این محله ...
زعفرانیه؛ محله‌ای که در آن برج سبز شده
سیدسروش طباطبایی‌پور
در گذشته‌های دور، ساکنان برخی محله‌های قدیمی تهران، کشاورزان یا باغدارانی باصفا بودند که بی‌سر و صدا، کار خودشان را می‌کردند و به‌دنبال روزی حلال، می‌کاشتند و درو می‌کردند و بعد از خدا، به‌خودشان و دیگران روزی می‌رساندند. اما وقتی پای شاهان و درباریان به این محله‌ها باز شد، همه‌چیز تغییر کرد و زندگی عادی مردمان آن دیار عوض شد و به جای آنکه تاریخ، حکایت مردمان زحمت‌کش آن محله‌ها را ثبت کند، رد شاهان را گرفت و تنها از ماجرای کاخ‌ها و عمارت‌های مجللشان، حیرت کرد.
یکی از این محله‌ها که به چنین دردی دچار شد، محله زعفرانیه بود؛ روستایی خوش آب و هوا در شمیرانات که تا پای شاهان به آن باز شد، دیگر کسی مردمان سختکوشش را ندید، حالا در این محله قدیمی پایتخت، گشتی می‌زنیم و داشته‌هایش را با هم مرور می‌کنیم.
تاریخش
زعفرانیه، تنها بخشی خوش‌آب‌و‌هوا از توابع شمیران بود و مردمانش خوش و خرم در کنار هم زندگی می‌کردند. مثلا یکی از بخش‌های آن، اسدآباد بود که انگار در آنجا زعفران می‌کاشتند و برخی می‌گویند به همین دلیل، به زعفرانیه معروف شد. تا اینکه محمدشاه قاجار، به‌خاطر گرمای تابستان‌های تهران، به آنجا چشم دوخت و دستور داد کاخی باشکوه در آنجا بسازند. اما دنیا به او وفا نکرد و قبل از اتمام کاخش درگذشت و پسرش آن را تکمیل کرد و کاخ محمدیه نامید. این عمارت، البته در اوایل حکومت پهلوی دوم، ویران شد، اما محله زعفرانیه را سر زبان‌ها انداخت و بی‌رویه، رونق داد.
سعدآباد
دیگر بنایی که زعفرانیه را محل رفت‌و‌آمد درباریان و سفرا و وزرای خارجی کرد، مجموعه کاخهای سعدآباد است. بنای سعدآباد با 18کاخ، از مهم‌ترین و زیباترین کاخهای ایران است که سنگ‌بنای اولیه آن در عهد قاجار گذاشته و در دوره پهلوی اول و دوم تکمیل شد و وسعتی در حدود 110هکتار دارد. این کاخ، اکنون به مجموعه‌ای فرهنگی و تاریخی تبدیل شده تا برگی از تاریخ ایران را به بازدیدکنندگانش نشان دهد و عبرتی باشد برای همه.
موزه زمان
همین چند هفته پیش، مصادف بود با سالروزگشایش موزه تماشاگه زمان در محله زعفرانیه. موزه‌ای که در سال 1378در خانه‌ای قدیمی تاسیس شد و حالا هر آنچه از ساعت و زمان در دل تاریخ وجود داشته، به نمایش گذاشته است. این عمارت که با گچبری‌های هنرمندانه تزیین شده، عمارتی بود مربوط به زمان قاجار که بازرگان و صنعتگری نیکوکار به نام حسین خداداد آن را در سال 1342خرید و چون به هنر عشق می‌ورزید، بعد از تقویت بنا، آنجا را به‌دست هنرمندان و معمارانی چیره‌دست سپرد و این کار حدود 14سال طول کشید. خداداد یک سال در این خانه ماند و بعد از انقلاب، ایران را ترک کرد. در این موزه هرآنچه مربوط به زمان است پیدا می‌شود و علاوه بر آن، ساعت‌هایی قدیمی از کشورهای اروپایی و آسیایی را هم می‌توان تماشا کرد.
اکنونش
زعفرانیه به کوه‌های البرز و محله‌هایی چون ولنجک و محمودیه محدود است و اکنون تا دلتان بخواهد به‌جای درخت‌های بلند، در آن برج‌های بلند سبز شده که این ساخت و سازهای بی‌رویه، بافت کهن آن را از میان برده است.
در همینه زمینه :
