟
براساس اعلام وزارت نیرو، بین 20تا 25هزار مگاوات کسری برق داریم. لطفا به اعداد دقت کنید؛ دولت نمی‌خواهد همه بار قطع برق بر دوش حوزه صنعت سنگینی کند؛ رویکردی که در گذشته شاهد آن بوده‌ایم. چنین رویکردی آسیب‌های بسیاری را برای این حوزه به‌دنبال دارد و زمینه‌ساز بیکاری تعداد زیادی از کارگران شده‌است.

سؤال اصلی این است که این روند قطع برق تا چه زمانی ادامه خواهد داشت؟
براساس برنامه‌ریزی‌ها و اقدام‌های انجام شده، تا پایان دولت چهاردهم 30هزارمگاوات نیروگاه خورشیدی به 
بهره‌برداری می‌رسد.

یعنی در این بازه زمانی شاهد پایان قطع برق خواهیم بود؟
این به آن معناست که شیب خاموشی‌ها کمتر خواهد شد. با توجه به اینکه تلاش می‌کنیم وعده واهی ندهیم، بر این جمله تأکید می‌کنم که شیب خاموشی‌ها کمتر خواهد شد.

با توجه به اینکه استیضاح وزیر نیرو در مجلس کلید خورده‌است، فکر می‌کنید چنین اقدامی کمک‌کننده خواهد بود و اساسا می‌تواند در فرایند کاهش خاموشی‌ها مؤثر باشد؟
در ماجرای استیضاح عبدالناصر همتی، وزیر سابق اقتصاد نیز با وضعیت مشابهی مواجه بودیم. استیضاح حق مجلس است و طبیعتا نمایندگان باید پاسخگوی مردم باشند؛ به‌خصوص در چنین وضعیتی که با مطالبات مردم در این زمینه مواجه هستیم. اما سؤال مهم این است که آیا اساسا با استیضاح وزیر نیرو، مشکل رفع می‌شود؟ پاسخ ما این است که ممکن است به‌صورت موضعی اتفاق‌ها و تحولاتی رخ دهد، اما این موضوع، راه‌حل درازمدت دارد. فراموش نکنیم که مسائل را نمی‌توانیم با رویکردهای دفعتی حل کنیم، بلکه موضوع فرایندی است که باید طی شود. فرایند باید با نگاه علمی مورد بررسی قرار گیرد. درنهایت باید تأکید کنم که مجلس می‌تواند از حق خود استفاده کند و امیدواریم خیر مردم محقق شود.

تعطیل کردن چهارشنبه‌ها از راهکارهای دولت برای کاهش خاموشی‌های برق به‌حساب می‌آید. این اقدام تا چه میزان در رفع این مشکل تأثیرگذار بوده‌است؟
این بحث زمانی که در دولت مطرح شد، رأی نیاورد، اما استانداران حق دارند با توجه به برآوردهای محلی، تعطیلی اعلام کنند. گزارشی که در این زمینه در دولت قرائت شد، نشان‌دهنده رابطه معناداری نبود، اما درنهایت به استان‌ها تفویض اختیار شد. این اختیار در زمستان سال‌گذشته در موضوع قطع گاز نیز به استانداران داده شده بود. این استانداران هستند که باید دراین زمینه تصمیم‌گیری کنند.

برخی در جریان جنگ تحمیلی 12روزه علیه ایران، کوشیدند همدلی موجود میان «دیپلماسی» و «میدان» دیده نشود. آیا موردی از این همدلی و همراهی را به یاد دارید؟
در این حماسه ملی، شاهد بودیم اصالت مردم ایران خود را به‌خوبی نشان داد. دشمن برنامه‌ریزی کرده بود که با ترور دانشمندان و فرماندهان، مردم را به خیابان‌ها بکشاند، اما چنین اتفاقی رخ نداد؛ چراکه مردم نشان دادند درک روشنی از وضعیت و تحولات دارند. نکته اینجاست که مردم هر دلخوری‌ای داشته باشند که حق‌شان است، اما تحولات جاری را به‌خوبی رصد می‌کنند و فریب دشمن را نمی‌خورند. معتقدم مهم‌ترین دستاورد جنگ 12روزه، رسیدن به یک انسجام ملی بود؛ رویکردی که در موارد متعدد شاهد آن بودیم. سفرهای مکرر وزیر امورخارجه در جریان جنگ 12روزه در راستای احقاق حقوق مردم و اقدام‌های دولت و سایر نهادها، از نکات به‌یادماندنی در جریان جنگ تحمیلی 12روزه بود.

شما و خانواده‌تان در جریان جنگ 12روزه کجا بودید؟
من در این مدت تهران بودم و هر روز در صداوسیما با مردم صحبت می‌کردم.

پس از جنگ 12روزه شاهد طرح بحث‌های گسترده‌ای در حوزه رفع فیلترینگ بودیم که با جریان‌سازی‌های سیاسی نیز همراه شد. به‌نظر شما چنین موضوعی سبب ضربه خوردن وحدت و همدلی پدید آمده در جامعه نمی‌شود؟
ما به مردم قول‌هایی را درباره رفع فیلتر داده بودیم و براساس گزارش‌های نهادهای رسمی، 80درصد مردم روی گوشی‌های خود فیلترشکن دارند. تصمیم به فیلترینگ در شرایط جنگی قابل پذیرش است، اما باید درنظر گرفت که درباره ضرورت این موضوع، نظرات بسیار متضادی وجود دارد و بسیاری از افرادی که جذب شبکه‌های جاسوسی شده‌اند، از طریق تبلیغات شبکه‌های فیلترشکن بوده‌است. این یعنی، نمی‌توان همه بحث نفوذ را به موضوع فیلترینگ مرتبط دانست. در حوزه امنیتی، کارشناسان مربوطه باید اظهارنظر کنند، اما نکته مهم این است که فیلترشکن‌ها سبب ایجاد باگ‌های اطلاعاتی بسیاری می‌شوند و حفره‌های امنیتی ایجاد می‌کنند. راه‌حل این است که حکمرانی فضای مجازی را معنادار کنیم.

لایحه عفاف و حجاب که با فراز و نشیب‌های بسیاری نیز همراه بوده، هم‌اکنون در چه وضعیتی قرار دارد؟
جمع‌بندی صورت گرفته در دولت این بود که این لایحه ابلاغ نشود و چنانچه ابلاغ شده بود، اکنون شاهد شکل‌گیری چنین انسجامی در کشور نبودیم. باید بپذیریم بخشی از انسجامی که در روزهای اخیر شاهد آن بودیم، ناشی از همراهی با مردم بوده‌است. از وضعیت کنونی لایحه عفاف و حجاب اطلاعی ندارم و باید از بخش‌های مربوطه، کسب اطلاع کنم.

به‌عنوان سخنگوی دولت، موردی پیش آمده که نکته‌ای گفته باشید ولی بعدا متوجه اشتباه بودن آن شوید؛ مانند ماجرای مازوت‌سوزی در نیروگاه‌ها و...؟
بله، این موضوع طبیعی است. یک بار از واژه «لشکرکشی» استفاده کردم که مورد نقد دوستان قرار گرفت. همچنین به موضوع مازوت‌سوزی نیز اشاره کردید. به‌هرحال چنین اتفاقاتی روی می‌دهد. در بحث اعلام اعداد و ارقام هم مشکلاتی پیش می‌آید؛ به‌عنوان مثال یک‌‎بار ارقام اشتباهی درباره مسکن ملی اعلام شد که اشتباه را پذیرفتم.

سخنگوی محبوب شما در ایران چه فرد یا افرادی هستند؟
فردی که احساس می‌کنم کار خود را درست انجام داد، به‌نظرم آقای رمضان‌زاده بود. دکتر ربیعی نیز در شرایط سختی انجام وظیفه کرد. آقای مهاجرانی را نیز جزو سخنگویان موفق می‌دانم.

کدام‌یک از اعضای دولت فعلی بیش از بقیه شما را عصبانی کرده است؟
این سؤال خیلی شخصی است. عصبانی کردن من یک نکته است و اقدام برخلاف رویه‌های مدنظر دولت و رئیس‌جمهور موضوع دیگری است. موضع‌گیری برخی مسئولان دولتی برخلاف رویه‌های دولت ممکن است برایم سؤال‌برانگیز باشد، اما اینکه عصبانی شوم، اینگونه نبوده‌است. باید مصالح مردم و منافع ملی را با دید کارشناسی مورد بررسی قرار داد و خردجمعی را درنظر گرفت.

سخت‌ترین لحظه‌ای که در طول دولت چهاردهم پشت تریبون حاضر شدید، چه زمانی بود؟
در روزهای جنگ 12روزه حضور در صداوسیما و صحبت با مردم، خیلی سخت بود. یکی دیگر از مقاطع سخت، روزی بود که درباره موضوع لایحه عفاف و حجاب خیلی از بحث‌ها چالشی شد.

نخستین بانوی سخنگوی دولت در جمهوری‌اسلامی هستید. انتخاب شما در این سمت تأثیری در نقد کردن‌تان داشته‌است؟
ابتدا باید تأکید کنم که نقد را حق مخاطب می‌دانم، اما اینکه به‌عنوان یک زن بیشتر نقد شده‌ام یا نه، فکر می‌کنم بعضي مواقع موضوع جنسیت اثرگذار بوده‌است. از جهتي هم در برخی دیگر از مواقع احساس می‌کنم همراهی جامعه بیشتر بوده‌است.

به‌نظر شما چه میزان احتمال دارد پس از این میزان مذاکره که تاکنون با آمریکا داشته‌ایم، به یک توافق دست یابیم؟
خیلی سؤال خامی است؛ چون مذاکره موضوع دوطرفه‌ای است. الان نمی‌توانم پاسخ صحیحی به این سؤال بدهم؛ چراکه بستگی به رفتار طرف مقابل دارد. دولت به تناقض رفتاری آمریکا واقف است و امید نبسته، اما اصلا منفعل نیست و کار خود را پیش می‌برد.

فرض کنید قرار است رئیس‌جمهور شوید؛ علی بهادری‌جهرمی را به‌عنوان سخنگو انتخاب می‌کنید یا غلامحسین الهام را؟
هیچ‌کدام. با آقای الهام که حتما نمی‌توانم کار کنم.
از میان گزینه‌هایی مانند نوبخت، زیدآبادی، عبدی، زیباکلام، آذری‌جهرمی، ظریف و ابتکار کدام را انتخاب می‌کنید؟
در میان این نام‌ها گزینه‌های خوبی هست؛ به‌عنوان مثال از میان علی بهادری‌جهرمی و محمدباقر نوبخت، آقای نوبخت را به‌دلیل تجربه بیشتر و تفکر معتدل، انتخاب می‌کنم.
نوبخت یا زیدآبادی؟
نوبخت.
نوبخت یا عبدی؟
نوبخت.
نوبخت یا زیباکلام؟
به‌دلیل اشراف روی اعداد و ارقام، باز هم نوبخت را انتخاب می‌کنم.
نوبخت یا آذری‌جهرمی؟
آذری‌جهرمی.
آذری‌جهرمی یا ظریف؟
سخت شد، اما جواد ظریف را انتخاب می‌کنم.
ظریف یا ربیعی؟
ربیعی.
ربیعی یا علی لاریجانی؟
ربیعی.
ربیعی یا معصومه ابتکار؟
در شرایط مساوی، سخنگوی زن را انتخاب می‌کنم.