صندوقی که از ناسزا پر شد

عدالت‌گستری به سبک، ناصرالدین‌شاه را باید در قصه صندوق «عدالت ناصری» جست‌وجو کرد؛ صندوقی که با بوق و کرنای بسیار در ارگ تهران جاخوش کرد و در نهایت نه شاه آن را جدی گرفت و نه مردم.
داستان از آنجا شروع شد که ناصرالدین‌شاه تصمیم می‌گیرد خود را شاهی عادل معرفی کند. این در حالی بود که رفتارهای او با آنچه عدالت‌گستری می‌پنداشت زمین تا آسمان فرق داشت. در عهد ناصری شکایت از دولتی‌ها و مقامات و درباریان به اوج می‌رسد. همین موضوع باعث شد تا شاه قاجار دست به ابتکاری بزند و سال ۱۲۵۲ شمسی دستور ساخت «صندوق عدالت» را بدهد که به «صندوق عدالت ناصری» معروف شد. این صندوق در میدان ارگ تهران ساخته و دستور ساخت صندوقی مشابه آن در روستاها و محله‌های دیگر نیز صادر شد.
قرار شد صندوق را هفته‌ای 2بار خالی کنند و نامه‌ها را پیش ناصرالدین‌شاه ببرند. بعد از مدتی مردم فهمیدند اصلا دادخواهی بحقی وجود ندارد و صندوق پر شد از ناسزا و لعنت. مخبرالسلطنه هدایت در کتاب «خاطرات و خطرات» درباره این صندوق البته غیرمنصفانه گزارش داده است: «صندوقی به اسم صندوق عدالت در شهر نصب کردند که متظلمین، تظلم خودشان را در آن بیفکنند و به شاه برسد و از بس اراذل‌واوباش اراجیف در صندوق می‌انداختند، صندوق‌ها را کندند و موقوف شد. محل تعجب است که طبع این مردم بیشتر به‌ طرف هزل و لغو مایل است و هر کاری را به مسخرگی می‌کشانند.»
در شهرهای دیگر هم وضعیت اینگونه بود که تا مدتی عریضه‌ای دریافت نمی‌شد و ناصرالدین‌شاه هم خوشحال شده بود که انگار کسی شکایتی ندارد یا شاید هم تعجب کرده بود و عاقبت معلوم شد: «حاکمان در ولایات، چند نفر از عمال خود را در اطراف صندوق‌ها گذاشته بودند تا هر کسی به صندوق‌ها نزدیک شد با پس‌گردنی و شلاق مواجه شود.»