گزارش
کشف جدید در طبیعت ایران
پژوهشگر ایرانی گونه‌ای جدید از مانتیس‌های ایران را به جهان معرفی کرد
زهرا رفیعی-روزنامه‌نگار
یک گونه جدید بندپا که تا پیش از این تصور می‌شد فقط در شبه‌جزیره عربستان وجود داشته باشد، با بررسی یک پژوهشگر جوان ایرانی برای نخستین‌بار در کشور گزارش و به دنیا معرفی شد. نام این بندپا توسط کاشف آن «سینایلا آزادی» گذاشته شده‌است.کاشف این گونه محمد کل‌نگری، پژوهشگر و فارغ‌التحصیل دکتری محیط‌زیست از دانشگاه کوردوبای اسپانیا، معتقد است هنوز جای کار روی حشرات در ایران بسیار زیاد است، به شرطی که برای کشف و معرفی گونه‌های جدید درهای موزه‌های حشره‌شناسی به روی پژوهشگران باز شود. موقعیت جغرافیایی، عوارض زمین‌شناختی و ارتباط با آب‌های آزاد باعث شده ایران در زمینه بندپایان تنوع بیشتری از کل قاره اروپا داشته باشد.کاشف مانتیس جدید ایران از 2دهه پیش به راسته‌ای از بندپایان به نام مانتیس‌های شکارگر علاقه‌مند شد و توانست 2گونه از 42گونه مانتیس ایران را به جهان معرفی کند. گونه جدید در ارتفاعات شازند اراک کشف شده‌است. مانتیس «آزادی» بدن باریک و کشیده و استتار قوی دارد؛ به‌طوری‌که درصورت احساس خطر تظاهر به مرگ می‌کند.
از تیمره خمین تا مصر باستان
محمد کل‌نگری، کاشف مانتیس ایران: مانتیس‌ها علاوه بر اینکه نقش مهمی در کنترل آفات به‌خصوص آفاتی که در جنگل‌ها طغیان می‌کنند دارند، برای انسان نیز گونه مرموز و جالبی هستند. نقش این گونه را می‌توانید در سنگ‌نگاره‌های تیمره خمین تا دیوارنگاره‌های مقابر مصر باستان پیدا کنید. برخی از عوام هم به‌دلیل شکل ظاهری این گونه که سری بزرگ و ریختی شبیه به انسان دارد، آن را به فرازمینی‌ها نسبت می‌دهند. کیسه تخم این گونه پرورش داده و فروخته می‌شود تا افراد علاقه‌مند در خانه چرخه حیات این بندپایان را از زمانی که از تخم بیرون می‌آیند تا پورگی و پوست‌اندازی و... ببینند.
آیا این حشره فرازمینی است؟
مانتیس بخش عمده عمر خود را از جایش تکان نمی‌خورد. مانتیس‌ها ساعت‌ها یک جا می‌مانند تا فرصت شکار پیدا کنند و شاید روزها غذا نخورند. آنها معمولا خود را به جایی مثل کندوهای عسل می‌رسانند که غذا در دسترس است.
گلایه از موزه‌های حشره‌شناسی
بسیاری از گونه‌های مانتیس ایران توسط حشره‌شناسان غربی معرفی شده‌اند؛ محمد کل‌نگری اما نخستین ایرانی است که یک گونه از 42گونه مانتیس موجود در کشور را سال2018 معرفی و مانتیس «آزادی» را هم به تازگی معرفی کرد. یک نمونه از مانتیس تازه کشف‌شده ایران در موزه ارمنستان وجود دارد و پراکنش آن در ایران و ارمنستان مشخص شد. ممکن است نمونه‌ای از این گونه در موزه‌های ایران هم وجود داشته باشد؛ اما به‌دلیل بسته‌بودن درهای موزه حشره‌شناسی، مشاهده آن ممکن نشده‌است. کل‌نگری به همشهری می‌گوید: «روال این موزه‌ها در ایران برخلاف دنیاست. موزه مادرید تنها به صرف محقق‌بودن به من اجازه بررسی نمونه‌های اولیه مانتیس‌ها را داد.»
لقمه بزرگ‌تر از دهان
از ویژگی‌های زیستی این گونه خوردن حیوان‌های بزرگ‌تر از خود است. در رژیم غذایی آنها قورباغه، ماهی و مار کوچک نیز وجود دارد. مانتیس‌ها حتی پرندگان شهدخوار را شکار می‌کنند.
قاتل مبهم
جنس ماده برخی گونه‌های مانتیس، هنگام زادآوری کله جنس نر را می‌خورد. این مسئله هنوز ذهن دانشمندان را به‌خود مشغول کرده و البته این رفتار در 20درصد از موارد زادآوری و تنها در یک گونه مانتیس مشاهده شده است.