فرهنگ‌ لغات هوش مصنوعی

زهرا خلجی-روزنامه‌نگار

هوش مصنوعی این روزها نه فقط بین متخصصان و علاقه‌مندان به حوزه فناوری، بلکه بین عموم مردم به واژه‌ای رایج تبدیل شده است. کاربردهای متعدد روزانه که روزبه‌روز برای هوش مصنوعی در زمینه‌های مختلف ابداع می‌شود، مردم را به سمت استفاده حداکثری از آن سوق داده است. با توجه به گسترش استفاده از این فناوری نوین، دانستن ابتدایی‌ترین اصطلاحات تخصصی هوش مصنوعی به درک بهتر و کاربری راحت‌تر منجر می‌شود. تعریف چند اصطلاح ضروری هوش مصنوعی برای استفاده آگاهانه‌تر و مؤثرتر در این مطلب ارائه شده است.

 مفاهیم تخصصی هوش مصنوعی

مدل زبان بزرگ (LLM):  مدل‌های زبان بزرگ، مدل‌های هوش مصنوعی پیشرفته‌ای هستند که روی حجم وسیعی از داده‌های متنی آموزش دیده‌اند و به آنها امکان می‌دهند زبان وگفت‌وگوی انسانی را درک کنند. دستیارهای مجازی مانند سیری یا الکسا در گوشی‌های آیفون و اندروید از مدل‌های زبانی بزرگ برای درک و پاسخ به کاربران استفاده می‌کنند. مدل‌های زبان بزرگ محصول یادگیری عمیق هستند.

یادگیری ماشینی (ML): این زیر شاخه از هوش مصنوعی به توانایی ماشین برای تقلید از رفتار انسان می‌پردازد. هنگام ایجاد مدل‌های کامپیوتری، هدف این است که به این مدل‌ها این توانایی را بدهیم که مانند یک انسان هوشمندانه عمل کنند. یادگیری ماشینی ممکن است شامل آموزش ماشین‌ها برای درک متن طبیعی یا تشخیص صحنه‌های بصری باشد.

اعلان (Prompt): پرامپت، ورودی یا دستورالعملی است که برای انجام یک کار خاص به یک سیستم هوش مصنوعی داده می‌شود. این می‌تواند یک پرس‌وجو، جمله یا دستور باشد که پاسخ هوش مصنوعی را آغاز می‌کند. اعلان‌ها دستورالعملی برای ایجاد یک سؤال مبتنی بر سناریو در یک موضوع خاص است.

یادگیری عمیق (Deep Learning): یادگیری عمیق یک تکنیک یادگیری ماشینی است که الگوریتم‌ها و واحدهای محاسباتی یا نورون‌ها را در شبکه‌های عصبی مصنوعی لایه‌بندی می‌کند. برخلاف یادگیری ماشینی، الگوریتم‌های یادگیری عمیق می‌توانند نتایج نادرست را از طریق تکرار بدون دخالت انسان بهبود بخشند. این شبکه‌های عصبی عمیق از ساختار مغز انسان الهام می‌گیرند.

هوش مصنوعی مولد (Generative AI):  این نوع هوش مصنوعی روی یک مجموعه داده بزرگ برای شناسایی الگوها و ایجاد تغییرات جدید براساس آن الگوها آموزش داده می‌شود. ابزارهای مولد هوش مصنوعی محتوای جدیدی از متن و تصویر گرفته تا صدا و ویدئو ایجاد می‌کنند. مدل‌های زبان بزرگ فقط یک نمونه از هوش مصنوعی مولد است و از متن استفاده می‌کند.

توکن‌ها و توکن‌سازی‌: در پردازش زبان طبیعی، توکن واحدی از متن است که توسط هوش مصنوعی پردازش می‌شود و معمولا یک کلمه یا بخشی از یک کلمه را نشان می‌دهد. یک توکن طول ثابتی از نظر کاراکترها یا کلمات ندارد، ولی در عوض، می‌تواند براساس پیچیدگی زبان و محتوا متفاوت باشد. توکن‌ها در پردازش و تجزیه و تحلیل داده‌های متنی، یک جنبه حیاتی در وظایف مربوط به LLM هستند.

چت بات: چت بات یک برنامه کامپیوتری است که مکالمه انسانی را از طریق دستورات صوتی یا چت متنی یا هردو شبیه‌سازی‌ می‌کند.
 چت بات که مخفف واژه Chatterbot است، یک ویژگی هوش مصنوعی است که می‌تواند از طریق هر برنامه پیام‌رسان مهمی تعبیه و استفاده شود.

منبع باز (Open Source):  هوش مصنوعی منبع باز به سیستم‌های هوش مصنوعی اطلاق می‌شود که در آن کد منبع، وزن مدل و داده‌های آموزشی بالقوه در دسترس عموم قرار می‌گیرد و به کاربران این اجازه را می‌دهد که از هوش مصنوعی برای هر هدفی استفاده کنند، به آسانی مطالعه کنند، آن را تغییر دهند و  با دیگران به اشتراک بگذارند.