بنزین قاره سبز
کدام لیگ‌های اروپایی و باشگاه‌ها از سر عقیده یا ناچاری بیشتر به بازیکنان جوان بازی می‌دهند؟
وقتی صحبت از بازیکنان جوان می‌شود، مردم اغلب از لاماسیا یا لافابریکا، آکادمی‌های باشگاه‌های بارسلونا و رئال‌مادرید حرف می‌زنند. اما پرورش بازیکن، یک صنعت پولساز در بسیاری از باشگاه‌های جهان است. گاهی در یک مقطع عده‌ای از بازیکنان آکادمی به‌طور دسته‌جمعی راهی تیم بزرگسالان می‌شوند و نسلی طلایی را تشکیل می‌دهند که کلاس92 منچستریونایتد و بارسلونای گواردیولا نمونه‌های موفق از این دست هستند. ژاوی و هانسی فلیک هم از سر ناچاری و به‌خاطر شرایط اقتصادی باشگاه بارسلونا دست به جوانگرایی زدند. اما کدام لیگ‌ها و باشگاه‌های اروپایی بیشترین اعتماد را به بازیکنان جوان دارند؟
سوپر لیگ ترکیه با اینکه گردش مالی خوبی دارد، محل کشف استعدادهاست؛ هر‌چند که ستاره‌های مسن خارجی هم به آن جذب می‌شوند. در طول ۱۷فصل اخیر، میانگین فصلی سوپرلیگ برای نسبت کل دقایق بازی بازیکنان زیر ۲۲سال، ۵.۶درصد است که ۲.۵درصد کمتر از پایین‌ترین رکورد بعدی است.
لیگ برتر هلند بین 10لیگ برتر اروپا، بیشترین نسبت دقایق بازی بازیکنان زیر 22سال را دارد. از فصل 09-2008، میانگین دقایق بازی بازیکنان زیر 22سال در طول یک فصل، 23درصد بوده است، بنابراین تقریبا یک‌چهارم از کل دقایق بازی در این لیگ در آن دوره به بازیکنان 21سال یا کمتر اختصاص داده شده است. حتی در طول این سال‌ها چند فصل وجود داشته که بازیکنان ۲۱ساله یا کمتر بیش از یک‌چهارم کل دقایق بازی را به خود اختصاص داده‌اند. در فصل 12-2011، این رقم ۲۶.۴درصد بود و در فصل‌های 15-2014 و 16-2015به‌ترتیب به ۲۵.۹درصد و ۲۵.۶درصد رسید. اوج این آمار در فصل 20-2019بود که ۲۸.۳درصد از کل دقایق بازی در لیگ برتر هلند متعلق به بازیکنان زیر ۲۲سال بود.
این سناریویی مشابه اما کمی کمتر افراطی در بلژیک نیز وجود دارد. هر فصل ثبت‌‌شده (از فصل 09-2008) حداقل 14.1درصد از کل دقایق بازی را به بازیکنان 21ساله یا کمتر اختصاص داده است. برای درک بهتر این رقم، بدنیست بدانید لیگ برتر، لالیگا و سری‌آ هرگز به چنین اوجی نرسیده‌اند. استقبال لیگ برتر بلژیک از جوانان در 8سال گذشته تشدید شده است. نسبت دقایق بازی بازیکنان زیر ۲۲سال در فصل‌های 17-2016 و 18-2017، تقریبا ۱۵.۵درصد بود، اما هر سال افزایش یافت تا اینکه در فصل 24-2023 به ۲۴.۵درصد رسید. این آمار فصل گذشته با اندکی کاهش به ۲۱.۸درصد رسید، اما این رقم همچنان از هر یک از ۱۰لیگ برتر دیگر اروپا بیشتر بود.
اگر یکی از 5لیگ برتر اروپایی بیشترین تکیه را بر بازیکنان جوان داشته باشد، آن لیگ‌یک فرانسه است. این لیگ در 11فصل گذشته، 10بار بیشترین نسبت دقایق بازی بازیکنان 21سال یا کمتر را داشته است، درحالی‌که میانگین کلی آن برای کل دوره 17ساله مورد بررسی، 14.8درصد است. این رقم برای 5سال گذشته به 16.1درصد افزایش یافته است. فصل‌های 24-2023 و 25-2024شاهد اوج اعتماد لیگ‌یک به جوانان بوده‌ایم که آمار به‌ترتیب به 17.3درصد و 17.4درصد رسیده است.
در مورد لیگ برتر، لالیگا و سری‌آ، فاصله زیادی بین آنها وجود ندارد؛ لیگ برتر انگلیس کمترین میانگین (۸.۱درصد) را دارد، میانگین ۱۱.۳درصد و ۱۰درصد آن در 2فصل گذشته، بالاترین میزان در این رقابت‌ها‌ست.
سری آ در این دوره ۱۷ساله، پایین‌ترین میانگین (۸.۴درصد) را دارد و اخیرا نوسانات زیادی را تجربه نکرده و در 5فصل گذشته از ۸.۲درصد تا ۹.۷درصد متغیر بوده است. لالیگا (۹.۲درصد) با میانگین ۱۷ساله در رتبه بعدی قرار دارد.
بوندس‌لیگای آلمان هم چندان متفاوت نیست. در طول همین دوره ۱۷ساله، نسبت دقایق بازی داده شده به بازیکنان زیر ۲۲سال، ۱۳درصد است. اما بوندس‌لیگا از فصل 18-2017(۱۷.۲درصد) در شیب نزولی قرار داشته است؛ میانگین در 7فصل بعدی ۱۱.۳درصد بوده و فصل 25-2024 با ۹.۶درصد کمترین میزان این رقابت در ۱۷سال گذشته بوده است.
لالیگا نیز در سال‌های اخیر شاهد افزایش اتکا به بازیکنان جوان‌تر بوده است. این لیگ در فصل 22-2021 به پایین‌ترین سطح خود در این رقابت‌ها رسید و تنها 6.9درصد از دقایق بازی لیگ به بازیکنان زیر 22سال اختصاص داشت. با این حال، این رقم در فصل 25-2024 به 8.7درصد، سپس 10.9درصد و 11.5درصد افزایش یافت و در فصل اخیر، پس از لیگ‌یک (17.4درصد) در رتبه دوم قرار گرفت.
از آغاز فصل 12-2011، لیگ برتر هلند به‌طور میانگین جوان‌ترین ترکیب اولیه (۲۴سال و ۲۵۶روز) را داشته، درحالی‌که سوپرلیگ ترکیه مسن‌ترین ترکیب اولیه (۲۷سال و ۳۱۰روز) را ثبت کرده است. لیگ هلند (اردی‌ویژه) از فصل 12-2011 تاکنون، با ۱۲بازیکن از ۱۴بازیکن جوان، در صدر جدول رده‌بندی جوان‌ترین میانگین سنی ترکیب اصلی تیم‌ها در یک فصل قرار دارد.
در فصل 25-2024، میانگین سنی بازیکنان اصلی استراسبورگ 21سال و 106روز بود. این تقریبا یک سال کامل جوان‌تر از دومین رکورد پایین‌ترین میانگین سنی در بین 10لیگ برتر اروپا (PSV در فصل 14-2013 با 22سال و 84روز) است. این باشگاه زیرنظر شرکت تاد بولی، مالک چلسی است.
والنسیا به‌خاطر مشکلات مالی، چاره‌ای جز میدان‌دادن به جوانان ندارد. در فصل 24-2023، میانگین سنی ترکیب اصلی آنها 23سال و 274روز بود که از فصل 22-2012 تاکنون، جوان‌ترین رکورد یک تیم لالیگایی در یک فصل کامل است. تیم‌های فصل 23-2022(24سال و 91روز) و
25-2024(24سال و 190روز) نیز در جمع 6تیم برتر قرار دارند.
در فصل 25-2024، بارسلونا در حالی لالیگا را فتح کرد که میانگین سنی 11بازیکن اصلی آن 24سال و 248روز بود و تیم آنها شامل 10بازیکن از فارغ‌التحصیلان لاماسیا بود؛ 9نفر اگر دنی اولمو را که 10سال پس از ترک بارسلونا در نوجوانی از لایپزیش به این تیم پیوست، کنار بگذاریم. این رکورد آنها را به جوان‌ترین تیم تاریخ تبدیل کرد که قهرمان لالیگا شده است.
از بین تیم‌هایی که حداقل از فصل 12-2011 بین ۱۰لیگ برتر اروپا حضور داشته‌اند، آلکمار جوان‌ترین ترکیب اصلی خود با میانگین سنی ۲۳سال و ۲۵۶روز را دارد. هیرنفین (۲۳سال و ۳۱۰روز) و آژاکس (۲۳سال و ۳۲۵ روز) نیز فاصله چندانی با آنها ندارند.
فرصتی برای کشف نیست
تیم‌ها بودجه، اولویت‌ها و سیاست‌های متفاوتی دارند و بازیکنان جوان آینده‌دار در برخی لیگ‌ها نسبت به سایر لیگ‌ها، مسیر بهتری برای رسیدن به تیم اصلی دارند. در باشگاهی مثل رئال‌مادرید نمی‌شود جوانگرایی را از دل باشگاه شروع کرد. اگر بازیکن جوان در بازار موجود باشد، جذب می‌شود اما اعتماد به آکادمی بعید است. آنچلوتی یک مربی ستاره‌دوست بود و حتی گاهی اگر مجبور به استفاده از بازیکنان جوان تیم دوم می‌شد، در بازی بعدی او را روی نیمکت قرار می‌داد. در رئال به سرمربی فرصت کشف بازیکن داده نمی‌شود. هواداران فقط جام می‌خواهند و بلافاصله بعد از جشن قهرمانی، می‌گویند بس است و برویم سراغ جام بعدی؛ بازیکنی که ظهور می‌کند، به باشگاه‌های دیگر قرض داده می‌شود و خیلی خوب برمی‌گردد.
در میان 10لیگ برتر اروپایی طبق آمار اوپتا شام یعنی 5لیگ بزرگ، به علاوه لیگ‌های برتر هلند، پرتغال، بلژیک، ترکیه و چک، منطقی است که فرض کنیم پیشرفته‌ترین و معتبرترین لیگ‌ها کمترین وابستگی را به جوانان دارند. پولی که در این رقابت‌ها در گردش است، بیشتر است و جوانگرایی ریسک بالایی دارد.
موفقیت عظیم منچستریونایتد در طول دهه‌های ۱۹۹۰ و ۲۰۰۰ بر پایه چیزی مشابه بنا شده بود و آن چیزی که «کلاس۹۲» نامیده می‌شد، نقشی محوری در بهترین دوران سر الکس فرگوسن داشت. منچستریونایتد ادعا می‌کند که از 30اکتبر 1937تاکنون، حداقل یک فارغ‌التحصیل آکادمی را در ترکیب‌های روز مسابقه‌اش داشته و این یعنی بیش از 4000بازی.
