۱۲‌ اسفند؛ معرکه سرنوشت‌ساز همتی

سیده‌زهرا عبداللهی؛ کارشناس پارلمانی

استیضاح در مجلس، همیشه یکی از پرچالش‌ترین و سرنوشت‌سازترین اتفاقات برای هر وزیری است؛ جلسه‌ای که می‌تواند یک مدیر را تثبیت کند یا از ساختمان وزارتخانه بیرون بفرستد. این بار قرعه به نام عبدالناصر همتی، وزیر اقتصاد و دارایی افتاد‌؛ وزیری که باید در مقابل پارلمان بنشیند، از عملکردش دفاع کند و درنهایت، ببیند نمایندگان چه تصمیمی برای ادامه یا پایان کار او خواهند گرفت. اما این روند چطور پیش می‌رود؟

وقتی امضاها به ۱۰ برسد
هر استیضاح از یک مطالبه شروع می‌شود. طبق قانون، اگر ۱۰‌نماینده درخواست استیضاح را امضا کنند، هیأت‌رئیسه موظف است آن را اعلام وصول کند. در متن استیضاح، دلایل صریح، انتقادات مشخص و مستندات کافی باید وجود داشته باشد تا مسیر بررسی آن هموار شود. بعد از اعلام وصول، وزیر و رئیس‌جمهور در جریان قرار می‌گیرند و سپس تا ۱۰ روز بعد، جلسه استیضاح باید برگزار شود؛ این زمانی است که وزیر و دولت فرصت دارند خود را برای جلسه استیضاح آماده کنند.

جلسه استیضاح؛ یک وزیر، یک تریبون، ۲۹۰‌داور
روز جلسه، جلسه علنی مجلس به محلی برای ارزیابی عملکرد وزیر تبدیل می‌شود. نمایندگان، رسانه‌ها، فعالان اقتصادی و حتی مردم عادی، چشم به بهارستان دارند تا ببینند نتیجه این کشمکش چه خواهد شد.
فرایند جلسه طبق آیین‌نامه داخلی مجلس، با یک ترتیب مشخص جلو می‌رود:
یکی از نمایندگان استیضاح‌کننده، متن استیضاح را قرائت می‌کند (حداکثر ۳۰ دقیقه).
وزیر پشت تریبون می‌رود و از عملکرد خود دفاع می‌کند (حداکثر ۳ ساعت).
نمایندگان موافق و مخالف استیضاح، استدلال‌هایشان را ارائه می‌کنند.
وزیر در‌نهایت یک فرصت دیگر دارد تا جمع‌بندی کند (۳۰ دقیقه).
در این بین، فضای مجلس به‌شدت متأثر از مباحث مطرح‌شده است. نمایندگانی که دچار تردید باشند، با شنیدن نطق‌های چالشی یا دفاعیات قانع‌کننده، تصمیم نهایی خود را می‌گیرند. لابی‌ها هم در جریان است؛ رایزنی‌هایی در گوشه‌و‌کنار صحن که گاهی سرنوشت یک رأی‌گیری را تغییر می‌دهد.

لحظه سرنوشت‌ساز
بعد از پایان مباحث، رئیس مجلس دستور رأی‌گیری را صادر می‌کند.
 رأی‌گیری مخفی و با برگه انجام می‌شود.
  اگر اکثریت مطلق نمایندگان حاضر (نصف + یک نفر) رأی مثبت بدهند، وزیر برکنار می‌شود.
  اگر این میزان رأی کسب نشود، وزیر در جایگاهش باقی می‌ماند.

پس از استیضاح مسیر دولت چه می‌شود؟
 اگر وزیر برکنار شود، رئیس‌جمهور حداکثر 3‌ماه فرصت دارد تا فرد جدیدی را برای وزارتخانه بدون وزیر معرفی کند.

مجلس در دوراهی تصمیم‌
حالا همه‌‌چیز آماده است؛ ۱۲ اسفند، وزیر اقتصاد با امضا و درخواست ۱۲۵‌نماینده مجلس باید در صحن مجلس شورای اسلامی پاسخگوی عملکرد خود باشد؛ از قیمت ارز و طلا گرفته تا نابسامانی بازار، فشار معیشتی مردم و سیاست‌های مالی دولت، همه اینها زیر ذره‌بین نمایندگان است.
حالا چشم‌ها همه به خانه ملت دوخته شده که آیا نمایندگان مردم می‌توانند از این آزمون سربلند بیرون آیند؟