محمد سرابی ؛ روزنامه‌نگار
در بعضی کلانشهرهای جهان رویکردی در حال شکل گرفتن است که بیان می‌کند «ورود خودروی شخصی به مرکز شلوغ شهر رایگان نیست» حالا نیویورک به‌عنوان نخستین شهر ایالات متحده آمریکا، این هزینه را به‌صورت دائمی درآورده است و از این به بعد همه خودروهای شخصی در همه روز‌ها و ساعت‌ها، باید برای ورود به بخش بزرگی از منطقه منهتن نیویورک عوارض بدهند. به همین بهانه نگاهی کردیم به این طرح و طرح‌های مشابه در چند کلانشهر دیگر جهان.
فهرست طولانی عوارض ورود به منهتن
بعد از مدتی درگیری حقوقی، شهرداری نیویورک طرح عوارض دائمی ورود خودرو‌ها به یک منطقه مرکزی این بندر را اجرا کرد. این نخستین بار است که یک کلانشهر ایالات متحده رسما عوارض حمایت از حمل‌ونقل عمومی مانند شبکه مترو وضع می‌کند. جزیره منهتن به‌صورت یک منطقه ویژه در آمده است و در 10ورودی اصلی آن از هر خودرو 9دلار دریافت می‌شود. کامیون‌ها هم در ساعت اوج ترافیک 14 تا 20دلار پرداخت می‌کنند. ساعت 5صبح تا 9شب در روز‌های عادی و 9صبح تا 9شب در تعطیلات آخر هفته نقطه اوج ترافیک محسوب می‌شود.
تخفیف برای موارد خاص
هر وسیله نقلیه عمومی از این عوارض معاف است. رانندگان دچار معلولیت که قادر به استفاده از حمل‌ونقل عمومی نباشند 50درصد تخفیف دارند. رانندگانی که بنا به اسناد مالیاتی، کم‌درآمد باشند هم تخفیف می‌گیرند. فهرست انواع وسایل نقلیه و مقدار عوارض آنها طولانی و شامل جزئیات زیادی است. در حال حاضر روزانه بیش از 700،000 وسیله نقلیه وارد منهتن می‌شوند و مسئولان شهری فکر می‌کنند که می‌شود این تعداد را تا حدود 100،000 وسیله کاهش داد. این طرح مخالفانی از کسبه معمولی شهر که به خودروی شخصی وابسته هستند تا دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور دارد اما عزم مدیریت شهری برای اجرای آن جدی است.
شهروندان موافق عوارض خودرو هستند
شورای شهر استکهلم اوایل سال2000 تصمیم گرفت برای حمایت از حمل‌ونقل عمومی شهر، عوارضی را برای ورود خودروهای شخصی به خیابان‌های مرکزی تعیین کند. ممکن بود شهروندان از این طرح حمایت نکنند یا بیشتر آنها مخالف محدود کردن خودرو‌ها با این روش باشند، اما در سال2006 که این طرح به‌صورت آزمایشی یک‌ساله اجرا شد، مخالفت‌ها اندک بود زیرا شهرداری قبل از اجرای قانون، 16خط اتوبوسرانی جدید و 100دستگاه اتوبوس جدید به منطقه طرح اضافه کرده بود. بلافاصله بعد از اجرا، ترافیک 20درصد کمتر شد. شرکت‌های حمل بسته‌های درون‌شهری هم خدمات خودشان را در این منطقه بیشتر کردند و بار‌ها را سریع‌تر تحویل می‌دادند. میزان استفاده از دوچرخه در این منطقه به 30درصد سفرهای شهری رسیده است و شبکه متروی استکهلم هم تعداد بیشتری از مسافران را جابه‌جا می‌کند.
ساکنان پایتخت طرح را پذیرفتند
وقتی طرح به‌صورت دائمی در آمد، شهرداری از مردم نظرسنجی کرد و بیشتر ساکنان استکهلم به آن رأی مثبت دادند، به این معنی که اهالی شهر قبول کردند که برای استفاده از خودروهای شخصی در مرکز این شهر عوارض بپردازند. بعد از گذشت چنددهه تجربه اجرای این طرح و تداوم حمایت عمومی، درسوئد این موضوع مطرح شده است که راندن خودروی شخصی در خیابان‌های مرکزی شهر اساسا رایگان نیست.
طرح 20ساله
از سال2003 محدوده‌ای در مرکز پایتخت انگلیس با نام CCZ تعریف شد که در آن رفت‌وآمد خودرو‌ها و موتورسیکلت‌های شخصی تنها با پرداخت عوارض ممکن است. بین سال‌های 2007 و 2011 برای مدتی این طرح معلق شد و تغییراتی کرد اما پس از آن دوباره سامانه پرداخت عوارض به راه افتاد. جلوگیری از ورود خودروهای شخصی هم حجم زیاد ترافیک را کاهش داد و سر و صدای مرکز شهر کمتر شد. خودروهای تمام الکتریکی و بعضی خودروهای هیبریدی یا آنهایی که استاندارد‌های بسیار بالا در زمینه آلایندگی دارند شامل تخفیف‌هایی می‌شوند. تعداد خودروهای برقی در لندن آنقدر زیاد شده است که مدیریت شهری قصد دارد بعضی از تخفیف‌ها مخصوص خودروی برقی را در سال‌های آینده حذف کند. دوربین‌های تشخیص پلاک مراقب ورود خودرو‌ها هستند. طرح عوارض مرکز لندن به محض اجرا 10درصد ترافیک این منطقه را کاهش داد و حالا گفته می‌شود که اگر آن را حذف کنند ازدحام در مرکز شهر ناگهان زیاد خواهد شد.
جریمه‌های سنگین
عوارض منطقه CCZ لندن شامل 15پوند برای روز‌های دوشنبه تا جمعه از ساعت 7صبح تا 6عصر و روز‌های شنبه و یکشنبه و دیگر تعطیلات رسمی از ساعت 12ظهر تا 6عصر است. برای مالکان خودرو‌ها بهتر است که عوارض را پرداخت کنند زیرا جریمه ورود غیرمجاز و فرار از عوارض خیلی بیشتر و در حد 65 تا 195پوند است. درآمد ناشی از طرح برای بهبود خیابان‌ها و حمایت از دوچرخه‌سواری و مسیر‌های پیاده‌روی و همینطور بهبود شبکه اتوبوسرانی صرف می‌شود.
خیابان‌های شلوغ جهان برای خودروهای شخصی رایگان نیستند
در همینه زمینه :
پاسخ مسئولان
اینفوگرافیک
گشتی در اقتصاد ایران