گزارش
اسرار شگفت‌انگیز پوآروهای ایرانی
کتاب-مجله سرنخ همزمان با نشست نقش‌آفرینی سمن‌ها برای پیشگیری و کاهش جرم در مؤسسه همشهری رونمایی شد
علی‌الله سلیمی- روزنامه‌نگار
آیین رونمایی از کتاب-مجله «اسرار شگفت‌انگیز پوآروهای ایرانی» و تقدیر از سازمان‌های مردم‌نهاد فعال در آزادی زندانیان با سخنرانی سیدمحمد بطحایی، معاون وزیر و رئیس سازمان امور اجتماعی کشور و سیدامیر مرتضوی، قائم‌مقام معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوه قضاییه در مؤسسه همشهری برگزار شد. سخنرانان این مراسم، با تشریح برخی مسائل و معضلات اجتماعی به نقش سمن‌ها برای کاهش آسیب‌های اجتماعی پرداختند و خواستار توسعه و تقویت انواع سازمان‌های مردم‌نهاد در جامعه شدند.
گلایه از کاربردی‌نبودن پژوهش‌های پیشگیری از جرم
در ابتدای مراسم، سیدامیر مرتضوی، قائم‌مقام معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوه قضاییه به تقسیم‌بندی انواع آسیب‌های اجتماعی پرداخت و گفت: «ما در حوزه آسیب‌های اجتماعی با 3مشکل مواجه هستیم. اگر این 3مشکل را مدیریت و حل کنیم، بسیاری از مسائل حل خواهد شد. نکته اول این است که پیش از ورود به هر آسیب و جرمی باید آن را علت‌شناسی کنیم؛ در واقع اگر علل وقوع جرم و آسیب را متوجه نشویم، نمی‌توانیم برای آن راهکاری تعریف کنیم.»
مرتضوی افزود: «شاهد هستیم که مراکز آموزشی هم بدون اینکه راهکار تعریف کنند، بیشتر به سمت مقاله‌محوری رفته‌اند. اگر بخواهیم در حوزه پیشگیری از جرائم آسیب‌های اجتماعی پیشرفت داشته باشیم، باید تمام تحقیقات و پژوهش‌ها علاوه بر اینکه علمی هستند کاربردی هم باشند. در رابطه با کاربردی‌بودن تحقیقات باید این واقعیت را قبول کرد که دچار خلأ هستیم.
به‌گفته قائم‌مقام معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوه قضاییه، «تشکل‌های مردمی یکی از ظرفیت‌هایی هستند که در کنار حاکمیت می‌توانند دست به ایفای نقش بزنند و کمک‌کننده باشند. سازمان‌های مردم‌نهاد اگر با درک صحیح از آسیب‌های اجتماعی و جرائمی که در حال وقوع است، وارد میدان شوند و به معاونت اجتماعی قوه قضاییه کمک کنند، شاید شرایطی مهیا شود که بسیاری از معضلات و مشکلات به‌راحتی حل و فصل شوند.»
همکاری مشترک قوه‌قضاییه و نهادهای مردمی
قائم‌مقام معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوه قضاییه در ادامه صحبت‌هایش به دومین مانع در حوزه پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی پرداخت و گفت: «متأسفانه مشارکت برای این موضوع بسیار ضعیف است، به‌عبارت دیگر تعداد زیادی در این حوزه مشغول فعالیت هستند اما نتیجه مناسب با میزان فعالیت نیست. به‌عنوان مثال در حوزه‌های جوانان، سالمندان، معلولان، بهداشت و... گروه‌های مختلفی مشغول فعالیت هستند اما یک همنوایی و هماهنگی بین این گروه‌های مختلف وجود ندارد.»
مرتضوی خاطرنشان کرد: « ما به جرائم و آسیب‌های اجتماعی اولویت‌دار می‌پردازیم اما فعالیت ما چندان مشارکتی نیست؛ موضوعی که نیازمند بررسی و تقویت است. دستورالعملی به نام نحوه تعامل و مشارکت نهادهای مردمی با قوه قضاییه داریم و این تعامل دوطرفه است. نمی‌توان گفت که سازمان‌ها به کمک ما بیایند اما ما به آنها کاری نداشته باشیم؛ بنابراین اگر خواهان موفقیت هستیم باید رویکرد مشارکتی و چندنهادی را تقویت کنیم.»
مسئولیتی مهم بر دوش سازمان‌های مردم‌نهاد
مرتضوی در بخش پایانی صحبت‌های خود تأکید کرد: «نکته سوم، اعتقاد و باور است. اگر یک مدیر یا مسئول به کاری که در حوزه اجتماع انجام می‌دهد، اعتقاد و باور نداشته باشد، هیچ اتفاقی نمی‌افتد. براساس اعتقاد و باور است که کارها پیش می‌رود. درک شرایط و موقعیت بسیار مهم است و نمی‌توان از کنار مسائل مهم اجتماعی بی‌تفاوت گذشت. وظیفه هر شهروند این است که در جامعه احساس تعلق و وابستگی داشته و در حل مشکلات شریک باشد.»
او افزود: «یک شهروند باید برای حل مشکلات مختلف نقشی برای خود تعریف کند؛ همانطور که سازمان‌های مردم نهاد براساس این احساس، مسئولیتی سنگین را قبول کردند. ما شاهد هستیم که این سازمان‌ها در حوزه‌های مختلف پای کار آمده‌اند؛ موضوعی که از جانب ما هم مورد استقبال قرار گرفته است.»
عملکرد جزیره‌ای؛ پاشنه‌آشیل حوزه اجتماعی
در ادامه مراسم رونمایی از کتاب-مجله اسرار شگفت‌انگیز پوآروهای ایرانی و تقدیر از سازمان‌های مردم‌نهاد فعال در آزادسازی زندانیان، سیدمحمد بطحایی، معاون وزیر و رئیس سازمان امور اجتماعی کشور به نقش این سازمان‌ها برای کاهش آسیب‌های اجتماعی پرداخت.
او گفت: «بخش‌های مختلفی در حوزه اجتماعی فعالیت می‌کنند و معضل اصلی و اساسی ما، عملکرد جزیره‌ای آنهاست. بسیاری از منابع ما به‌خاطر جزیره‌ای عمل‌کردن و یکپارچه‌نبودن این بخش‌ها هدر می‌رود. بسیاری از این منابع در اختیار افرادی که در حوزه سمن‌ها و تشکل‌های مردم‌نهاد فعال هستند، قرار ندارد. بخش‌های حاکمیتی و مدیریتی باید به‌دنبال کاهش این مشکل باشند.»
بطحایی افزود: «متأسفانه در حوزه اجتماعی به سمتی رفته‌ایم که وقتی اسم پدیده‌ها و امور اجتماعی مطرح می‌شود، تنها بخش سلبی آن یعنی آسیب‌های اجتماعی در ذهن‌مان نقش می‌بندد و ظرفیت‌های ایجابی، کمتر مورد توجه قرار گرفته است.»
کاهش آمار نزاع‌های جمعی
معاون وزیر و رئیس سازمان امور اجتماعی کشور گفت: «ما به‌شدت احتیاج داریم که سمن‌ها به میدان بیایند و اگر سمن‌هایی در این حوزه هستند، تقویت شوند. از این طریق می‌توان امید داشت که در حوزه‌های ایجابی، آن چیزی که موجب افزایش ظرفیت‌های سلامت اجتماعی و افزایش سرمایه اجتماعی است، در جامعه رشد کند و حتی بسترهای مناسبی که ما در فرهنگ ایرانی و اسلامی داریم مورد استفاده قرار بگیرند.»
بطحایی افزود: «طی ۱۰ سال گذشته، 2آسیبی که خوشبختانه کاهش پیدا کرده، یکی نزاع‌های جمعی بوده که این موضوع نشان‌دهنده آن است که بالاخره فرهنگ دارد بالا می‌رود و البته سیاست‌های سختگیرانه در نزاع‌های جمعی هم که توسط قوه قضاییه و نیروی انتظامی اعمال شده در کاهش این موضوع بی‌تأثیر نبوده است. موضوع دیگر هم مربوط به فرار دختران و خانم‌ها از خانه است که سیر نزولی داشته است. خوشبختانه این دو موضوع، کاهش پیدا کرده‌اند؛ اما باقی آسیب‌ها یا ثابت مانده یا متأسفانه سیر صعودی داشته است.»
مکث
کاهش تعداد سمن‌ها به 10هزار تشکل
سید محمد بطحایی تأکید کرد: «وقتی صحبت از کاهش آسیب‌های اجتماعی می‌شود، منظورمان روند نزولی منحنی است اما یک مولفه که باز هم ما به آن کمتر پرداخته‌ایم یا توجه نکرده‌ایم، مقابله با آثار و پیامدهای آسیب‌های اجتماعی است. وقتی یک نفر درست یا غلط خودکشی می‌کند و خودکشی‌اش هم حالا ناموفق بوده و به لطف خداوند نجات پیدا کرده، این فرد، کسی است که یک‌مرتبه دست به‌خودکشی زده و تحقیقات و بررسی‌ها نشان می‌دهد احتمال اینکه دوباره دست به این اتفاق بزند زیاد است. ما به‌عنوان افرادی که در حوزه اجتماعی وارد میدان شده‌ایم، برنامه‌های مقابله با آثار و پیامدهای این آسیب‌های اجتماعی را خیلی کم داریم.»
او افزود: «برای کاهش مسائل و آسیب‌های اجتماعی، ما باید زمینه را برای گسترش سمن‌ها فراهم کنیم. تعداد و سرانه سمن‌ها در کشور بسیار کم است. براساس آمار غیررسمی، ما بالای ۲۰۰ هزار تشکل داریم. البته منظور فقط سمن‌ها نیست و انواع و اقسام تشکل‌ها ازجمله گروه‌های جهادی و انواع خیریه‌ها را شامل می‌شود ولی این عدد کاغذی و ثبتی است. وقتی وارد میدان می‌شویم، شاهد هستیم که بسیاری از این سمن‌ها به‌دلیل سختی فرایند کار، فعال نیستند و آمارها کمتر از ۱۰ هزار تشکل فعال را گزارش می‌دهند.»
در بخش پایانی مراسم، از 4مسئول تشکل‌های مردم‌نهاد تقدیر و از کتاب-مجله اسرار شگفت‌انگیز پوآروهای ایرانی رونمایی شد.
در همینه زمینه :
