‌از مدرسه‌سازی‌تا‌حمایت از‌یوزپلنگ

محمدحسین بازگیر*

سال‌هاست که مسئولیت اجتماعی در کشور، بی‌آنکه چارچوب روشنی داشته باشد، به شیوه‌ای سلیقه‌ای و ناهماهنگ اجرا شده است. هم‌اکنون آیین‌نامه‌ای اجرایی برای ساماندهی این حوزه در دولت در حال نهایی‌شدن است. اگرچه در برخی قوانین تخصصی مثل ماده‌۲۷ قانون مالیات بر ارزش افزوده یا ماده‌۴۵ قانون برخی درآمدهای دولت، اشاراتی به این حوزه شده، ‌عمدتا از منظر مالیاتی به موضوع مسئولیت‌های اجتماعی نگاه شده است. هر مجموعه‌ای در دولت و بخش خصوصی، مسئولیت اجتماعی را به شکل خاصی تفسیر می‌کرده و این مفهوم عمدتا به کارهای خیریه و کمک به نیازمندان محدود شده و یا در برخی موارد به سمت حمایت از تیم‌های ورزشی، مدرسه‌سازی یا امور مشابه سوق پیدا کرده است. در مواردی هم که به محیط‌زیست پرداخته شده، باز هم قرائت‌ها متفاوت بوده و گاه اقدامات انجام‌شده با اهداف و برنامه‌های سازمان محیط‌زیست منطبق نبوده است. اکنون اما‌ اصلاح این وضعیت در دستور کار دولت قرار گرفته و آیین‌نامه‌ای در کمیسیون فرهنگی و اجتماعی هیأت دولت در حال نهایی‌شدن است که می‌تواند آغازگر دوره‌ای نوین در اجرای نظام‌مند مسئولیت اجتماعی باشد. در این آیین‌نامه، پروژه‌های مسئولیت اجتماعی دقیقا مانند طرح‌های رسمی دستگاه‌های دولتی، باید دارای پیوست‌های فنی، زیست‌محیطی، فرهنگی و اقتصادی باشند و مبتنی بر نیازهای واقعی و اعلام‌شده طراحی شوند. دیگر نباید شاهد آن باشیم که مدرسه‌ای در منطقه‌ای احداث شود که نیاز آموزشی ندارد؛ صرفا به‌خاطر تصمیم یک بنگاه اقتصادی.   یکی از مهم‌ترین گام‌های سازمان حفاظت محیط‌زیست، تدوین سازوکاری برای شناسایی علمی اولویت‌های محیط‌زیستی کشور است. در گذشته، این اولویت‌ها گاه با تغییر مدیران تغییر می‌کرد. امروز اما به این جمع‌بندی رسیده‌ایم که باید بر پایه داده‌های میدانی، تحلیل‌های کارشناسی، افکار عمومی و نظر نهادهای تخصصی عمل کنیم. ما نمی‌توانیم به‌دلخواه بگوییم یک گونه یا یک زیست‌بوم مهم‌تر از دیگری است. همه اجزای محیط‌زیست مهمند، اما باید اولویت‌بندی بر مبنای واقعیت و نیاز باشد، نه نفوذ یا مطالبه‌های مقطعی. در فهرست نیازهای محیط‌زیستی کشور، موارد مشخصی احصا شده که به‌زودی در اختیار شرکت‌ها قرار خواهد گرفت تا مسیر مشارکت مسئولانه آنان شفاف‌تر شود. هر‌چند تمرکز فعلی آیین‌نامه بر شرکت‌های دولتی است، اما برای بخش خصوصی نیز دستورالعمل‌هایی در دست تدوین است.
* مدیرکل دفتر مشارکت مردمی و مسئولیت اجتماعی سازمان حفاظت محیط‌زیست‌