گزارش
شروع ماراتن تعیین دستمزد 1404
دیروز اولین جلسه شورای عالی کار در مورد تعیین افزایش حقوق کارگران در سال 1404 برگزار شد
احمد میرخدایی- روزنامه‌نگار
نشست‌های شورای‌عالی کار برای تعیین دستمزد سال 1404 کارگران آغاز شده و سیاست کلی این مذاکرات همان دوگانه معیشت کارگر و هزینه کارفرماست.در چانه‌زنی‌های سالانه مزد، کارگر به‌دنبال افزایش دستمزد و جبران هزینه معیشت است و دولت و کارفرما به‌دنبال مزد پایین و مدیریت هزینه‌های تولید و مملکت‌داری هستند. تجربه ده‌ها سال تعیین دستمزد نشان می‌دهد که سرکوب مزد گرچه ظاهرا به نفع جناح کارفرماست، اما خسران نهایی آن بعد از تضعیف کارگر دامنگیر همین جناح خواهد شد.به‌گزارش همشهری، آنگونه که اخیرا احمد میدری، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی گفته است این وزارتخانه در مذاکرات مزد1404 به‌دنبال این است که هم قدرت خرید کارگر حفظ شود و هم اشتغال رسمی (به‌دلیل افزایش حداقل مزد) کاهش نیابد. این دوگانه موضوعی است که در اغلب سال‌ها مانع جدی برای ترمیم قدرت خرید کارگران بوده و در طول سالیان متوالی به بهانه‌ای قابل توجیه برای سرکوب مزد کارگر تبدیل شده است.
پیش‌بینی مزد1404
وزیر کار از آغاز نشست‌های شورای‌عالی کار در موضوع دستمزد1404 خبر داده است، اما این موضوع فعلا به‌معنای آغاز مذاکرات و چانه‌زنی‌ها نیست. ابتدا باید کمیته‌های کارشناسی شورا مشخص و فعال شوند و یکی دو ماه در موضوعات حاشیه‌ای وقت بگذارند تا کار به تعیین هزینه معیشت برسد و درنهایت با اعمال‌نظر دولت درصدهایی به‌عنوان افزایش حداقل دستمزد و سایر سطوح مزدی تعیین شود.در مذاکرات امسال اگر دولت پیرو اظهارات رئیس‌جمهور باشد که در زمان انتخابات و آغاز به کار، از ضرورت افزایش حقوق و دستمزد متناسب با نرخ تورم می‌گفت باید منتظر افزایش حدود 30تا 35درصد دستمزد بود، اما اگر افزایش 20درصد حقوق کارمندان دولت معیار قرار گیرد، کارگران هم باید برای چانه زنی آماده باشند.در این میان، اگر به‌احتمال ضعیف، شرکای اجتماعی در شورای‌عالی کار بخواهند پیرو قانون باشند و هزینه معیشت و تورم را توأمان معیار تعیین دستمزد جدید بدانند آنگاه باید مزد کارگران به مقدار بسیار بالاتری افزایش پیدا کند، به‌گونه‌ای که میانگین مزد و مزایای یک خانوار کارگری 3.3نفره به حوالی 30میلیون تومان برسد. البته این سناریو گرچه نص صریح ماده41 قانون کار است، اما احتمال تحقق آن تقریبا وجود ندارد.
دستمزد مناطق و صنایع به نتیجه می‌رسد
در اظهارات وزیر کار در کمیسیون اجتماعی مجلس، به این موضوع اشاره شد که در روال سنتی تعیین دستمزد، روی رقمی توافق می‌شد و تفکیک‌هایی بین کارگران در صنایع مختلف صورت نمی‌گرفت. این موضوع می‌تواند نشانه‌ای از سیاست‌های مدنظر دولت و وزارت کار برای همراهی با خواسته کارفرمایان در تعیین دستمزد منطقه‌ای و صنایع باشد، گرچه براساس شواهد و وقایع هیچ‌کدام از الزامات این مهم مهیا نیست و امکان اجرای آن وجود ندارد.کارفرمایان با پیشنهاد دستمزد منطقه‌ای و صنایع به‌دنبال ارزان‌سازی نیروی کار برای صنایع کوچک و متوسط و مناطق به‌اصطلاح کمتربرخوردار هستند، درحالی‌که اصل اساسی در تعیین دستمزد منطقه‌ای و صنایع این است که ابتدا حداقل معیشت نیروی کار در کل مناطق و صنایع کشور تأمین شده باشد.
ایراد خسارت‌بار حداقل دستمزد
یکی از نکاتی که حتی اتاق ایران به‌عنوان پارلمان بخش خصوصی روی آن تأکید دارد، لزوم افزایش حداقل اسمی و حقیقی دستمزد است. چندی پیش مرکز پژوهش‌های اتاق ایران گزارشی در این زمینه منتشر کرد که نشان می‌داد سیاست کاهش حداقل دستمزد حقیقی برای جلوگیری از کاهش اشتغال، هرگز به هدف اصابت نکرده و پیامد این سیاست از مسیر کاهش قدرت خرید نیروی کار ایرانی، افزایش نیافتن قابل‌توجه میزان اشتغال و کاهش نرخ مشارکت اقتصادی بوده است.دلیل درخواست کارشناسان برای افزایش حداقل مزد این است که در اغلب موارد دستمزد پرداختی به نیروی کار بسیار بالاتر از حداقل مزد است و این معیار حداقلی فقط راه را برای دور زدن قانون به‌خصوص در حوزه تأمین اجتماعی هموار می‌کند.
در این مورد سازمان تأمین اجتماعی آسیب‌دیده اصلی از پایین نگهداشتن حداقل مزد است و آتیه آن به‌شدت از هزینه‌های این مسئله تهدید می‌شود.در شرایط فعلی، جامعه کارگری مدعی است که حدود 60درصد کارگران کشور حداقل‌بگیر هستند، اما واقعیت این است که جدای از گروه کارگران حداقل بگیر، حق بیمه بخش بزرگی از نیروی کار غیرحداقل‌بگیر نیز بر مبنای حداقل حقوق پرداخت می‌شود.
