برای نابود نکردن مغز چه کارهایی را انجام ندهیم

آرش نهاوندی، روزنامه‌نگار

دکتر بایبینگ چن، استاد مغز و اعصاب در دانشگاه میشیگان، برای بهبود و افزایش سلامت مغز چند راز را به اشتراک گذاشته است که مردم باید از آنها آگاه باشند. گفتنی است حتی تغییرات کوچک در زندگی روزمره می‌تواند اثرات ماندگاری بر حافظه، تمرکز و انعطاف‌پذیری مغز داشته باشد. در این مطلب به تمام چیزهایی که این متخصص مغز و اعصاب از آنها اجتناب می‌کند و آنچه می‌توان به جای آنها برای تقویت طبیعی قدرت مغز انجام داد، اشاره شده است.

 وابستگی بیش از حد به جی‌پی‌اس
دکتر چن از استفاده بیش از حد از جی‌پی‌اس خودداری می‌کند؛ چراکه نتایج یک مطالعه روی رانندگان تاکسی لندن نشان داد مغز آنها، به‌ویژه هیپوکامپ که برای حافظه بسیار مهم است، بزرگ‌تر و فعال‌تر از حد معمول است. پیمایش مداوم و بدون کمک جی‌پی‌اس، مغز آنها را مانند یک عضله سفت و نیرومند پرورش داده است.
الگوی مشابهی در مشاغلی مانند رانندگی آمبولانس، به‌ویژه راننده آمبولانس‌هایی که کمتر از جی‌پی‌اس استفاده می‌کردند، مشاهده شد. رانندگان آمبولانس به‌طور قابل‌توجهی خطر ابتلا به آلزایمر کمتری داشتند.
وقتی مغز نیازی به بخاطر سپردن مسیرها یا استفاده از حافظه بصری نداشته باشد، مسیرهای عصبی شروع به ضعیف شدن می‌کنند؛ مانند اینکه در باشگاه از تمرین پا صرف‌نظر کنید که در نهایت، عضلات‌تان محو می‌شوند.
راه‌حل: سعی کنید مسیرهای کوتاه را به‌صورت ذهنی ترسیم کنید، مکان‌های دیدنی را به‌خاطر بسپارید یا حتی در حافظه خود مسیرها را ترسیم کنید. این یک عادت کوچک است که می‌تواند مغز را چابک و هوشیار نگه دارد.
 
نوشیدنی‌های انرژی‌زا
دکتر چن در مورد این نوشیدنی‌های سرشار از شکر و کافئین هشدار می‌دهد. نتایج تحقیقات نشان می‌دهد مصرف بیش از حد این نوشیدنی‌ها درحالی‌که ممکن است حسی آنی مانند افزایش بهره‌وری ایجاد کند، باعث اختلالات خواب، اضطراب و حتی تشنج در موارد شدید می‌شود.
برخی از نوشیدنی‌های انرژی‌زا حاوی تورین و ویتامین‌های گروه B در مقادیری هستند که همیشه تنظیم نمی‌شوند. این مواد شیمیایی ممکن است در عملکرد طبیعی مغز اختلال ایجاد و چرخه‌های خواب را مختل کنند و در درازمدت باعث مه ذهنی شوند.
راه‌حل: پیاده‌روی سریع در آفتاب، یک لیوان آبلیمو یا حتی تمرینات تنفسی می‌تواند مغز را به‌طور پایدارتری تجدید کند. همچنین انرژی طبیعی ماندگار بیشتری دارد و هزینه عصبی ندارد.

 مصرف بیش از حد داروهای بدون نسخه
دکتر چن مواردی را مشاهده کرده که در آنها استفاده مکرر از برخی داروهای رایج مانند پپتو بیسمول (آنتی‌اسید ملایم جهت کاهش اسید معده) منجر به مسمومیت شده و علائم زوال عقل را تقلید می‌کند. مصرف بیش از حد دارو حتی باعث آسیب جبران‌ناپذیر به نخاع در برخی از بیماران شده است.
مشکل خود دارو نیست، بلکه سوءمصرف آن است؛ حتی چیزی به سادگی داروهای سرماخوردگی، درصورت استفاده بیش از حد، می‌تواند در عملکرد شناختی به‌ویژه در افراد مسن، اختلال ایجاد کند.
راه‌حل:‌ هنگامی که علائم خفیف است، ابتدا استراحت و از  هیدراتاسیون یا داروهای خانگی تأیید شده توسط پزشک استفاده کنید و همیشه به دوزهای تجویز شده پایبند باشید.
   مطالعه روزانه مطالب جدید، حتی به‌مدت ۱۵دقیقه به‌خصوص کتاب‌های غیرداستانی یا معماها.
  یادگیری مسیرها یا زبان‌های ناآشنا که نواحی کم‌استفاده مغز را فعال می‌کند.
   وقفه‌های آگاهانه در طول روز برای تأمل، تنفس و مشاهده محیط اطراف.
این شیوه‌ها به تحریک نوروپلاستیسیته (توانایی مغز برای ایجاد ارتباطات جدید) کمک می‌کنند و اینجاست که قدرت شناختی واقعی نهفته است.