رژه سیاره‌ها

زهرا خلجی-روزنامه‌نگار

فضا همیشه رویدادی برای غافلگیرکردن ما زمینی‌ها دارد. همه رویدادهای فضایی از پرتکرارترین تا کمیاب‌ترین‌شان، جذابیت‌های خاصی دارند که کسب اطلاعات درباره آنها خالی از لطف نیست. یکی از اتفاقات جذاب که از جمعه‌شب گذشته تا بیش از یک هفته آسمان را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد «رژه سیاره‌ها» نام دارد. از آخرین روز دومین ‌ماه میلادی، آسمان شب، میزبان رژه 7سیاره است.

رژه سیاره‌ها چیست؟
از رویدادهای کم‌نظیر فضایی است که در آن 7سیاره در آسمان شب در یک خط قرار می‌گیرند که به‌خاطر شباهت به شکل رژه، آن را «رژه سیاره‌ای» می‌نامند. گرگ براون، ستاره‌شناس رصدخانه رویال گرینویچ در این‌باره می‌گوید: «رژه سیاره‌ای لحظه‌ای است که چندین سیاره به‌طور همزمان در آسمان قابل مشاهده هستند. اینکه چقدر یک رژه تأثیرگذار باشد بستگی به تعداد سیاره‌ها و میزان قابل‌ مشاهده‌بودن آنها دارد. در این هفته، هر 7سیاره از 8سیاره موجود در فضا (غیر از زمین) از نظر فنی به‌طور همزمان در آسمان قابل مشاهده هستند؛ اگرچه تشخیص همه آنها به یک اندازه آسان نیست.

کدام سیاره‌ها قابل‌ دیدن هستند؟
به‌گفته براون، عطارد، نپتون و زحل همگی در اوایل غروب بسیار نزدیک به افق هستند و برای دیدن نپتون و زحل، در هوای گرگ‌و‌میش باید تلاش کرد. علاوه بر این، اورانوس مانند نپتون، بسیار کم‌نور ‌و یافتن آن بدون دوربین دوچشمی یا تلسکوپ تقریبا غیرممکن است. با این حال، زهره، مشتری و مریخ با چشم غیرمسلح به‌راحتی قابل مشاهده هستند.

اتفاقات مشابه
رژه مشابهی در ژوئن‌(تیر) گذشته اتفاق افتاد، اما تنها 2سیاره بدون تجهیزات ویژه قابل مشاهده بودند. 6سیاره نیز در ژانویه‌(دی) قابل مشاهده بودند که 4سیاره را می‌توانستیم با چشم غیرمسلح ببینیم. حالا اما در این رژه 7سیاره‌ای، یک عطارد کم‌نور هم به این باند می‌پیوندد.

انواع رژه سیاره‌ای
«رژه سیاره‌ها» دست‌کم با 4 یا 5سیاره رخ دهد که با چشم غیرمسلح قابل مشاهده هستند؛ این پدیده هر چند سال یک‌بار اتفاق می‌افتد و رخداد غیرمعمولی نیست، اما رژه 7سیاره نادر و کمیاب است. براون در این خصوص گفت: «گروه‌هایی متشکل از 3، 4یا حتی 5سیاره که قابل رویت هستند غیرمعمول نیستند و به‌طور مرتب در طول هر سال ظاهر می‌شوند اما هر چه سیارات بیشتر درگیر شوند، آن موقع شرایط متفاوت است و این باعث می‌شود رژه کامل 7سیاره نسبتا نادر باشد.» این اتفاق به قدری نادر است که برای مشاهده نمونه بعدی باید تا سال2040 منتظر ماند.

چرا رخ می‌دهد؟
شیام بالاجی، محقق فیزیک ذرات نجومی در کالج کینگ لندن، درباره این اتفاق گفت: «سیارات منظومه ما تقریبا در صفحه‌ای به دور خورشید می‌چرخند که به صفحه دایره‌البروج معروف است.همانطور که آنها با سرعت‌ها و فواصل مختلف از خورشید می‌چرخند، لحظاتی وجود دارد که به‌نظر می‌رسد از منظر زمین در یک راستا قرار می‌گیرند.»  به‌گفته این محقق، بهترین زمان برای دیدن این هم‌ترازی کمی پس از غروب خورشید است؛ زمانی که سیارات در بالای افق غربی قرار خواهند گرفت‌.