
شاعر انتقادی دوره قاجار

موضوع:فتحاللهخان بونصر شیبانی
موقعیت: کوچه شیبانی
«فتحاللهخان بونصر شیبانی» اثرگذارترین فرد خاندان شیبانی بود که در محله امیریه سکونت داشت و بهدلیل نقد پادشاهان قاجار و بیان نارضایتی مردم در اشعارش میتوان از او بهعنوان نخستین شاعر انتقادی دوره قاجار نام برد. فیروز شیبانی، آخرین بازمانده از نسل شیبانی در محله امیریه میگوید: «فتحاللهخان بونصر شیبانی معروف به بونصر شیبانی، شاعر و نویسنده پرتوانی بود که در سبک خراسانی یک سر و گردن نسبت به شاعران دیگر برتری داشت. ناصرالدینشاه قاجار شیوه انتقادی بونصر را نمیپسندید و اگر به ظاهر با او همکاری میکرد، در باطن از او دل خوشی نداشت. فتحالله خان بونصر شیبانی، دایی میرزا عیسی خان وزیر بود. هنگامی که فتحالله خان از دربار شاه بیرون میآید، میرزا عیسی خان وزیر باغ جنت را به او میدهد و میگوید: «دایی در این باغ زندگی کن و آن را تکه تکه کن و بفروش و بخور و دیگر در دربار مشکل ایجاد نکن و با شاه درنیفت.» در نقشههای اولیه تهران، این محدوده به اسم باغ بونصر شیبانی نامگذاری شده است. ابوالفتح خان بونصر شیبانی بخشی از خانه خود را که بعدها همانجا دفن شد به کتابخانه عمومی تبدیل کرد و برخی اقوام شیبانی کتابهایشان را به این کتابخانه هدیه کردند. حدود 4هزار جلد کتاب شامل کتابهای خطی و نفیس در کتابخانه وجود داشت. متأسفانه کتابهای کتابخانه از بین رفت و جای آن ساختمان دیگری ساختند، اما بخشی که بونصر شیبانی در آن دفن شده، همچنان باقی است و وضعیت مناسبی ندارد. در سایر کشورها برای افراد مشهور سردیس یا مقبره میسازند تا نامشان برای آینده باقی بماند. اکنون وظیفه ما این است که آرامگاه بونصر را سر و سامان بدهیم و آن را حفظ کنیم.»